TÜM KATEGORİLER
Fitre Nedir ve Kimlere Verilir? 2019 Fitre Miktarı Ne Kadar?
İslam aleminin yardımlaşmayı, merhameti, birliği kuvvetlendiren Ramazan ayı geldi. Hz. Muhammed' e Kuran-ı Kerim ayetlerinin inmeye başladığı, bu hayırlı ay da Müslümanlar oruç tutar ve bol bol ibadet eder. Peki, Ramazan ayında ihtiyaç sahibi kimselere verilen Fitre nedir ve kimlere verilir?
Ramazan ayında ihtiyaç sahibi kimselerin, bayram sevincini yaşayabilmeleri adına verilen Fitre verme yükümlülükleri nedir? Fıtr nedir? Fitre ne kadar ve kimlere verilmez? Fitre – Fıtr hakkında merak edilen tüm ayrıntılar haberimizde…
FİTRE – FITR NEDİR?
Fıtr "Orucu açmak", fitre de "Yaratılış" anlamına gelir. Buna "Fıtır sadakası" denir ki sevap için verilen yaratılış hediyesi demektir. İslam dinine göre fitre ise: Ramazan Bayramı'na yetişen ve temel ihtiyaçlarının dışında belli bir miktar mala sahip olan Müslümanların kendileri ve himayesi altındaki kişiler için yerine getirmekle yükümlü oldu maddi ibadettir. Ramazan orucunun farz kılındığı hicretin 2. yılı Şaban ayında, zekâttan önce meşru kılınmıştır. Yoksulların ihtiyaçlarını gidermeye ve onların da bayram sevincine katılmalarına bir yardımdır.
FİTRE İLE İLGİLİ HADİSLER
Abdullah İbn Ömer'den şöyle dediği nakledilmiştir: "Hz. Peygamber fitrenin, insanlar Bayram Namazı'na çıkmadan önce verilmesini emretmiştir" (Şevkânî, Neylü'l-Evtâr, IV, 183.)
Abdullah İbn Ömer'den şöyle dediği nakledilmiştir: "Hz. Peygamber fıtır sadakasını 1 sâ' (ölçek) hurma ve 1 sâ' arpa olmak üzere köle, erkek, kadın, küçük ve büyüklere farz kılmış ve insanlar (bayram) namazına çıkmadan önce verilmesini emretmiştir." (Buhârî, Zekât, 76; Müslim, Zekât, 12 .)
Ebû Said el-Hudrî (r.a)'den rivayet edilen bir hadiste fitre verilebilecek maddeler ve miktarları şöyle belirlenir: "Biz Peygamber devrinde fitreyi, yiyecek maddelerinden 1 sâ' olarak verirdik. O zaman bizim yiyeceğimiz arpa, kuru üzüm, hurma ve keş (yağı alınmış peynir) idi." (Buhârî, Zekât, 74; A. İbn Hanbel, III, 73, 98.)
İbn Abbas (r. anhümâ)'nın naklettiği bir hadiste şöyle buyurulur: "Rasûlullah (s.a.s) oruçluları gereksiz ve çirkin sözlerden arındırmak ve yoksullara yiyeceksağlamak için fitreyi farz kılmıştır. Fitreyi kim namazdan önce öderse, bu makbul bir zekât, kim de namazdan sonra öderse, herhangi bir sadaka olur." (Buhârî, Zekât, 70, 71, 77; Müslim, Zekât, 12 , 13, 16)
Abdullah b. Sa'lebe (r.a) şöyle nakletmiştir: "Rasûlullah (s.a.s) Ramazan Bayramı'ndan bir veya iki gün önce bir konuşma yaparak şöyle buyurdu: "Buğdaydan, arpadan veya hurmadan 1 sâ'ını hür veya köle, küçük veya büyükler için sadaka olarak veriniz." (A. İbn Hanbel, V, 432.)
İbn Abbas'ın rivayet ettiği hadis şöyledir: "Fitre sadakası buğdaydan iki müd'dür." (Şevkânî, Neylü'l-Evtâr, IV, 183.)
FİTRE VERECEK KİŞİDE BULUNMASI GEREKENLER
*Müslüman olmak: Fitre verecek kişinin Müslüman olması gerekir. Ancak Şâfiî Mezhebi'nden bir görüşe göre, gayr-i müslim bir kimsenin, bakmakla yükümlü olduğu Müslüman yakınının fitresini ödemesi gerekir.
*Yeterli mal varlığı olması: Hanefîlere göre fitre sadakası ile yükümlü sayılmak için, kişinin Ramazan Bayramı'nın birinci günü, temel ihtiyaçları dışında nisap miktarı mala sahip olması gerekir. Zekât için gerekli miktardan farklı olarak, sahip olunan malın "artıcı" özellikte olması ve üzerinden bir yıl geçmiş bulunması gerekmez. Temel ihtiyaçlar mesken, elbise, ev eşyası, binit, silah, hizmetçi, ailenin bir yıllık geçim masrafları ve borçlarıdır. Yeterli görülen miktar iki yüz dirhem gümüş veya yirmi miskal altın veya bunların kıymetine denk bir maldır.
