Adana'nın "Teneke Mahalleleri"

Ömer Sarı - Ömer Yıldız - Adanalı Yazar Orhan Kemal'in yaklaşık 60 yıl öncesini anlatan "Hanımın Çiftliği" romanında geçen Teneke Mahallesi, yer ve şekil değiştirse de göç olgusuyla birlikte Adana'da halen varlığını devam ettiriyor.

Özellikle Doğu ve Güneydoğu illerinden göçle gelen ailelerin 'benim de bir evim' olsun diyerek yaptığı baraka şeklindeki evler hem sağlıksız hem de depremlere dayanıksız olmaları nedeniyle tehlike oluşturuyor.

Çatısı teneke ya da saçla kaplı, penceresinde camı olmayan, para yetmediği için evin içindeki odaların kapısının battaniye ile kapatıldığı bu evlerde ısınma sorunu olduğu için özellikle çocuklar sürekli hastalıkla karşı karşıya...

Yağmurlu günlerde teneke çatılarda damlaların çıkardığı sesten uyuyamayan çocuklar, bir de evin içerisine akan yağmur sularını tahliye etmek için uğraşıyor. Sadece bir odada bütün aile fertlerinin yaşamını devam ettirdiği bu evlerin bazılarında, içme suyu sorunu da yaşanıyor.

Adana'nın Yüreğir ilçesinde varoş kabul edilen bir semtte ikamet eden ve kente Şanlıurfa'dan göçle gelen Murat Başkurt ve ailesi de benzer bir evde yaşamlarını sürdürüyor. Başkurt, AA muhabirine, yıllardır farklı evlerde üç kardeş, aileleri ile birlikte kiracı olarak oturduklarını, hamallık ve tarım işçiliği yaparak geçimlerini sağladıkları için bir türlü ev sahibi olamadıklarını söyledi.

3 aile aynı evde oturdukları kendilerine bir evin yetmediğini dile getiren Başkurt, zamanla tüm kardeşlerin kendisine dişinden tırnağından artırarak biriktirdiği parayla bir ev yaptırmaya çalıştığını anlattı.

Hayallerinde her zaman bir ev sahibi olmanın yattığını ifade eden Başkurt, şöyle devam etti:

"Ben de bu duygularla yıllardır biriktirdiğim parayla işe koyuldum. Duvarlarını tamamlayınca üstünü açık kalmaması için sacla kapattık. Duvarlar briketten ve sıvasını da paramız yetmediği için yaptıramadık. Evimizin kapısı, penceresi her şeyi ikinci el, çıkma malzemeler aldık. Tam ustaya da yaptırmadık. İyi bir usta getirsek 2-3 bin lira ister. Evimizi yarım ustaya yaptırdık. Sağolsun bize hediye gibi ev yaptı. Evi tarla yevmiyesine yaptı. 3 oda bir salon olan evimizi iyi bir usta ile sıfır malzemelerle yapmaya çalışsam 8-9 bin liraya mal olurdu. Çoğunu ikinci el yaptığımız için bize maliyeti 6, 6 bin 500 liraya oldu."

-Kentsel dönüşümle 20 yıl vadeli evimiz olsa-

3 çocuğu olduğunu ve yeni yaptırdığı evde bütün çocukların aynı odada kaldığını anlatan Başkurt, "Evin pencerelerine cam alamadım. Çocukların hepsi bir arada yatıyor. Çocuklar için ayrı ayrı odalarımız yok. Ayrı odamız olsa da zaten pencerelerde cam olmadığı için yatamazlar" diye konuştu.

Özellikle yağmur yağdığında çok sıkıntıya girdiklerini anlatan Başkurt, yağmurda sacdan yaptıkları çatıdan su sızdığını kaydetti. Başkurt, olası bir depremde evinin yıkılacağını da bildiğini, ancak şimdilik böyle bir eve gücünün yettiğini ifade etti.

Bölgede kentsel dönüşüm uygulaması yapılsa mahallede oturan kimsenin 'hayır' demeyeceğini anlatan Başkurt, "Burda çoğu aile bizim durumumuzda. Kendi dairemiz olsa tertemiz otururuz. Ödemeleri bize göre yapsalar ve 20 yıl vadeli olsa hepimiz öderiz. Herkes bu evlerden almak ister" diye konuştu.

