Türkiye'de IŞİD: Örgütlenmesi, faaliyetleri, saldırıları

Türkiye'de son haftalarda Irak Şam İslam Devleti (IŞİD) örgütüne yönelik yürütülen operasyonlar ve Yalova'da yaşanan çatışma, grubun ülkedeki faaliyetlerini yeniden gündeme taşıdı.

Son dönemde onlarca ilde düzenlenen operasyonlarda yüzlerce IŞİD şüphelisi gözaltına alındı.

Pazartesi günü Yalova'da düzenlenen operasyonda yaşanan çatışmada ise üç polis hayatını kaybetti, altı şüpheli öldürüldü.

IŞİD, yıllardır Türkiye'de de faaliyet gösteren, geçmişte saldırılar düzenlemiş bir örgüt.

2014'te Irak ve Suriye'de fiili "halifeliğini" ilan eden, 2017'de önemli oranda güç kaybeden ve zamanla Türkiye'de de gerileyen örgütün ülkedeki son durumu merak ediliyor.

IŞİD'in Türkiye'deki varlığıyla ilgili bilinenleri inceledik.

IŞİD'in Orta Doğu'da güç kazanması ve Türkiye'de düzenlediği saldırılar

2013 yılında kurulan ve bir yıl sonra "halifeliğini" ilan eden örgüt, Suriye ve Irak'ın geniş kesimlerinde kontrolü ele geçirdi.

Birçok ülkede ise saldırılar düzenlemeye başladı.

IŞİD zaman içinde Türkiye'de de gizlilik içinde örgütlenme çalışmaları yürüttü.

Aynı zamanda Türkiye sınırlarını geçiş için de kullandı.

Örgüte katılıp Türkiye'de faaliyet gösterenler olduğu gibi, ülke dışındaki eylemlerine katılanlar da oldu.

Örgüt, bir dönem Türkiye'de çeşitli saldırılar düzenledi.

Türkiye'de geçmişte yaşanan ve IŞİD'le bağlantılı bazı saldırılar şunlar:

Türk Silahlı Kuvvetleri, 2016-2017'de Suriye'de düzenlediği Fırat Kalkanı Harekatı'yla IŞİD'i hedef aldı.

BBC İzleme Servisi'nden cihatçı medya uzmanı Mina Al Lami, bu harekatın, IŞİD liderliğini 2 Kasım 2016'da ilk kez Türkiye'ye karşı saldırı çağrısı yapmaya sevk ettiğini ve grubun, tehditlerini hızla eyleme geçirdiğini belirtiyor.

Yıllar içinde Türkiye'nin içinde de örgüte yönelik birçok operasyon düzenlendi.

IŞİD'in gerilemesi ve azalan eylemler

IŞİD'in Ortadoğu'daki etkisi, 2017'den sonra zayıfladı.

Örgüt, bu yıl itibarıyla Irak ve Suriye'de kontrolü altındaki toprakların yüzde 95'ini kaybetti.

ABD öncülüğünde 70'ten fazla ülkeden oluşan koalisyon güçleri, IŞİD'e yoğun hava saldırıları düzenlerken Suriye Demokratik Güçleri (SDG) de karadan örgütü hedef aldı.

2019'da örgütün Suriye'de kontrolündeki son toprağı Bağuz köyü de elinden çıktı.

Aynı yıl, bir ABD baskını sırasında kurucu lider Ebu Bekir El Bağdadi de öldürüldü.

Uzun dönemden sonra Santa Maria Kilise Saldırısı

IŞİD'in Türkiye'de üstlendiği son saldırı, uzun bir dönemden sonra 28 Ocak 2024'te gerçekleştirdiği, İstanbul Sarıyer'deki Santa Maria Kilisesi saldırısı oldu.

Maskeli iki saldırgan, ayin sırasında kiliseye girerek ateş açtı. Bir kişiyi hayatını kaybetti.

IŞİD, saldırıyı Telegram kanalı üzerinden üstlendi.

Bu açıklamada örgütün, "Türkiye Vilayeti" terimini kullanması dikkat çekti.

Al Lami, örgütün 2019'daki videolarında "Türkiye Vilayeti" terimini belli belirsiz kullandığını, bunun dışında hiç kullanmadığını ancak ilk kez bir saldırı üstlenme açıklamasında kullandığını belirtiyor.

Al Lami, örgütün bu saldırıyla muhtemelen ülkede faaliyet gösterme niyetine işaret ettiğini ve bunun aynı zamanda tutuklamalara karşı bir yanıt olarak da görülebileceğini söylüyor.

Saldırı sonrası yapılan operasyonlarda toplam 60 kişi gözaltına alınırken şüphelilerden 26'sı sınır dışı edildi.

2024'te 1399 operasyon

2024, Türkiye'de IŞİD'e yönelik yoğun operasyonların düzenlendiği bir yıl oldu.

Yıl sonunda açıklanan resmi veriler, bu operasyonların boyutunu ortaya koydu.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, "2024'te ne yaptık?" başlığıyla 31 Aralık'ta paylaştığı sosyal medya mesajında, yıl içinde IŞİD'e yönelik 1399 operasyon yapıldığını söyledi.

İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya ise aynı gün yayımladığı mesajda, "sadece 57 ilde son 12 gündür devam eden GÜRZ-34 operasyonlarında 536 şüpheli örgüt üyesinin yakalandığını" açıkladı.

