Gezi Fotoğrafçılığı

Ancak gezi fotoğrafçılığını belgesel fotoğrafçılıkla karıştırmamak gerekir. Çünkü gezi fotoğrafçılığı, mevcut ekipmanla yapılan bir görüntü avcılığıdır. Oysa belgesel fotoğrafçılık ise belli bir konuda araştırma yaparak elde edilen bilgiler ışığında yapılan planlı çekimlerdir. O nedenle yazımın başında bu iki noktayı birbirinden ayırmak istedim.

ÇEKİM ÖNCESİ HAZIRLIKLAR

Çekim öncesi hazırlıkların başında gerek kişisel çantanın, gerekse fotoğraf çantasının hazırlanması gelir. Kişisel çanta hazırlanırken, gidilecek yerdeki hava durumuna göre alternatifli giysiler (kazak, polar ya da ince giysiler, rahat ayakkabılar, yağmurluk, şemsiye, uyku tulumu, yedek pantolon) çantaya konulmalıdır. Mevsimsel duruma göre bu giysilere bere, atkı ve eldiven de eklenebilir. Bunun dışında alınması gereken ilaçlar varsa bunların da bu çantaya eklenmesi gerekir. Eğer gezi çok uzun sürecekse ve gidilecek yerde yerleşim bölgesi yoksa küçük bir ilkyardım çantasının mevcudiyeti önem kazanmaya başlar.

Fotoğraf çantasında ise mevcut bulunan tüm objektiflerin, pillerin ve iyi bir pusulanın bulunması gerekir. Gidilecek yerde elektrik enerjisinin bulunmaması riskine karşılık yedek pillerin tam şarj edilmesi gerekir. Ya da battery grip kullanılıyorsa, bu yardımcı aksesuarların eklenebildiği kalem pil adaptörleri için çantaya bolca pil konulmalıdır. Bunların dışında yönümüzü gösteren ya da ışığın durumunu kontrol edebileceğimiz bir pusulanın da çantaya eklenmesi gerekir. Son olarak gidilecek yöreye ait bir bölge haritası, çekimlerimizi daha da kolaylaştıracaktır.

GEZİ FOTOĞRAFÇILIĞINDA MANZARA ÇEKİMLERİ

Bu tip çekimlerin zorluğu doğal ışığı kontrol etmekle başlar. Ortamdaki ışık sizin çekeceğiniz manzaranın ana karakterini oluşturacaktır ve birincil ölçüde etkilidir. Çünkü fotoğraftaki atmosferi oluşturan ve ona estetik değer katan ilk öğe ışıktır. Ancak birçok amatör fotoğrafçı bu aşamada bu ışığın etkinliğine hiç dikkat etmez. Esas etkenin fotoğraf makinesinin kalitesinde ya da filtrelerde olduğunu sanır.

Tabii ki bu büyük bir yanılgıdır. Birçok profesyonel ya da ileri amatörlerin gezi fotoğraflarına dikkatli bakıldığında, doğal ışığın durumunun ve her özelliğinin (yönü, şiddeti ve renk sıcaklığı) kontrol altında tutulduğu görülecektir. Bu tip fotoğrafçılar tarafından kullanılan saatler özel saatlerdir ancak iyi fotoğraf için sadece fotoğrafçının bilgisi değil, o anki doğa koşulları da fotoğrafın kalitesini belirler. Bu çekimlerde daha çok sabah ya da akşam saatlerini seçin. Yani yan ışıkta çalışmaya dikkat edin. Böylelikle ışığın Kelvin derecesi düşer; dolayısıyla daha sıcak tonlu dramatik fotoğraflar elde etmenizi sağlar. Yaz aylarında sabah 06.30 ile 10.00 saatleri arası, akşam ise 16.00 ile 20.30 saatleri arası çekim için idealdir. Kış aylarında ise sabah 08.30 ile 11.30 saatleri arası, akşam saatlerinde ise 15.00 ile 18.30 saatleri arası çekim için idealdir.

