Gangsterler Kralı Jean-Pierre Melville

Günümüzde Özellikle 1960'lara Ait Karanlık Ve Espaslı Gangster Filmleriyle Anılmakla Birlikte, Fransız Sinemacı Jean-Pierre Melville'in Savaş Dramlarından Psikoseksüel Karakter İncelemelerine Ve Jean Cocteau İle İşbirliğine Uzanan Kariyeri Şaşırtıcı Bir Çeşitlilik İçerir. Jean-Pierre Grumbach (yönetmen, Moby Dick'in Amerikalı yazarının anısına adını daha sonra Melville olarak değiştirir) İkinci Dünya Savaşı'na katılmış ve önce Fransız ordusunda, sonra da Direniş'te yer almıştır.

Bu deneyimleri ise sonraki eserlerine esin kaynağı olur; savaşın ardından kararlı ve takıntılı adımlarla sinema aşkının peşinden gider. Klasik stüdyo yönetmenlerine (William Wyler ve John Huston gibi) hayranlık duymakla birlikte Melville, genellikle bağımsız çalışmış, hatta kendi stüdyosunu kurdu. Bu ateşli "kendi başına halletme" tavrı ve Les enfants terribles ile Bob le flambeur gibi sarsıcı ve tavizsiz filmleriyle, Fransız Yeni Dalga sinemacılarının büyük ilgisini toplamış, camianın "Baba"larından biri olarak kabul görmüştür.

Ancak Yeni Dalga sırasında Melville kendi yoluna gitmiş ve hiçbir akıma boyun eğmeyen Le doulos, Le deuxieme soufflé ve Le samouraï gibi oldukça kendisine özgü (kurguları klasik olsa da cesur bir biçimde varoluşsal) polisiyeler çekmiştir. Yönetmenin en kişisel filmi, 1969'da Fransa'da ilk çıktığı dönemde anlaşılamamış ama günümüzde bir başyapıt kabul edilen Gölgeler Ordusu / Army of Shadows filmidir. Melville 1973'te geçirdiği bir kalp krizi sonucu elli beş yaşında öldu.

DENİZİN SESSİZLİĞİ

Yönetmen / Director: Jean-Pierre Melville

Oyuncular / Cast: Howard Vernon, Nicole Stéphane, Jean-Marie Robain, Ami Aaröe

Fransa / France, 88', 1947, siyah-beyaz / black & white

Fransızca, Türkçe altyazıyla / French with Turkish subtitles

Melville'in ilk filmi Denizin Sessizliği, 1942'de Fransa'nın Naziler tarafından işgali sırasında gizlice yazılıp dağıtılan aynı adlı romandan uyarlanmıştır. Melville'in uyarlaması, işgal altındaki Fransa'da geçer ve yaşlı bir adam ile yeğeninin evine yerleştirilen Alman subay Werner von Ebrennac'ı konu alır. İkinci Dünya Savaşı'na dair en önemli Fransız filmlerinden olan ve Melville'in seçkin yapıtları içinde bir kilometre taşı olan film, işgal ve direniş dönemi deneyim ve mücadelelerinin lirik ve zamana meydan okuyan bir betimi.

LES ENFANTS TERRIBLES

Yönetmen / Director: Jean-Pierre Melville

Oyuncular / Cast: Nicole Stéphane, Edouard Dermithe, Renee Cosima, Jacques Bernard, Melvyn Martin, Roger Gaillard, Maurice Revel, Adeline Aucoc, Jean Cocteau

Fransa / France, 106', 1950, siyah-beyaz / black & white

Fransızca, Türkçe altyazıyla / French with Turkish subtitles

Melville'in ikinci filmi Fransız sinemacıları ciddi anlamda etkilemiş ve Melville'e, ülkesinin stüdyo sistemi dışında da harikalar yaratabilen bağımsız bir yönetmen olarak ün kazandırmıştır. Film, senaryo aşamasında da Melville'le birlikte çalışan şair ve sinemacı Jean Cocteau'nun 1929 tarihli romanını temel almaktadır. Gözlerden uzak dünyalarına çekilmiş, erotik imalarla yüklü dramlar oynayan bir kız ile kardeşinin hikayesi, görsel bir bütünlüğün parçası olan lirik ve akıcı bir devinime sahip.