Bu açıklamada, düzenlenen il sayısının yüksek olması da dikkat çekti.

'IŞİD-H yapılanması'

Bu arada 2024 yılında IŞİD Horasan (IŞİD-H) örgütünün Türkiye'deki faaliyetleriyle ilgili İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı'nın yürüttüğü soruşturma sonunda bir dava açıldı.

Bu, örgütün Pakistan-Afganistan bölgesindeki koluna verilen isim.

BBC Türkçe'nin incelediği iddianamede, IŞİD-H mensubu, Özbek, Kırgız ve Kafkas kökenli kişilerin Başakşehir'de "Darul Vefa İlim ve Amel Merkezi" adlı illegal mescidde faaliyet gösterdiği öne sürülüyor.

İllegal mescidlerde hücre tipi yapılanma, IŞİD'le ilgili başka soruşturmalarda da gündeme gelmişti.

İddianamede bu merkezde, öğrencilere dini eğitim adı altında IŞİD'ın propagandasının yapıldığı, yapılanmanın liderlerinin devşirdikleri kişileri Türkiye üzerinden Afganistan'a gönderip IŞİD-H saflarına katılmalarını planladıkları belirtiliyor.

22 Aralık'ta haber ajansları, güvenlik kaynaklarına dayanarak, Milli İstihbarat Teşkilatı'nın (MİT) düzenlediği operasyonla Türk vatanadaşı IŞİD şüphelisi Mehmet Gören'in, Afganistan-Pakistan bölgesinde yakalanarak Türkiye'ye getirildiğini duyurdu.

Bu haberlerde, Gören'in IŞİD-H bünyesinde yönetici olduğu, Afganistan-Pakistan alanındaki örgüt kamplarında faaliyet yürüterek yöneticiliğe kadar yükseldiğini öne sürüldü.

Mina Al Lami, "IŞİD-H'nin Avrupa dahil olmak üzere grubun dış operasyonlarında, genellikle Orta Asya'dan gelen mensuplarının da katılımıyla, önemli bir rol oynadığından yaygın bir şekilde şüpheleniliyor" diyor.

Finansman suçlamaları

IŞİD'in 2025 yılında Türkiye içinde gerçekleştirdiği bir saldırı eylemi yaşanmadı.

Yıl içinde örgüte yönelik operasyonlar devam etti.

Bu operasyonların bazılarında, şüphelilere örgüt mensubu ve ailelerine nakdi yardımda bulunma ve örgüte maddi kaynak sağlama suçlamaları yer aldı.

Örneğin Istanbul merkezli bir soruşturma kapsamında 15'i Türk, dördü Kamerun vatandaşı 19 şüphelinin örgüt içerisinde "ana toplayıcı" olarak tabir edilen örgüt mensupları ile aralarında para transfer ilişkisi bulunduğu öne sürüldü.

Benzer operasyonlar İzmir ve Ankara gibi şehirlerde de düzenlendi.

Son haftalardaki yoğun operasyonlar ve yılbaşı saldırısı iddiası

Türkiye'de son haftalarda IŞİD'e yönelik operasyonlar da yoğunlaştı.

Son günlerde dikkat çeken gelişmelerden biri ise yılbaşında saldırı hazırladığı iddiaları oldu.

İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı 25 Aralık'ta IŞİD'e yönelik operasyonlarda 115 zanlının yakalandığını duyurdu.

Başsavcılığın açıklamasında bu şüphelilerin yaklaşan yılbaşı etkinlikleri kapsamında Türkiye'yi hedef alan eylem ve saldırı planladığı belirtildi.

Operasyonların İstanbul genelinde 124 adreste yapıldığı ve "tabancalar, fişekler ve birçok örgütsel dokümana" el konulduğu açıklandı.

Haber ajansları, 26 Aralık'ta yayımladıkları bir haberde, yılbaşında saldırı hazırlığında olduğu öne sürülen IŞİD şüphelisi İbrahim Burtakuçin'in Malatya'da yakalandığını belirtti.

Burtakuçin'in Türkiye'de "IŞİD adına faaliyetlerde bulunduğu" ve çatışma bölgelerine giderek örgüte "katılma arayışında" olduğu iddia edildi.

İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, son bir ay içinde IŞİD'e yönelik yürütülen operasyonlarda 138 şüphelinin tutuklandığını aktardı.

Yalova'daki operasyon ile ilgili neler biliniyor?

29 Aralık sabahı ise IŞİD'e yönelik olarak 15 ilde 108 ayrı adrese operasyon düzenlendi.

Operasyon düzenlenen adreslerden, Yalova'da merkeze bağlı Elmalık köyündeki bir evde çatışma çıktı.

Yerlikaya'ya göre operasyon yerel saatle 02.00'de başladı.

Reuters ajansına göre, operasyon sekiz saat sürdü.

Operasyonda üç polis memuru hayatını kaybetti, sekiz polis ve bir bekçi de yaralandı.

Altı şüpheli öldürüldü.

Konuyla ilgili önemli detaylardan biri, şüphelilerin Türk vatandaşı olduğuydu.

Beş kadın ve altı çocuğun da sağ olarak tahliye edildiği açıklandı.

Olayla ilgili Yalova Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından başlatılan soruşturma kapsamında beş Cumhuriyet savcısı görevlendirildi.