Gönüllü Afganlar, kurdukları "gizli okullarda" kız çocuklarına eğitim veriyor

BİLAL GÜLER/SAYED KHODABERDİ SADAT - Taliban sonrası ortaokul ve lise çağındaki kızların eğitim almasına henüz izin verilmeyen Afganistan'da, bir grup gönüllü, kurdukları "gizli okullarda" kız çocuklarına eğitim veriyor.

Ülkede Ağustos 2021'de yönetime gelen Taliban, kadınların çalışmasına ve kız çocuklarının eğitim almasına engeller getirdi. Bir süre sonra üniversite ve 6'ncı sınıfa kadar okuyan kadın ve kızların eğitim almasının önündeki engeller kaldırılsa da halihazırda ortaokul ve lise düzeyindeki kızların eğitim almasına henüz izin verilmiş değil.

Taliban yetkilileri, tüm kadın ve kızların eğitim almasının bir hak olduğunu ve söz konusu eğitimden mahrum kesimin de okullara gidebilmesi için çalışmaların sürdüğünü ifade etse de ortaokul ve lise düzeyindeki okulların ne zaman açılacağı belli değil.

Gönüllü Afganlar elini taşın altına koydu

Bu konudaki belirsizlik sürerken faaliyetlerine özellikle Afganistan'ın güney vilayetlerinde ağırlık veren "Pen Path" Derneği, kız çocuklarına eğitim olanakları sağlamak için seferber oldu.

Afganistan'daki mahrum bölgelerde eğitim hizmeti vermek için 2009 yılında kurulan dernek, ücra bölgelerde bulunan köy evlerinden çevrilen "gizli okullar" ile kız çocuklarına eğitim veriyor. Derslere eğitim almak isteyen kadınlar da katılabiliyor.

Dernek, Kandahar, Helmand, Gazni ve Zabul vilayetlerinde toplam 5 bin kız çocuğunun eğitim almasını sağlıyor. Okullarda çalışan gönüllü 103 kadın öğretmen her gün ders başı yaparak kızların gelecek hayalleri kurmasına vesile oluyor.

Aşiret ve kanaat önderleri, din ve iş adamları ile çeşitli kesimlerden Afgan gönüllülerden destek alan dernek, çocukların tüm kırtasiye ihtiyaçlarını da karşılıyor.

Derslerin çoğu, bölgenin hakim dili olan Peştuca ile işlenirken ağırlıklı olarak matematik, fizik, kimya, coğrafya, tarih, edebiyat, İngilizce, Darice gibi dersler veriliyor.

Taliban öncesi dönemde özellikle çatışma bölgelerinde eğitimden mahrum köylerde faaliyetlerine ağırlık veren dernek, kız çocuklarının okula gidebilmesi için de sosyal kampanyalar düzenleyip, Taliban'a bu yönde sık sık çağrılar yapıyor.

Eğitim faaliyetlerini ülke çapında geliştirebilmek için uluslararası toplumdan destek bekleyen dernek, okulu olmayan köylerde de "seyyar okul" ve kütüphaneler kurarak çocukları eğitiyor.

35 "gizli okul" ile kızlar eğitiliyor

Dernek Başkanı Matiullah Vesa, AA muhabirine, derneğin faaliyetlerine ilişkin bilgi verdi.

Vesa, okulların gizlilik nedenine ilişkin, bunun sadece Taliban'dan kaynaklanmadığını, kırsal bölgelerdeki bazı kesimlerin kızların okumasını istememesinin de önemli bir etken olduğunu söyledi.

Söz konusu kesimlerin kızların okumasına karşı çıkması ve mahrum bölgelerdeki güvenlik sorunu nedeniyle derneğin, "gizli okul" projesine ilk olarak 2016 yılında 12 okul ile başladığını aktaran Vesa, bu sayının son dönemde artış göstererek 35'e ulaştığını belirtti.

Bu kesimlerin tepkisini almamak ve güvenlik nedeniyle bugüne kadar basına, konum bilgisi ve görüntü verme konusunda çekinceli olduklarını ifade eden Vesa, AA'ya konum bilgisi paylaşılmaması ve kızların yüzlerinin görülmemesi şartıyla sadece fotoğraf çekme izni verdi.

