Mars Gezgini Zhurong, Kızıl Gezegenin Alçak Enlemlerinde Su Olduğuna Dair Kanıt Buldu

Tianwen-1 keşif aracı tarafından çekilen Mars'ın yüksek çözünürlüklü görüntüsünün Çin Ulusal Uzay İdaresi (CNSA) tarafından yayınlanan arşiv fotoğrafı, 4 Mart 2021. (Fotoğraf: CNSA/Xinhua aracılığıyla)

BEİJİNG, 1 Mayıs (Xinhua) -- Science Advances dergisinde bu hafta yayımlanan yeni bir araştırmaya göre, Çin'in Mars gezgini Zhurong, kızıl gezegenin en sıcak bölgeleri olan alçak enlemlerinde, sıvı halde su olduğuna dair önemli gözlemsel kanıtlar sağladı.

Önceki çalışmalarda Mars'ta yüksek miktarda sıvı halde su bulunduğuna dair kanıtlar bulunmuş ancak yoğun iklim değişikliklerinin çok düşük basınç ve su buharı içeriğine yol açması nedeniyle sıvı haldeki suyun günümüz gezegeninde varlığını sürdürmesini zorlaştırmıştı. Bu nedenle bilim insanları, suyun sadece katı veya gaz formlarında var olabileceğini düşünüyordu.

Ancak NASA'nın Phoenix Mars iniş aracının robotik kolunda gözlemlenen damlacıklar, sıvı halde tuzlu suyun yaz mevsiminde Mars'ta yüksek enlemlerde ortaya çıkabileceğini kanıtladı. Pek çok simülasyon ayrıca, Mars'ın belirli bölgelerinde kısa süreliğine sıvı haldeki suya uygun iklim koşullarının oluşabileceğini gösterdi. Ancak gezegenin yüzey sıcaklıklarının en yüksek olduğu alçak enlemlerinde sıvı halde su olduğuna dair kanıt hala bulunamamıştı.

Mars gezgini Zhurong'dan elde edilen bulgular ise bu boşlukları doldurdu.

Çin'in Tianwen-1 Mars keşif misyonunun bir parçası Zhurong Mars gezgini, gezegenin kuzey yarımküresinde geniş bir ova olan Utopia Planitia'ya 15 Mayıs 2021'de iniş yaptı. Gezgin, yaklaşık 2 kilometre yol kat etti ve hareketsiz moda geçmeden önce Dünya'ya bir veri akışı gönderdi. Zhurong, Mars'ın alçak enlemlerinde bulunan bir bölgeye iniş yaptı.

Çin Ulusal Uzay İdaresi tarafından yayınlanan, Çin'in ilk Mars gezgini Zhurong'un iniş platformu ile çektiği selfie, 11 Haziran 2021. (Fotoğraf: CNSA/Xinhua aracılığıyla)

Çin Bilimler Akademisi'nde 20'den fazla araştırmacıdan oluşan bir grup, o zamandan bu yana gezgin üzerindeki kamera ve detektörler tarafından elde edilen verileri, iniş alanındaki kum tepelerinin farklı büyüklükteki yüzey özellikleri ve malzeme kompozisyonlarını incelemek için kullandı.

Grup, kum tepeleri yüzeylerinde kabuk, çatlak, granülasyon, çokgen sırtlar ve şerit benzeri izler gibi bazı önemli morfolojik yapılar buldu. Veri analizi, kum yüzey tabakasının su ile birleşmiş sülfat, su ile birleşmiş kum ve su ile birleşmiş demir oksit de dahil olmak üzere mineraller açısından zengin olduğunu ortaya koydu.

Çin Bilimler Akademisi Jeoloji ve Jeofizik Enstitüsü'nde çalışan araştırmacı Qin Xiaoguang, "Zhurong ve diğer Mars gezginlerinden elde edilen meteorolojik verilere göre, kum tepelerinin yüzey özelliklerinin, soğuk havada tuz içeren kum tepelerinin yüzeylerine düşen don ve karın daha sonra eriyerek oluşturduğu sıvı haldeki tuzlu su ile ilişkili olduğunu tespit ettik" dedi.

Qin, kum tepelerinin yüzeyindeki tuzun, don ve karın düşük sıcaklıklarda eriyerek sıvı halde tuzlu su oluşturmasına yol açtığını belirtti. Tuzlu su kuruduğunda, çökelmiş su ile karışmış mineraller kum parçacıklarını birleştirip kum kümeleri ve kabuk oluşumunu sağlıyor. Daha sonra kabuk büzülerek çatlıyor. İşlem daha sonra tekrar ederek kabuk yüzeyindeki sırt ve şerit benzeri izlerin oluşumuna neden oluyor.

Mars'ın Robinson projeksiyonu, 24 Nisan 2023. (Fotoğraf: CNSA/Xinhua aracılığıyla)

Araştırmacılar, Zhurong'un bulduğu kum tepelerinin yaklaşık 400.000 ila 1,4 milyon yıl önce oluştuğunu tahmin ediyor. Bu dönemde yüksek ve düşük enlemler arasındaki su buharı değişimi, bölgede sıcaklıklar düştüğünde düşük Mars enlemlerinde sürekli nemli ortamların, ardından da tuzlu suyun sıkça görülmesine yol açtı.

Qin, keşfin, yüzey sıcaklıklarının yüksek enlemlerden nispeten sıcak ve yaşam için daha uygun olduğu Mars'ın düşük enlemlerinde, suyun sıvı halde bulunduğuna dair önemli kanıt sağladığını söyledi.

Keşif ayrıca, Mars gezginleri için gelecekteki keşif stratejilerinin tasarımına ilişkin bilgi sağladı. Araştırmacılar çalışmada, Mars'ın yüzeyindeki çeşitli enlemlerde bir zamanlar tuzlu su olduğu için, gezegendeki yaşamı araştıracak gelecekteki misyonlarda önceliğin tuza toleranslı mikroplara verilmesi gerektiğini belirtti.

Kaynak: Xinhua / Güncel