OBJEKTİF VE AKSESUAR SEÇİMİ

Bu çekimlerde özellikle geniş manzara çekimleri yapılacaksa 10 mm'den başlayan ve 35 mm'ye kadar devam eden objektifler, manzaranın tamamını almanızda sizlere yardımcı olacaktır. Aynı zamanda yakın plan çekimleri için bir makro objektif ya da bu yoksa D-SLR fotoğraf makinesi ile objektifin arasını açarak, objeye daha da yaklaşmanızı sağlayacak tüp veya körük kullanılmalıdır. Tabii ki bu tip çekimler için olmazsa olmaz malzeme tripoddur. Tripod ile birlikte ışık şartlarının elverdiği ölçüde yüksek örtücü hızıyla çalışmak, başlangıçta flu fotoğraflar çekmenizi önleyecektir. Çünkü bu tip yakın çekimlerde rüzgarla birlikte hareket eden yaprak ya da çiçekler, sizin flu fotoğraflar elde etmenize sebebiyet verebilirler.

MANZARA FOTOĞRAFLARINDA ALAN DERİNLİĞİ KONTROLÜ

Alan derinliği, ışık niteliğinden sonra bu tip manzara fotoğraflarının en hassas noktalarından birisidir. Genelde iki tip hata yapılır. Birincisi netlik yapılan yer, ikincisi ise diyaframın değeridir. Genelde tüm manzara fotoğraflarında netlik en uzaktaki objeye yapılır. Böylece diyafram ne kadar kısılırsa kısılsın, yakın yerlerdeki objeler flu çıkar. Çünkü alan derinliği kısık diyaframlarda ve geniş açılarda 1'e 9 kuralına göre çalışır. Yani netlik yaptığınız yerin önündeki 1 birim yer ile netlik yaptığınız yerin arkasındaki 9 birimlik yer, alan derinliği içerisindedir.

Eğer yanlışlıkla netliği sonsuza yaparsanız, netliğin 1 birimlik yeri olan net yaptığınız yerden fotoğraf makinesine kadar olan alanın bir bölümü net olacak (netlik bölgesinin önü), size yakın olan kısım ise net olmayacaktır. Buna karşın, böyle bir durumda netlik planının arkasındaki fotoğrafa girmeyen bölge, alan derinliğinin 9 birimlik yerine denk geldiği için net olacaktır ama işinize yaramayacaktır. Çünkü orada obje yoktur ve o bölge boşluktur. O nedenle alan derinliğini efektif alabilmek için mümkün olduğu kadar 10'da 1'lik bölümlere netlik yapmaya dikkat edin. Böylece alan derinliğiniz fotoğraf makinesinden sonsuza kadar oluşacaktır.

Örneğin 100 metre ötenizde bir ağaç var. Ve bu ağaçla fotoğraf makinesi arasında da birçok çiçek var. Siz hem ağacı hem de tüm çiçekleri net yapmak istiyorsunuz. Eğer netliği sonsuza yani ağaca yaparsanız size yakın olan çiçekler fotoğrafta flu çıkar. Oysa netliği 10. metreye yaparsanız netlik 10. metreden fotoğraf makinesine kadar 1 birim (10 metre), 10. metreden 100 metreye kadar 9 birim (90 metre) devam edeceği için 100 metre boyunca her taraf net çıkacaktır.

GEZİ FOTOĞRAFÇILIĞINDA PORTRE ÇEKİMLERİ

Doğal olarak her amatör, dijital fotoğraf makinesinin önündeki objektifini, odak uzaklığı ne olursa olsun direkt olarak objeye yönelterek onun fotoğrafını çekmeye çalışır. Bu belki birçok fotoğraf konusu için doğaldır ve doğrudur. Ancak portre fotoğraflarındaki ana amaç, portrenin doğru oranlarda fotoğrafa aktarılmasıdır. Yüz oranlarının fotoğrafta doğru oranlarda çıkabilmesi için odak uzaklığı uygun bir objektif ile çalışmak gerekir. Genelde de portre objektifi olarak kullanılan objektifler, sensör formatının iki köşesi arasındaki uzaklığın 2 katına isabet eden objektiflerdir. Örnek olarak "Full Frame" (tam çerçeve) yani 24×36 mm. sensörü olan dijital fotoğraf makinesi ile bir portre fotoğrafı çekilecek olsun. Bu tip D-SLR ile portre fotoğrafı çekerken 85mm. odak uzaklığında bir objektif kullanmak gerekir. Çünkü bu sensörün iki köşesi arasındaki uzaklık 43mm. olduğuna göre 43×2 = 86 mm. sonucu ortaya çıkar. Ancak D-SLR'miz 1.5x ya da 1.6x çarpanlı bir fotoğraf makinesi ise o takdirde 60mm. odak uzaklığına sahip bir objektif, bizim iyi portre oranı almamız için yeterlidir. Aynı zamanda portre objektifi olarak yüzdeki bazı hataları minimize etmek için netliği özellikle bozulmuş soft focus objektifler de kullanılır. Bu objektifler difüze filtre etkisi verir.