Vesa, "gizli okullar" konusundaki faaliyetlerinin basında paylaşılmasına ilişkin neden çekinceli oldukları sorusuna şu yanıtı verdi:

"Belki sorun olmaz ancak paylaşmayı istemiyorum. Endişeliyim, sadece Taliban'dan dolayı değil, bazı adetler nedeniyle daha fazla endişeliyiz. Kırsal kesimde bazı kültürel problemlerimiz oluyor. Biz sadece ücra bölgelerdeki kızların evlerde eğitim almasını destekliyoruz. Kültürel ve güvenlik sorunlarımız var. Bazı gruplar, Afganların, Afgan çocuk ve kadınlarının eğitim almasını istemiyor. Bu nedenle 'gizli okullar' kurduk."

Vesa, gizlilik kararının okullarda eğitim alan kızlar, aileleri ve bu tür faaliyetlere destek veren kişilerin güvenliği için de gerekli olduğunu vurguladı.

Derneğin eğitim faaliyetlerini artıracağını söyleyen Vesa, söz konusu okullardan Taliban'ın haberdar olması durumunda ne olabileceğine yönelik soruya ise "Bilmiyorum. Belki herhangi bir sorun olmaz. Çünkü herhangi bir hükümet ya da uluslararası kurulaşa bağlı değilim. Bunlar benim 'gizli okullarım'. Benim kişisel ve gizli okullarım. Herhangi bir grup ya da topluluğa ait değiller. Sadece Pen Path maddi olarak destekliyor." yanıtını verdi.

Vesa, kızların eğitimi için ailelerin kadın öğretmen istediğini belirterek daha fazla kadın öğretmene ve eğitim materyaline ihtiyaçları olduğunu kaydetti.

Vesa ayrıca istikrarlı bir Afganistan için uluslararası topluma özellikle kırsal kesimlerdeki eğitim imkanlarını artırmaya yönelik destek çağrısı yaptı.

"Kimseden korkmuyoruz"

Kandahar'daki "gizli okullardan" birinde gönüllü olarak çalışan 23 yaşındaki öğretmen Palvaşe, Afganistan'ın geleceği için yeni nesillerin, özellikle de kızların mutlaka eğitim alması gerektiğini kaydederek bu doğrultuda kimseden korkmadıklarını söyledi.

Kızların öğrenmeye büyük bir isteği olduğunu ve bunun kendisini mutlu ettiğini söyleyen Palvaşe, şu ifadeleri kullandı:

"Kimseden korkmuyoruz. Halkımıza hizmet ediyoruz. Hedefimiz, kız ve erkek öğrencileri eğitmek. Özellikle de okuldan mahrum kalan kızları. Onları evlerde gizli bir şekilde eğitiyoruz. Burada, onlarca kız ve kadına ders vermek beni son derece mutlu ediyor. Her hafta, öğrenciler daha da yetenekli hale geliyor."

Palvaşe, tüm öğrencilerin eğitimlerini üst seviyelerde sürdürmek istediğini ve bu yönde çok çalıştıklarını belirterek uluslararası toplumun yardım etmesini istedi.

"Gelecekte öğretmen olmak istiyorum"

6'ncı sınıf öğrencisi Amina, "gizli okullar" vasıtasıyla eğitim imkanına ulaşabilmesinin kendisini mutlu ettiğini belirterek Taliban'ın kızların okula gitmesinin önünü açmasını istedi.

Amina, şu ifadeleri kullandı:

"Tarih konularını çok seviyorum. Gelecekte ben de öğretmen olmak istiyorum. Taliban'ın kızlar için okul yapmasını ve en kısa sürede kızların okula gitmesine izin vermesini istiyorum. Ailem önce eğitim almamı istemiyordu ancak derslere başlayıp kendimi geliştirmemle onlar da mutlu oldu ve bana 'Sonuna kadar oku' diyorlar artık."

Afgan çocuklar eğitim için yardım bekliyor

Uzun yıllar süren askeri çatışma ve siyasi krizlerin kalkınmasını olumsuz etkilediği Afganistan'da, özellikle kırsal kesimlerde yaşayan çocukların okula gidip eğitim almasında büyük imkansızlıklar yaşanıyor.

Birleşmiş Milletler İnsani Yardım Koordinasyon Ofisi tarafından ocak ayında hazırlanan rapora göre, Afganistan'da eğitim olanaklarına erişimde büyük zorluk yaşayan okul çağında 7,9 milyon çocuk bulunuyor.

Özellikle kırsal kesimler büyük oranda tüm altyapı hizmetlerinden mahrum durumda. Köylerin çoğu, elektrik, su, ısıtma ve kanalizasyon gibi birçok alanda hizmet bekliyor.

Bu nedenle yine köylerin çoğunda okul, öğretmen ve eğitim materyali bulunmazken uluslararası toplum ve kurumların bu konudaki destekleri hayati önem taşıyor.