Şâfiî, Mâlikî ve Hanbelî mezheplerine göre ise, fıtır sadakası yükümlüsü olmak için, zenginlik ölçüsü olan yeterli mal sahibi olmak şart değildir. Temel ihtiyaçlarının dışında, bayram gün ve gecesinde yetecek kadar azığa sahip olmak yeterlidir.
* Ehliyet: Ebû Hanife, Ebû Yûsuf ve diğer üç mezhep imamının ortak görüşüne göre, fıtır sadakasının mâlî yönü ağır bastığından dolayı bununla yükümlülük için akıllı ve ergen olmak şart değildir. Bu yüzden küçüğün ve akıl hastasının malından da velisinin fitre vermesi gereklidir. Hanefi mezhebinden bir görüşe göre ise, küçüklerin ve akıl hastalarının malından fıtır sadakası gerekmez.
* Velâyet ve bakmakla yükümlülük: Bir kimsenin, kendi dışındaki kişinin fıtır sadakası ile yükümlü sayılması için, bu kişinin onun velâyeti altında olan ve bakmakla yükümlü bulunduğu kişilerden olması gerekir. Buna göre bir kimse velâyeti altında bulunan küçük çocuklarının veya akıl hastası olan yakınlarının fitresini vermekle yükümlüdür. Buna karşılık kişinin bakımlarını üstlenmiş olsa bile, ana babası, büyük çocukları, karısı, kardeşleri ve diğer yakınları için fıtır sadakası vermesi gerekmez. Bununla birlikte vekâletleri olmadığı halde bu kişiler için fıtır sadakası verse, bu yeterli olur.
* Vakit: Hanefîlere göre, fitre bayrama ait olduğundan, fıtır sadakası Ramazan Bayramı'nın 1. günü fecrin doğuşu ile vâcip olur. Fitre, Ramazan Bayramı'ndan bir veya iki gün öncesi ile Bayram Namazı arasında ödenir. Aynı zamanda Ramazan'ın girmesinden itibaren, hatta Ramazan ayı girmeden önce de ödenebilir. Bayram gününden sonraya kalırsa, yükümlülük düşmez ve ilk fırsatta ödenmesi gerekir.
FİTRE NELERDEN VERİLİR?
1) Arpa, kuru hurma ve kuru üzümün fitre miktarı, şer'î ölçüye göre yaklaşık 3 kg, örfî ölçüye göre ise 3,33 kg olur.
2) Buğday ve aynı grupta olan, buğday unu ve kavut için şer'î ölçüye göre yaklaşık 1,5 kg, örfî ölçüye göre ise 1,66 kg olur. Bu iki ölçü türünden biri tercih edilebilir. Belirtilen ürünlerin ederleri de verilebilir.
FİTRE KİMLERE VERİLİR?
Fitre, verileceği yerler bakımından her durumda zekâtın benzeridir. Ayet-i kerimede: "Sadakalar (zekatlar), Allah'tan bir farz olarak ancak fakirler, düşkünler, zekât toplayan memurlar, kalpleri İslam'a ısındırılacak olanlarla (özgürlüğüne kavuşturulacak) köleler, borçlular, Allah yolunda cihad edenler ve yolda kalmış yolcular içindir. Allah hakkıyla bilendir, hüküm ve hikmet sahibidir." şeklinde açıklanmıştır. Fitre bir veya bir kaç yoksula verilebilir. Birden çok kimseler de fitrelerini bir kaç yoksula veya tek yoksula verebilirler. Fitre yükümlünün bulunduğu yerdeki yoksullara verilmelidir.
FİTRE KİMLERE VERİLMEZ?
Fitrenin ayet-i kerimede belirtilenler dışında kalan kişi ve kuruluşlara verilmesi caiz değildir. Ayrıca fitre verilecek kişi, bu şartları taşısa bile; Ana, baba, büyükanne ve büyükbabalarına, oğul, oğlun çocukları, kız, kızın çocukları ve bunlardan doğan çocuklarına fitre verilmez.
FİTRE NE ZAMAN VERİLİR?
Hanefîlere göre, fıtır sadakası ramazan bayramının 1. günü fecrin doğuşu ile vaciptir. Fitre, Ramazan bayramından bir veya iki gün öncesi ile bayram namazı arasında ödenir. Böylece yoksullar bununla, bayram namazından çıkmadan önce ihtiyaçlarını karşılamış olurlar. Bununla birlikte fitre, Ramazan'ın girmesinden itibaren, hatta Ramazan ayı girmeden önce de ödenebilir. Bayram gününden sonraya kalırsa, yükümlülük düşmez ve ilk fırsatta ödenmesi gerekir.
FITR MİKTARI NE KADAR?
Din İşleri Yüksek Kurulu Başkanlığı 2019 yılı Ramazan ayının başlangıcından 2019 yılı Ramazan'ın başlangıcına kadar en düşük fitre miktarını 23TL olarak belirledi. Belirlenen miktar asgari tutardır ve üst limitte sınır yoktur.