PORTE ÇEKİMLERİNDE ALAN DERİNLİĞİ KONTROLÜ

Genelde bu tip porte çekimlerinde alan derinliği pek istenmez. Zaten 85 ya da 105mm. odak uzaklıklı objektifler kullanıldığında bu imkansız hale gelir. Ama yine de bu tip fotoğraflarda alan derinliği isteniyorsa, diyaframı kısmak ya da kadrajdan da feda ederek uzaklaşmak alan derinliğini artırır. Aynı zamanda eğer fotoğrafın atmosferine uygunsa, portenin kadraj içerisinde küçük kalmasına yol açmasını da kabul ederek, geniş açı objektif kullanmak alan derinliğini göreceli olarak artırır. Hatta 10-35mm. arası odak uzaklıkları kullanıldığında diyafram, açık değerlerde de olsa (4-5.6 gibi) alan derinliği yine sağlanır.

GEZİ FOTOĞRAFÇILIĞINDA ÖLÇÜM ALMAK

Ölçümü yakın çekimlerde merkez ağırlıklı yani "Center Weight" modunda alabilirsiniz. Ancak bu ölçümü alırken objedeki renklerin orta tonda olmasına dikkat edin. Aksi takdirde -1 ya da +1 stop yanlış pozlandırma yapabilirsiniz. Eğer genel manzaralar çekiyorsanız doğal olarak gökyüzü de kadrajınıza girecektir. O takdirde eğer fotoğraf makinenizdeki, varsa nokta yani "Spot Ölçüm" modunu kullanabilirsiniz. Gökyüzü dışında, manzaradaki ortalama bir yerden ölçüm alıp direkt olarak dijital fotoğraf makinenize uygulamak, size doğru pozlanmış bir manzara fotoğrafı verecektir. Bu tip durumlarda gökyüzü de ölçüme girerse size -1 stop yanlış pozlandırma yaptırabilir. Buna dikkat etmek gerekir. Eğer D-SLR ya da kompakt dijital fotoğraf makinenizde bu ölçüm modu yoksa, "Center Weight" modunda manzara ile aynı ışığı alan bir yerden ölçüm alıp manzaraya uygulayabilirsiniz.

GEZİ FOTOĞRAFÇILIĞINDA POLARİZE FİLTRE KULLANIMI

Birçok amatör, gördüğü iyi fotoğrafların hepsinde bir filtre etkisi arar ve "Bu fotoğrafı hangi filtre ile çektiniz?" gibi sorularla fotoğrafın güzelliğinin filtre ile sağlandığını sanır. Aslında filtreler kusursuz olarak yapılmış bir objektifin önüne herhangi bir amaç için konulduğunda bu objektifin performansını bozarlar. Sensör üzerine düşen görüntünün netsizleşmesine sebep olurlar. O nedenle mecbur olmadıkça filtre kullanmamaya dikkat edin. Ama objektifinizin önüne mutlaka Ultra Viole (UV) ya da Skylight bir filtre takın.

