Şuşa nerededir, hangi ülkeye bağlıdır? Tarihi,kuruluşu, Rus egemenliği ve modern tarihtedurumu nedir?

Kafkasya'nın toprak anlaşmazlığı bulunan Dağlık Karabağ bölgesinde yer alan bir şehir olan Şuşa nerededir, hangi ülkeye bağlıdır? Tarihi nasıldır? Dağlık Karabağ bölgesinde bulunan Şuşa'nın tarihi nedir? Ne zamandır kurulmuştur?

ŞUŞA ŞEHRİ NEREDEDİR?

Şuşa, Kafkasya'nın toprak anlaşmazlığı bulunan Dağlık Karabağ bölgesinde yer alan bir şehirdir. Hukuken Azerbaycan'da yer alan ve Şuşa Rayonu'nun idarî merkezi olan yerleşim, 1992'de Ermenistan Silahlı Kuvvetleri tarafından işgal edilmiş ve günümüzde hiçbir ülke tarafından tanınmayan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin yönetimi altına girmiştir. Şehir deniz seviyesinden 1300 ila 1600 metre yükseklikte bulunur. 2015 verilerine göre şehrin nüfusu yaklaşık 4 bin kişidir.

ŞUŞA TARİHİ

Şuşa şehrinin güneyinde Kafkasya'nın en eski yerleşim bölgelerinden biri bulunmaktadır. 1970'lerde Şuşa Mağara'sında yapılan arkeolojik kazılarda Paleolitik Çağ'a ait taş aletler bulunmuştur. Şuşa'nın çevresinde bulunan araziler tarih boyunca Med İmparatorluğu, Ahameniş İmparatorluğu, Ermenistan Krallığı, Albanya, Ermeni Bagratuni Krallığı, Safevîler, Karabağ meliklikleri ve Karabağ Hanlığı gibi çeşitli devlet ve otoritelerin kontrolünde bulunmuştur.

KURULUŞ

Şuşa'dan bir yerleşim yeri olarak tarihte ilk olarak Orta Çağ'da, 15. yüzyılda, bir Ermeni dini metinde bahsedldiği öne sürülmektedir. Bu metin Yerevan'ın Matenadaran müzesinde sergilenmektedir. Bu yazıt, aynı zamanda bu şehirde üretilmiş ilk yazılı eser olmuş, Ter-Manuel tarafından 1428'de yazılmıştır. Ayrıca bazı kaynaklara göre bölgede Varanda Melikliği döneminde, Şahnazeryan ailesine ait Şuşi isimle antik bir Ermeni kalesi yer aldığı da belirtilmiştir.Azeri ve bazı 19. yüzyıl Ermeni kaynaklarına göre ise Şuşa şehrinin 1750-51 yıllarında Karabağ Hanlığı'nın banisi Penah Ali Han tarafından Penahabad ismi ile kurulduğu belirtilmiştir. Bu teori, Büyük Sovyet Ansiklopedisi ve İslam Ansiklopedisi gibi kaynaklar tarafından da desteklenir. İbrahim Halil Han Şuşa'yı başkenti gibi genişletip, şehrin savunma kabiliyetini güçlendirmiştir.

RUS EGEMENLİĞİ

1805 yılında Rus İmparatorluğunun Karabağı ele geçirmesine kadar, Şuşa birkaç defa Kaçarlar tarafından kuşatılmıştır. Rus İmparatorluğu'nun yönetimi altında da Karabağ, Azerbaycan kültürünün, edebiyatının ve müziğinin merkezi olmuştur.

1851'de Şuşa'nın toplam nüfusu 15.194 olup,1886'da 30.000, 1910'da 39.413, 1916'da 43.869 kişi ile önemli bir büyüme göstermiştir. 1916'da nüfusun çoğunluğunu 23.396 kişi ve %53 oran ile Ermeniler oluştururken, Azeriler de 19.121 kişi ile halkın %44'ünü oluşturmuştur.

Rus İmparatorluğu'nun yıkılmasından sonra gerçekleşen Azerbaycan-Ermenistan Savaşı'nın bir sonucu olarak Azeri kuvvetleri şehirdeki Ermeni nüfusunu öldürülmüş veya göçe zorlamış, şehrin Ermeni mahallelerini de yakmıştır. Yaklaşık 600 ila 20.000 kişinin öldüğü düşünülen bu pogroma Şuşa katliamı denilmektedir.

MODERN TARİH

Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra gerçekleşmiş Karabağ Savaşı sırasında 8-9 Mayıs 1992 tarihlerinde meydana gelen Şuşa Muharebesi'nin sonucu Ermenistan Silahlı Kuvvetleri tarafından bölge, Rusya'nın da yardımıyla[kaynak belirtilmeli] işgal edilmiş[18] ve Şuşa kentinin nüfusunun büyük çoğunluğunu oluşturan Azeriler şehirden göç etmeye mecbur bırakılmıştır. Günümüzde Şuşa şehri, Ermenistan Silahlı Kuvvetleri'nin işgali altındadır ve fiilen Dağlık Karabağ Cumhuriyeti tarafından yönetilmektedir.

Kaynak: Haberler.com / Gündem