TÜM KATEGORİLER
Hatay Türkiye'ye nasıl katıldı? 80. yıldönümünde Hatay'ın Anavatan'a katılma süreci
Hatay, bundan 80 yıl önce parlamentosu tarafından alınan karar ile Türkiye''ye katıldı. 1921''de başlayan ayrılık süreci 1939''da son buldu. 1938''de kurulan Hatay Devleti ve Anavatan''a katılış kararı alınması izledi. Peki Hatay Türkiye''ye nasıl katıldı?
Mondros Ateşkes Antlaşması sonrasında Hatay, Fransızlar tarafından işgal edilmişti. Burada karşılaştıkları direniş sonrasında 1921''de Ankara Antlaşması ile Hatay, Türkiye sınırları dışında kaldı. 1936''da Fransa, savaşın çıkması ile birlikte Hatay''ı Suriye yönetimine bıraktı. Kaygı uyandıran bu gelişme ile birlikte 1938''de özerkliğini kazandı ve Hatay Devleti kuruldu. Bir sene sonra ise parlamentonun aldığı karar ile Hatay, Türkiye''ye katıldı. İşte Hatay''ın Anavatan''a katılış süreci...
HATAY TÜRKİYE''YE NASIL KATILDI?
Fransa''nın Hatay''ı işgal etmesi sonrasında, 20 Ekim 1921''de Ankara Antlaşması imzalandı. Ankara Antlaşması''na göre Fransa işgal ettiği topraklarımızdan çekilecekti. Nüfusun çoğunluğunu Türklerin oluşturduğu Hatay''da ise özel bir yönetim kurulacak ve burası Türk kültürünün korunması şartıyla Fransız mandası altına girecekti.
Hatay ile ilgili bu düzenleme Lozan Barış Antlaşması''nda da aynen kabul edilmişti. Ancak Atatürk, Misakı-milli sınırları içinde bulunan Hatay''ın bu durumunu hiçbir zaman içine sindirememiş ve kalıcı bir sonuç olarak görmemiştir. O daha 1923 yılı Mart ayında çıktığı Adana gezisinde "Kırk asırlık Türk yurdu, düşman elinde kalamaz." diyerek konuyla ilgili duygularını ifade etmiştir. Fransa''nın 1936''da Suriye üzerindeki manda yönetimini kaldırmasıyla Hatay''ın durumu yeniden gündeme geldi.
Fransa, 1936''da Suriye''den çekilme kararı ile Hatay''ı da bu ülkeye bırakmış oluyordu. Bu durum karşısında Türkiye, Milletler Cemiyeti''ne başvurarak bunun anlaşmaya aykırı olduğunu belirtti. Türkiye, bu konuyu barışçı yollardan çözmek istiyordu.
Atatürk, Hatay sorunu ile ilgili olarak 1 Kasım 1936''da Türkiye Büyük Millet Meclisi''nin açılış konuşmasında "Bu sırada, milletimizi gece gündüz meşgul eden başlıca büyük bir mesele, hakikî sahibi öz Türk olan, İskenderun-Antakya ve çevresinin mukadderatıdır. Bunun üzerinde ciddiyet ve kesinlikle durmaya mecburuz. Daima kendisi ile dostluğa çok ehemmiyet verdiğimiz Fransa ile aramızda, tek ve büyük mesele budur. Bu işin hakikatini bilenler ve hakkı sevenler, alakamızın şiddetini ve samimiyetini iyi anlarlar ve tabii görürler." diyerek Hatay sorununu halletmeye karar verdi.
Fransa, Avrupa''da meydana gelen gelişmeler ve savaşın çıkma ihtimali karşısında fazla direnmedi. Sonuçta, 3 Temmuz 1938''de Hatay''da bağımsız bir devlet kurulması karar verildi. Ayrıca Hatay''ın toprak bütünlüğünün Türkiye ve Fransa tarafından korunması ve iki tarafında Hatay''da 2500''er kişilik askeri kuvvet bulundurması konularında anlaşmaya varıldı.
Bu esasa uygun olarak Türk askerleri, 5 Temmuz 1938''de halkın büyük sevinç gösterileri arasında Hatay''a girdi. Yapılan seçimler sonucunda Hatay Devleti''nin ilk meclisi 2 Eylül 1938''de açıldı. Devlet Başkanlığına Tayfur Sökmen, Başbakanlığa Abdurrahman Melek seçildi. Ancak Hataylılar bu durumdan da memnun kalmamışlar, ısrarla Anavatan''a (Türkiye''ye) katılmak istiyorlardı. Hatay halkının bu isteği karşısında Fransa ile yeni görüşmeler yapıldı ve bir anlaşmaya varıldı. 23 Haziran 1939''da imzalanan bu anlaşmaya göre Hatay Anavatan''a katılacaktı. Hatay Meclisi 29 Haziran 1939''da toplanarak Türkiye''ye katılmayı oy birliğiyle kabul etti. Böylece 30 Haziran 1939''da Hatay Anavatan''a katıldı.