Çünkü bunlar sadece atmosferdeki UV ışınlarının sensöre ulaşmasını engellediği gibi, objektifinizin ön elemanını koruma vazifesi de görürler. Düz cam oldukları için görüntü üzerinde negatif bir etki yaratmazlar. Aynı zamanda bu filtrelerle birlikte polarize filtre de edinmeye çalışın. Çünkü kaynağından çıkan ışınlar, (güneş, tungsten lamba, flüoresan ışığı vb.) hiçbir yansıtıcı madde ile karşılaşmazsalar (su, metal, cam gibi) sonsuza kadar birbirine paralel demetler halinde ilerlerler. Ancak, yukarıda saydığımız maddelerden biri ile karşılaştıkları zaman, fotoğrafta parlamalar, renk doygunsuzlukları ve netsizlikler ortaya çıkar.

Ortaya çıkan bu ışığa polarize olmuş ışık denir. Bu polarize ışınları önlemek için, polarize filtre kullanılır. Eğer bu polarizasyonu yapay ışık kaynakları yapıyorsa bu kaynakların önüne özel hazırlanmış polarizasyon filtreleri konabilir. Ancak polarizasyonu yapan ışık kaynağı, güneş gibi büyük hacimli kaynaklar ise bu imkânsız hale gelir. O zaman objektifin önüne konan filtre yardımıyla bu düzeltme yapılır. Akla şöyle bir soru gelebilir: "Polarizasyon filtresini ışık kaynağının önüne koymak ile objektifin önüne koymak arasında bir fark var mıdır?" Evet, vardır. Her filtre, objektifin keskinliğine; dolayısıyla sensör üzerindeki görüntünün netliğine etki eder. Bu nedenle bu tip filtreleri mümkünse ışık kaynağının önüne koymak gerekir.

POLARİZASYON FİLTRELERİ HANGİ DURUMLARDA ETKİNDİR?

Su üzerindeki ışığın polarize olmasından kaynaklanan polarizasyonu kaldırırlar. Polarizasyon filtresi, kendi ekseni etrafında döndürülerek parlamalar minimize edilebilir. Birçok fotoğrafçı, polarize filtrenin görevinin sadece gökyüzünün mavisini koyulaştırmak olduğunu sanır. Oysaki polarize filtre gökyüzünü koyulaştırdığı gibi, diğer renklerin de doygunluğunu artırır. Çünkü polarizasyon filtresinin diğer bir özelliği, doygunluğunu yitiren objelerin kontrastını yerine getirmesidir. Polarizasyon filtresi, kendi ekseni etrafında döndürüldüğünde doygunluğunu yitiren objelerin kontrastını yerine getirir. Döndürme hareketinin sonucunda belli bir noktada renk doygunluğunun arttığı fark edilecektir.

POLARİZASYON FİLTRESİ TİPLERİ

Piyasada polarizasyon filtrelerine 'Linear' ve 'Circular' olmak üzere başlıca iki şekilde rastlamak mümkündür. Linear (teğetsel) filtrelerde polarizasyonu sağlayan çizgisel efektler vardır. Bu filtreler TTL pozometreleri yanıltırlar ve yanlış pozlandırmaya sebebiyet verirler. Bunu önlemenin bir yolu poz ölçümünü filtresiz olarak yapıp, filtre faktörüne bağlı olarak pozu +1 ya da +1,5 stop artırıp, çekimi o şekilde yapmaktır. Bu zahmete girilmemesi için 'Circular' (dairesel) polarize filtreler yapılmıştır.

Burada, filtrenin yarıkları doğrusal değil daireseldir. Ve iç içe çizilmiş daireler biçimindedir. Bu filtreler TTL pozometreleri yanıltmazlar. Ölçülen değer, çekimde aynen kullanılabilir. Aynı zamanda 'Circular' polarize filtreler 'Autofocus' fotoğraf makinelerinde netliği 'Linear' filtrelere göre daha çabuk yaparlar.

POLARİZASYON FİLTRELERİ NASIL KULLANILIR?

Bu filtrelerle parlamaları önlemek için ışığın geliş yönünü belirlemenin büyük önemi vardır. Çekilecek konuya doğru fotoğraf makinesi tutulduğunda güneşin sol ya da sağ omuzdan gelmesi, polarize etkisini kaldırmayı kolaylaştıracaktır. Işığın yandan ya da arkadan gelmesi durumunda polarize filtrenin etkinliği azalır.