Zelenskiy 20 maddelik Ukrayna barış planını açıkladı

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, savaşı sona erdirmeyi hedefleyen 20 maddelik yeni barış planının ayrıntılarını açıkladı. Ancak Moskova plana dair henüz yanıt vermedi. Ukrayna savaşını sona erdirmek amacıyla Washington ile Kiev'in üzerinde uzlaşma sağladığı yeni plan taslağına göre Ukrayna bazı tavizler elde etmeyi başardı. Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy Çarşamba günü yaptığı açıklamada, taslağın şu an Rusya tarafından incelendiğini duyurdu. Zelenskiy tarafından ilk kez kamuoyuna açıklanan 20 maddelik plan, mevcut cephe hattının dondurulmasını öngörürken aynı zamanda Ukrayna birliklerinin geri çekilmesinin ve silahsızlandırılmış bölgelerin oluşturulması için zemin hazırlıyor.

Geçen hafta sonu ABD'nin Florida eyaletinde ABD'li müzakereciler, Rus ve Ukraynalı yetkililerle ayrı ayrı temaslarda bulunmuştu. Hem ABD hem de Ukrayna temsilcileri, müzakerelerin ardından, Rusya'nın saldırısıyla Şubat 2022'de başlayan savaşı sona erdirmek üzere yürütülen temasları "verimli ve yapıcı" olarak nitelendirdi. Rus temsilciler de ABD'li müzakerecilerle yaptıkları görüşmeleri "yapıcı" olarak tanımladı. Bu da savaşın sonlandırılması yolunda ilk kez somut bir umut doğurdu.

NATO şartı ve toprak statüsü

Ukrayna lideri Zelenskiy, basın mensupları ile düzenlediği iki saatlik basın toplantısında ABD ile müzakere edilen planın detaylarını paylaştı. Buna göre Kiev, anlaşmanın önceki versiyonlarında yer alan "Ukrayna'nın Donbas'tan tamamen çekilmesi" ve "işgal altındaki toprakların Rus toprağı olarak tanınması" maddelerini taslaktan çıkartmayı başardı.

Zelenskiy, Donetsk, Luhansk, Zaporijya ve Herson bölgelerinde, anlaşmanın sağlanacağı dönemdeki birlik hakimiyetinin, de facto yani fiili temas hattı olarak kabul edileceğini söyledi.

Ayrıca Rusya'nın talebi olan, Ukrayna'nın NATO üyeliğinden yasal olarak feragat etmesi yönündeki maddenin de yeni taslakta yer almadığı belirtildi. Zelenskiy, "Ukrayna'yı kabul edip etmemek NATO üyesi ülkelerin kararıdır. Ancak Ukrayna'nın kararı verilmiştir: Anayasamızda NATO üyeliğini yasaklayacak değişiklik tekliflerine mesafeli durduk" diyerek NATO'ya üyelik talebinin kendileri için masadan tamamen kalkmadığına da işaret etti.

Geri çekilme ve referandum şartı

Plan, Ukrayna ordusunun geri çekilmesine ve silahsızlandırılmış bölgeler oluşturulmasına da olanak tanıyor. Zelenskiy, bu amaçla oluşturulacak bir çalışma grubunun, askeri güçlerin yeniden dağılımını ve gelecekteki "özel ekonomik bölgelerin" parametrelerini belirlemek üzere toplanacağını söyledi.

"Özel ekonomik bölge" önerisini Ukrayna barış planı kapsamında ABD tarafı gündeme getirmişti. Kastedilen, Donbas'ın Ukrayna tarafından kontrol edilen bazı kısımlarının "askeri unsurlardan arındırılmış özel ekonomik bölgeye" dönüştürülmesi. Öneride Ukrayna'nın, kontrolündeki bu bölgenin silahsızlanmasına razı olmasına karşılık Rus birliklerinin de bu bölgeye girmemesi, ilaveten Rusya'nın Harkiv, Sumi, Dnipropetrovsk gibi bölgelerden de çekilmesi yer alıyor. Ancak söz konusu özel ekonomik bölgelerin yönetimi, belirlenen kuralların nasıl uygulanacağı gibi pek çok soru cevap beklerken, Rusya'nın bu bölgeye girmesinin nasıl engelleneceğine dair detaylar henüz bilinmiyor.

Ukrayna Devlet Başkanı, Ukrayna askerlerinin geri çekilmesini öngören herhangi bir anlaşmanın ülkede referanduma sunulması gerektiğini vurgulayarak, bunun için 60 günlük bir ateşkesin şart olduğunu belirtti.

Seçimler ve Zaporijya Nükleer Santrali

Taslak metne göre, Rusya ile barış anlaşması imzalanmasının ardından Ukrayna'da başkanlık seçimleri yapılacak.

Hem Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin hem de ABD BaşkanıDonald Trump defalarca Ukrayna'da seçim çağrısında bulunmuş ve Zelenskiy'nin görevinin meşru olmadığını iddia etmişti. Zelenskiy'nin görev süresi normal şartlara göre Mayıs 2024'te dolmuş, ancak savaş nedeniyle ilan edilen sıkıyönetim kapsamında seçimler askıya alınmıştı.

Ukrayna liderinin kamuoyuna açıkladığı planın dikkat çeken bir diğer maddesi de ABD'nin önerisiyle gündeme gelen, Zaporijya Nükleer Santrali'nin ABD, Ukrayna ve Rusya tarafından ortaklaşa yönetilmesi. Zelenskiy, Rusya'nın santral yönetimine katılımını gerçekçi ve uygun bulmadığını söyledi. Moskova'nın tepkisi bekleniyor

ABD geçen ay savaşın sona ermesi için 28 maddelik, "Moskova dostu" olarak yorumlanan bir plan sunmuş, ancak bu metin Kiev ve Avrupalı müttefiklerin baskısıyla Ukrayna lehine önerilerle revize edilmişti.

Öte yandan Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov, Moskova'nın söz konusu yeni 20 maddelik plana yönelik tutumu üzerinde çalışıldığını duyurdu. Moskova, Trump'ın 28 maddelik planının Ukrayna ve Avrupalı müttefiklerince değiştirilmesi taleplerini sert biçimde eleştirmişti.

Sahada ise çatışmalar tüm şiddetiyle sürüyor. Rusya'nın dron ve füze saldırıları, dondurucu soğukların yaşandığı şu günlerde Ukrayna genelinde elektrik kesintilerine neden oluyor. Hristiyan dünyasının Noel dönemine girdiği bugünlerde, Rusya'nın saldırılarını daha da yoğunlaştırması bekleniyor.

AFP,DW/ETO, JD