-Evin kapılarını battaniye ile kapatıyoruz-

Benzer bir evde yaşayan Şadiye Tetik ise 13 yıllık evli ve 5 çocuk sahibi olduğunu vurgulayarak, 10 yıllık birikimlerini ev yaptırmak için ayırdıklarını anlattı.

Evinin depreme dayanıklı olup olmadığı konusunda bir bilgisinin olmadığını belirten Tetik, "Evin kapılarını yaptırmaya paramız yetmedi. Soğuk havayı önlemek için ise kapıları battaniye ile kapattık. Ev ısınmıyor. Sobamıza odun atacak bile para bulamaz duruma geldiğimiz oluyor" dedi.

Evlerinin inşaat olarak göründüğü için su parasının 100-150 lira civarında geldiğini anlatan Tetik, "Bu inşaatı yaparken 7 ay elektriksiz oturdum. Çocuklarım ders çalışacağı zaman ben küçük tüpün üzerine lüks takarak çalışmalarını sağladım. Biz patates tarlasında çalışarak, at arabasını taşımacılıkta kullanarak geçimimizi sağlıyoruz. Biz iş olsun çalışalım diyoruz, insanlardan yardım beklemiyoruz" diye konuştu.

Bölgede kentsel dönüşüm çalışması yapılırsa yeni bir eve geçebileceklerini kaydeden Tetik, "Keşke kentsel dönüşümle bize de bir daire verseler de otursak. Çocuklarımızı okula gönderirken tertemiz giydirip gönderiyoruz. Ama okula gidip gelene kadar çocuklar çamurdan çıkamıyor" dedi.

-Göç olgusu çarpık kentleşmeyi tetikledi-

ÇÜ İnşaat Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof. Dr. Hüseyin Yerli, Adana'da

'teneke evler' diye tabir edilen kaçak konutlardan özellikle kenar semtlerde çok sayıda bulunduğunu belirtti.

Yerli, "Bu tür yapıların çoğalmasının, özellikle Doğu ve Güneydoğu illerimizden fazlaca göç almamızdan kaynaklandığı aşikardır. Bu tür evler görüntü kirliliği oluşturmakla birlikte sağlıklı, kurallara uygun olarak inşa edilmemiş türde yapılar olarak karşımıza çıkmaktadır" dedi.

Bu tür yapıları genelde 2 sınıfa ayırdıklarını kaydeden Yerli, "Kişilerin kendi arazisi üzerine ruhsat almadan yaptıkları "Kaçak yapı" ve kişilerin başkalarının, -genelde kamu arazisi olabilmekte- arazisi üzerine yapılan

"Gecekondu" türü yapılardır. İster kaçak yapı olsun ister gecekondu, bu tür yapılar hiçbir mesleki eğitimden geçmemiş, yapısal davranış ve taşıyıcı elemanların önemini kavrayamamış kişiler tarafından inşa edilmektedir" diye konuştu.

Söz konusu teneke ev olarak tabir edilen konutlarda yaşayanların elektrik ve su hizmetlerinden resmi olarak yoksun olarak yaşadığını vurgulayan Yerli, belediyelerin sıkı denetim ile kaçak yapılaşmayı daha en başından engellemesi gerektiğini kaydetti. Yerli, şöyle devam etti:

"Bu tür yapılar bir mühendis gözü ile bakıldığında herhangi bir taşıyıcı

(kiriş, kolon gibi) unsur bulunmadığı açıkça gözlenmektedir. Bu evlerin olası bir depremde veya deprem olmasa bile aşırı yükleme altında kaldığında ağır hasar görme ihtimali oldukça yüksektir. Kentsel dönüşüm ile bu sorunların altından kalkılabilir. Bu konularla ilgili belediyeler, çeşitli bakanlıkların ilgili birimleri ya da Başbakanlık Toplu Konut İdaresi (TOKİ) Başkanlığı ile koordineli olarak bir kentsel dönüşüm hamlesi yapılabilir."

- ADANA

Yerel Haberler