UNUTULMAZLAR

Yönetmen / Director: Jean-Pierre Melville

Oyuncular / Cast: Jean-Paul Belmondo, Serge Reggiani, Monique Hennessy, Jean Desailly, René Lefèvre, Phillippe March

Fransa / France, 109', 1962, siyah-beyaz / black & white

Fransızca, Türkçe altyazıyla / French with Turkish subtitles

Bu karmaşık ve karamsar gerilim filmi, kaderin cilvesi sonucu yolları kesişen iki adamın ilişkisini anlatır. Maurice Faugel hapishaneden yeni çıkmış bir hırsız, Silien ise "doulos" ya da "muhbir" olup olmadığı belirsiz bir adamdır. Maurice vakit kaybetmeden kanundışı işlere bulaşır ve Silien'in yardımıyla bir dizi soygun düzenler, bu sırada da adamın polis muhbiri olabileceğinden şüphelenmeye başlar. Etkileyici yönetmen Melville'den sadakat ve ihanete dair göz kamaştırıcı bir Fransız kara filmi.

GÖLGELER ORDUSU

Yönetmen / Director: Jean-Pierre Melville

Oyuncular / Cast: Lino Ventura, Paul Meurisse, Jean-Pierre Cassel

Fransa / France, 140', 1969, renkli / color

Fransızca, Türkçe altyazıyla / French with Turkish subtitles

Fransız Direnişi üzerine bu başyapıt, 2006'daki görkemli ve başarılı gösterimine dek tam otuz yedi yıl boyunca Amerika Birleşik Devletleri'nde gösterilmedi. Lino Ventura, Paul Meurisse, Jean-Pierre Cassel ve müthiş oyuncu Simone Signoret'nin, Hitler rejimine karşı onur konusundaki düşüncelerini sorgulamak zorunda kalarak mücadele etmeye çalışan gözüpek yeraltı savaşçılarını canlandırdıkları sürükleyici bir atmosfer filmi olan Gölgeler Ordusu, Melville'in en öznel filmi.

KIZIL ÇEMBER

Yönetmen / Director: Jean-Pierre Melville

Oyuncular / Cast: Alain Delon, André Bourvil, Gian Maria Volontè, Yves Montand, Paul Crauchet, Paul Amiot, Pierre Collet, André Ekyan, Jean-Pierre Posier, François Périer

Fransa / France, 140', 1970, renkli / color

Fransızca, Türkçe altyazıyla / French with Turkish subtitles

Usta hırsız Corey hapishaneden yeni çıkmıştır. Fakat yasalara saygılı bir özgürlüğün tadını çıkarmak yerine, namlı bir kaçak ile alkolik eski bir polisin peşine takılıp yeniden suçun karanlık dünyasına adım atar. Bu tuhaf üçlü başarı şansı olmayan bir soygun planlarlar, peşlerine amansız bir müfettiş takılır ve kader ağlarını örer. Onurlu anti kahramanlar, ortamı "cool" bir atmosfer yaratan sinematografi ve nefes kesici görüntüleri bir araya getiren Kızıl Çember ile Jean-Pierre Melville polisiye filmlerin başyapıtlarından birine imza atıyor.

KOD ADI MELVILLE

Belgesel / Documentary

Fransa / France, 2008, 76'

Yönetmenler / Directors: Olivier Bohler, Raphaël Millet

Yönetmenin 1973'teki ölümünün ardından, hatta 1971'de, kendisi hala hayattayken yapılmış belgeselden bu yana hazırlanan ilk belgeseldir. Film; bazı TV programlarından, yönetmenin evinden, film stüdyosundan ve filmlerin setlerinden Melville'e ait arşiv görüntüleri içeriyor. Ayrıca yönetmeni tanıyan ve onunla birlikte çalışma fırsatı bulmuş ünlülerle birlikte, yönetmenden etkilenmiş sinemacılarla 2008 yılında yapılmış röportajları ve Melville'in filmlerinden parçaları da bir araya getiriyor.

Kültür Sanat Haberler