Nevruz Bayramı ne zaman? Nevruz nedir?

Bahar mevsimin habercisi olan Nevruz, Türk tarihinde de önemli bir yere sahip. Nevruz Bayramı nedir, neden kutlanır? Sorusu vatandaşlar tarafından yoğun olarak araştırılıyor. Nevruz Bayramı neden kutlanır? Türklerin Ergenekon'dan çıkışı olarak kabul edilen bu bayram hakkında Nevruz Bayramı ne zaman ve Nevruz nedir gibi merak edilen soruların yanıtları haberimizde.

NEVRUZ NE ZAMAN KUTLANIYOR?

Doğanın uyanışını simgeleyen Nevruz, baharın ilk günü olarak kabul edilen 21 Mart günü kutlanmaktadır. Bazı topluluklar, Nevruzu 22-23 Mart tarihlerinde kutlamaktadır. Birleşmiş Milletler 2010'da 21 Mart'ı "Dünya Nevruz Bayramı" ilan etmiştir.

NEVRUZ BAYRAMI NASIL KUTLANIR?

Ülkemizde Nevruz adıyla kutlanan bahar bayramı, Azerice Novruz, Kürtçe Newroz, Türkmence Nowruz, Özbekçe Navr'oz isimlerle kutlanmaktadır.

Nevruz günü toplumda şenlik ortamı oluşturulur ve gün boyu kutlamalar yapılır. Nevruz, Osmanlı döneminde ve Selçuklu döneminde Nevruziye programı yapılarak kutlanmaktaydı. Nevruziye programında şiirler söylenir ve ziyafetler verilirdi. Aynı gelenek günümüzde Mesir Macunu Festivali olarak devam ettirilmektedir.

NEVRUZ BAYRAMININ ORTAYA ÇIKIŞI HAKKINDA RİVAYETLER

21 Mart, topluluklara göre farklı anlamlar kazanmıştır. Kimi topluluklar,Allah'ın dünyayı yarattığı gün olarak kabul ederken kimi topluluklar 21 Mart'ı insanın yaratıldığı gün olarak kabul etmektedir. Ancak genel olarak 21 Mart, gece ve gündüzün eşit olduğu gün ve baharın müjdecisi olarak kutlanmaktadır.

21 Mart, Türklerin M.Ö 8. yüzyıldan bu yana kutladıkları bir bayramdır. Ergenekon'dan çıkışın ve baharın gelişinin kutlandığı bu gün, birçok Türkî Cumhuriyette resmi bayram olarak kutlanmaktadır.

Nevruz kelimesi, Farsça nev ve ruz kelimelerinizi birleşiminden oluşur.

Nev: Yeni

Ruz: Gün

Nev+ruz: Yeni gün

21 MART İLKBAHAR EKİNOKSU

İlkbahar ekinoksu, gün dönümüdür ve sıcak günlerin habercisidir. 21 Mart'tan sonra gündüzler uzamaya geceler de kısalmaya başlar. Bu tarihten itibaren güneş ışınları kuzey yarım küreye dik açıyla gelmeye başlar. Güney yarım kürede ise tam tersi olur. Türkiye kuzey yarım kürede olduğu için bu tarihten sonra sıcak ve güneşli günleri daha uzun süre yaşamaya başlar.

NEVRUZ NEDİR?

Nevruz Bayramı ya da kısaca Nevruz dünya çapında çeşitli halklar tarafından kutlanan geleneksel yeni yıl ya da doğanın uyanışı ve bahar bayramı. Nevruz bayramına 4 hafta kala, her salı günleri özel günler olur ki, bunlara çarşamba denir.

Yazılı olarak ilk kez 2. yüzyılda Pers kaynaklarında adı geçen Nevruz, İran ve Bahai takvimlerine göre yılın ilk gününü temsil eder. Günümüz İran'ında, her ne kadar İslami bir kökeni olmasa da bir şenlik olarak kutlanır. Bazı topluluklar bu bayramı 21 Mart'ta kutlarken, diğerleri Kuzey yarım kürede ilkbaharın başlamasını temsilen, 22 veya 23 Mart'ta kutlarlar. Aynı zamanda, Zerdüştlük, hem de Bahailer için de kutsal bir gündür ve tatil olarak kutlanır. Kürtlerde, Nevruz bayramının Kürt ve İran mitolojisindeki Demirci Kawa Efsanesi'ne dayandığına inanılır. Anadolu ve Orta Asya Türk halklarında da Göktürklerin Ergenekon'dan çıkışı anlamıyla ve baharın gelişi olarak kutlanır.

2010'da Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, 3000 yıldan beri kutlanmakta olan Pers kökenli bu şenliği, Dünya Nevruz Bayramı ilan etmiştir. 28 Eylül - 2 Ekim 2009 arasında Abu Dabi'de hükümetler arası toplanan Birleşmiş Milletler Manevi Kültür Mirası Koruma Kurulu, nevruzu Dünya Manevi Kültür Mirası Listesi 'ne dahil etmiştir. 2010'dan başlayarak Birleşmiş Milletler Genel Kurulu 21 Mart'ı "Dünya Nevruz Bayramı" olarak kabul etmektedir.

