Uzmanlar, Yunanistan'ın İsrail'le yakınlaşma çabaları konusunda uyarılarda bulundu

Uzmanlar, 22 Aralık'ta İsrail'de düzenlenen üçlü zirve dahil, Yunanistan'ın İsrail'le yakınlaşma politikasını değerlendirdi.

York Üniversitesi Osgoode Hall Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Heidi Matthews, Londra Queen Mary Üniversitesinden Prof. Dr. Neve Gordon ve Norveç Oslo Üniversitesi İnsan Hakları Merkezinde Uluslararası Hukuk ve İnsan Hakları Uzmanı Prof. Dr. Gentian Zyberi, AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.

Dr Matthews, Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis'in Yunanistan, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) ve İsrail arasında düzenlenen ortak zirveye katılımının, Atina'nın uluslararası hukuka uyum pahasına bölgesel siyasi çıkarlarını sürdürmekten memnun olduğu mesajını verdiğini dile getirdi.

"Yunanistan İsrail'in soykırımına suç ortaklığı yapma geçmişine sahip"

"Yunanistan, başta Yunan kara suları ve limanlarının askeri kargo ile çift kullanımlı malzemelerin sevkiyatında kullanılmasına izin vermek suretiyle, İsrail'in Gazze'deki soykırımına suç ortaklığı yapma geçmişine sahiptir." diyen Matthews, bu hafta Yunan avukatların Heraklion Limanı'nın "Ocean Gladiator" adlı gemi tarafından kullanılmasına itiraz ederek Yunan hükümetine resmi başvuruda bulunduğunu, bunun Silah Ticareti Antlaşması ihlali anlamına geldiğini belirttiklerini anımsattı.

Matthews, geminin İsrail'e gönderilmek üzere 1600 tondan fazla Amerikan yapımı mühimmat taşıdığını, bu sevkiyatın 7 Ekim 2023'ten bu yana yapılan en büyük sevkiyatlardan biri olarak değerlendirildiğini belirterek hukuki itirazın, geminin planlanan rotasını değiştirmesiyle sonuçlandığını bildirdi.

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinde (BMGK) alınan 2803 sayılı Karar'ın ardından Gazze'de "sözde bir ateşkes" oluştuğuna işaret eden Matthews, "Sözde ateşkese rağmen İsrail'in Gazze'deki soykırımı devam etmektedir. Söz konusu karar, tüm devletlerin İsrail'in Filistin üzerindeki hukuka aykırı işgali karşısındaki hukuki yükümlülüklerini ortadan kaldırmamıştır." uyarısında bulundu.

"İsrail'le yakın işbirliği uluslararası yükümlülükleri ihlal eder"

Diğer taraftan Uluslararası Adalet Divanının (UAD) 2024'te ve daha yakın tarihlerde verdiği kararlara atıfta bulunan Matthews, bunların üçüncü devletlerin Gazze dahil işgal altındaki Filistin topraklarında İsrail'in devam eden varlığının yarattığı hukuka aykırı durumu tanıyacak herhangi bir eylemden kaçınmakla hukuken yükümlü olduğunu açıkça ortaya koyduğunun altını çizdi.

Matthews, "Bu çerçevede, Yunanistan'ın deniz güvenliği de dahil olmak üzere güvenlik, savunma ve askeri alanlarda İsrail ile işbirliğini derinleştirmeyi kabul etmesi, Filistin bağlamında uluslararası hukuktan doğan yükümlülüklerini ihlal edecektir." uyarısını yaptı.

"Miçotakis uluslararası hukukun ihlaline ortak oluyor"

Londra Queen Mary Üniversitesinden Prof. Dr. Gordon da Başbakan Miçotakis'in Netanyahu'yu ziyaret etmesinin, İkinci Dünya Savaşı sonrası uluslararası hukuk düzeninin aşındırılmasına yol açtığını söyledi.

Gordon, "Netanyahu hakkında Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) tarafından yakalama kararı bulunurken dünya liderlerinin onu onurlandırmak yerine tutuklanmasını talep etmeleri gerekir. Bu nedenle Başbakan Miçotakis, uluslararası hukukun ihlaline ortak olmaktadır." ifadelerini kullandı.

"Ziyaret eden liderler İsrail'e yükümlülüklerine uymasını talep etmeli"

Norveç Oslo Üniversitesi İnsan Hakları Merkezinde Uluslararası Hukuk ve İnsan Hakları Uzmanı Prof. Dr. Zyberi ise İsrail'e ziyaret düzenleyecek tüm ülke ve hükümet başkanlarından tek bir beklenti olduğunu belirterek "(Liderler) İsrail'den uluslararası hukuktan doğan yükümlülüklerine uymasını talep etmelidir." dedi.

İsrail'in yükümlülükleri arasında, ekim ayında varılan ateşkese riayet edilmesi, ilaç ve çadırlar dahil olmak üzere insani yardımın geniş çapta girişine izin verilmesi olduğunu kaydeden Zyberi, aynı zamanda yasa dışı yerleşimlerin durdurulması ve BM Genel Kurulunun geçen yıl talep ettiği üzere hukuka aykırı işgalin sona erdirilmesinin yer aldığına dikkati çekti.

Yunanistan'ın İsrail'le ilişkilerini derinleştirmesi tepki çekiyor

İsrail Başbakanı Netanyahu, Yunanistan Başbakanı Miçotakis ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimli lideri Nikos Hristodulidis, 22 Aralık'ta Batı Kudüs'te düzenlenen üçlü zirvede bir araya gelmişti.

Zirvede, "savunma" vurgusu öne çıkarken uluslararası siyasette yalnızlaşan Netanyahu'nun çıkışı, "Miçotakis ile yakınlaşma aradığı" yorumları yapılmıştı.

Bazı uzmanlar, Miçotakis'in, Netanyahu ile bir araya gelmesinden ötürü tarih tarafından sert bir şekilde yargılanacağını belirtirken diğerleri Miçotakis'in İsrail'i "demokratik bir devlet olarak tanımlaması" nedeniyle sınıfta kaldığını ifade etmişti.

1 Nisan 2025'te de Netanyahu'yu ziyaret eden Miçotakis, "Gazze'de işlenen savaş suçları nedeniyle UCM tarafından hakkında tutuklama kararı çıkarılmasının ardından Netanyahu ile İsrail'de görüşen ilk Avrupalı lider" olmuştu.