Gözde Kızarma, Batma ve Yanma: Vücudun Sessiz Alarmı
Gözlerimiz, dış dünyayla en çok temas eden organlarımızdan biridir.
Çevresel faktörlere, alerjenlere, ışığa, havaya hatta stresimize bile dakikalar içinde tepki verebilir. Bu nedenle muayenelerde en sık duyduğumuz şikâyetlerden bazıları "kızarıklık, batma ve yanma"dır.
Çoğu kişi bu bulguları "yorgunluktan olur" diyerek önemsemez, hatta günlerce kendi kendine geçmesini bekler. Oysa her kızarıklık, her batma hissi masum değildir. Göz, aslında bize küçük ama önemli bir uyarı gönderiyor olabilir.
Bu yazımda, bu belirtilerin nedenlerini, hangi durumlarda tehlike sinyali sayılması gerektiğini ve nasıl korunabileceğimizi anlatmak istiyorum.
Göz Neden Kızarır?
Gözdeki kızarıklık aslında damarların genişleyerek belirginleşmesi sonucunda ortaya çıkar.
Bunun en yaygın nedenleri şunlardır:
• Göz kuruluğu
• Alerjik reaksiyonlar
• Enfeksiyonlar (konjonktivit)
• Yoğun ekran kullanımı
• Yetersiz uyku
Özellikle uzun süre bilgisayar başında kalan yetişkinlerde gözyaşı filmi bozulduğu için kızarıklık giderek daha sık görülüyor. Burada en önemli nokta şudur:
Kızarıklık tek başına bir hastalık değildir; bir belirtidir.
Batma ve Yanma Hissi: "Göz Kuruluğu"nun Gizli Dili
Göz kuruluğu , günümüzde en sık karşılaştığımız problemlerden biri haline geldi.
Klimalı ortamlar, düşük nem, ekran ışığı, lens kullanımı, bazı ilaçlar ve yaşla birlikte azalan gözyaşı kalitesi; göz yüzeyinin koruyucu tabakasını zayıflatır.
Bu durumda:
• Gözde batma,
• Yanma,
• Kum kaçmış hissi,
• Sabahları çapaklanma,
• Kızarıklık,
• Gözde ağırlık ve yorgunluk
gibi şikâyetler ortaya çıkar.
Hastalarımın büyük kısmı "Gözüm yanıyor ama geçer" diyerek muayeneyi erteler. Oysa göz kuruluğu ilerlediğinde göz yüzeyinde çizilmeler, görmede dalgalanmalar ve yaşam kalitesini düşüren daha ciddi sorunlar ortaya çıkabilir.
Alerji de Kızarık Gözün Sessiz Faili Olabilir
Baharla birlikte artan polenler, ev tozu akarları, hayvan tüyleri, hatta bazı kozmetik ürünler bile gözde kızarıklık ve kaşıntı yapabilir.
Alerjik göz hastalıklarında en tipik bulgu kaşıntıdır, ancak kaşıntıya eşlik eden kızarıklık ve yanma hissi çoğu zaman göz kuruluğu ile karıştırılır.
Burada yapılan en büyük yanlış, göz ovuşturmaktır.
Ovuşturma, gözün yapısını zayıflatabilir ve keratokonus denen ciddi hastalığa yol açabilir.
Enfeksiyonları Hafife Almamak Gerekir
Gözü sulandıran, çapaklandıran ve ışığa hassasiyet ekleyen kızarıklıkların önemli bir kısmı enfeksiyon kaynaklıdır.
Virüsler ve bakteriler, kısa sürede her iki gözü etkileyebilir.
Bu durumlarda:
• Kortizonlu damlaların bilinçsiz kullanılması,
• Antibiyotikleri hekime danışmadan kullanmak,
• Lens kullanmaya devam etmek
durumu daha da kötüleştirebilir.
Kızarıklıkla birlikte ağrı, görme azalması veya ışığa bakamama varsa acilen doktora başvurulmalıdır
Halk Arasında "Kırmızılığı Alan" Damlalar Neden Tehlikeli?
Toplumda sık kullanılan bazı göz damlaları damarları geçici olarak büzerek kızarıklığı azaltır.
Ancak bu geçici rahatlama, altta yatan nedeni gizlediği için hastalığın ilerlemesine yol açabilir.
Daha da önemlisi, kortizon içeren damlalar gelişigüzel kullanıldığında:
• Göz tansiyonunu yükseltebilir,
• Katarakta yol açabilir,
• Enfeksiyonu ağırlaştırabilir,
Bu nedenle hastalarıma daima şunu söylerim:
"Göz damlası basit bir sıvı değil, ilaçtır. Her ilaç gibi hekim önerisi olmadan kullanılmamalıdır."
Peki, Ne Yapmalı?
Gözde kızarıklık, batma ve yanma şikâyeti olan bireylere önerilerim şunlardır:
• Ekran karşısında sık mola verin (20 dakika–20 saniye–20 metre kuralı).
• Gözlerinizi ovuşturmayın.
• Klima ve ısıtıcı kullanılan ortamlarda nem dengesine dikkat edin.
• Lens kullanıyorsanız hijyene ve kullanım sürelerine özen gösterin.
• Şikâyetler 24–48 saatten uzun sürüyorsa mutlaka muayene olun.
• Rastgele göz damlası kullanmaktan kaçının.
Son Söz
Gözde kızarıklık, batma ve yanma; gözün bize gönderdiği küçük ama anlamlı sinyallerdir.
Bu sinyalleri zamanında ciddiye almak, ileride karşılaşabileceğimiz daha büyük sorunların önüne geçer.
Unutmayın, göz yalnızca görmemizi sağlayan bir organ değildir; aynı zamanda sağlık durumumuzun en hassas göstergelerinden biridir.
Ona gösterdiğimiz özen, hayata bakış kalitemizi belirler.
Dilerseniz bu yazının daha kısa bir gazete köşesi versiyonunu, sosyal medya metnini veya TV programı akışı şeklini de hazırlayabilirim.
Op. Dr. Özer Kavalcıoğlu /Göz Hastalıkları ve Cerrahisi Uzmanı
Veni Vidi Göz Sağlık Grubu -Caddebostan