TÜRKLERDE NEVRUZ

Türklerin (Göktürklerin) Ergenekon'dan demirden dağı eritip çıkmalarını, baharın gelişini, doğanın uyanışını temsil eder. Doğu Türkistan'dan Balkanlara kadar tüm Türk kavimleri ve toplulukları tarafından, MÖ 8. yüzyıldan günümüze kadar her yıl 21 Mart'ta kutlanır.

Türkiye'de bir gelenek, Türk Cumhuriyetleri'nde ise resmî bayram olarak kutlanırken, 1995 yılından itibaren Türkiye Cumhuriyeti tarafından Bayram olarak kabul edilen bir gün haline gelmiştir.

Türk Takvimi'nde bir gün 12 bölüme ayrılır, her bölüme Çağ adı verilirdi. Bir çağ iki saat, dolayısıyla bir gün de 24 saattir. Her bir çağ ise sekiz Keh ten ibarettir. Yılbaşı olarak gece-gündüz eşitliğinin yaşandığı 21 Mart, Nevruz günü olarak kutlanır. Bu güne ve yeni yılın başladığı âna Yılgayak denir.

Oniki Hayvanlı Takvim ve Melikşah'ın Celali Takvimi'nde yılbaşı olarak belirlenen 21 mart, Divânu Lügati't-Türk'te de ilkbaharın gelişi olarak belirtilir. Türk edebiyatı ve musikisine de Nevruz; Nevruz-ı Asl, Nevruz-ı Arap, Nevruz-ı Bayati, Nevruz-ı Hicaz, Nevruz-ı Acem ve Nevruz-ı Seba olarak girmiştir. Tarihte pek çok devlet tarafından bayram ve gelenek olarak kutlanmıştır. Bunların başında Anadolu beylikleri, Eski Mısır, İran, Safavi, Sasani, Moğollar, Selçuklu ve Osmanlı gelir.

Selçuklu ve Osmanlı'da millî bayram olarak kutlanan Nevruz, Nevruziye adlı şiirlere ve şenliklerle ziyafet verilerek kutlanırdı. Özel olarak hazırlanan Nevruziye adlı macun Osmanlı döneminden kalan bir kültür olarak bu gün hâlâ Manisa'da 21 Mart'ta Mesir macunu şenlikleri yapılmaktadır. Alevi ve Bektaşiler arasında da kimi yorelerde eski takvime atfen Mart Dokuzu adi verilerek kutlanan Nevruz'da özel ayinler yapılırdı, yine Zerdüştler ve Yezidiler'de 21 Mart'ı bayram olarak kabul etmişlerdir.Bu şölende yemekler dağıtılıp oyun oynanır ve baharın ilk günú kutlanır

Ergenekon Destanı

Ana madde: Ergenekon Destanı

Moğol ilinde Oğuz Han soyundan İl Han'ın hükümdarlığı sırasında Tatarların hükümdarı Sevinç Han, Moğol ülkesine savaş açtı. İl Han'ın idaresindeki orduyu Kırgızlar ve diğer boylardan da yardım alarak yendi. İl Han'ın ülkesindeki herkesi öldürdüler. Yalnız İl Han'ın küçük oğlu Kıyan, eşi Nüküz ve yeğeni ile kaçıp kurtulmayı başardılar. Düşmanın, onları bulamayacağı bir yere gitmeye karar verdiler. Yabanî koyunların yürüdüğü bir yolu izleyerek yüksek bir dağda dar bir geçite vardılar. Bu geçitten geçerek içinde akarsular, pınarlar, çeşitli bitkiler, çayırlar, meyve ağaçları, çeşitli avların bulunduğu bir yere gelince Tanrı'ya şükrettiler ve burada kalmaya karar verdiler. Bu yere "maden yeri" anlamında "Ergene Kon" adını verdiler. Kıyan ve Nüküz'ün oğulları çoğaldı. Dört yüzyıl sonra kendileri ve sürüleri o kadar çoğaldılar ki, Ergenekon'a sığamadılar. Atalarının buraya geldiği geçidin yeri unutulmuştu. Ergenekon'un çevresindeki dağlarda geçit aradılar. Bir demirci, dağın demir kısmı eritilirse yol açılabileceğini söyledi. Demirin bulunduğu yere bir sıra odun, bir sıra kömür dizdiler ve ateşi yaktılar. Yetmiş yere koydukları yetmiş körükle hep birden körüklediler. Demir eridi, yüklü bir deve geçecek kadar yer açıldı. İl Han'ın soyundan gelen Türkler yeniden güçlenmiş olarak eski yurtlarına döndüler, atalarının intikamını aldılar. Ergenekon'dan çıktıkları gün olan 21 Mart'ta her yıl bayram yaptılar. Bu bayramda bir demir parçasını kızdırdılar, demir kıpkırmızı olunca önce Hakan, daha sonra beyler demiri örsün üstüne koyarak dövdüler. Bugün hem özgürlük hem de bahar bayramıdır.