Küresel Erişilebilirlik Farkındalık Günü'nü biz de kutlayabiliriz

Bilişim çağı hızla yaşamımızı dönüştürüyor. Buna paralel olarak gelişen destek teknolojileri sayesinde engelliler – her ne kadar eşitsizlikler olsa da - eğitimden istihdama, sosyal yaşamdan sağlık hizmetlerine her alanda daha kaliteli bir hayat sürme imkanına sahip olabiliyor. İnternetin mobil cihazlar sayesinde her an yanımızda olması hem birbirimizle olan iletişimimizi etkiliyor, hem de bilgiye erişim yöntemlerinde inanılmaz bir farklılığa yol açıyor. Bu ise daha önceleri mimari alanda kullanılan erişilebilirlik teriminin kapsamını genişletiyor. Bugün nispeten haklar ve özgürlükler bakımından daha fazla kazanım elde etmiş ülkeler başta olmak üzere, dünyanın birçok bölgesinde dijital olarak üretilen her içeriğin erişilebilir olması gerektiği üzerine ciddi bir savunuculuk yürütülüyor. İşte; Küresel Erişilebilirlik Farkındalık Günü (Global Accessibility Awareness Day) böyle bir çabanın ürünü olarak yaygınlaşıyor.

Her yıl Mayıs ayının üçüncü perşembe günü Dünya Erişilebilirlik Farkındalık Günü olarak kutlanıyor. Bu günün kutlanmasına öncülük eden olan GAAD Foundation'a göre her şey Los Angeles'ta yaşayan Joe Devon adlı bir web geliştiricisinin yazdığı blog gönderisiyle başlıyor. Devon, bu yazısında Erişilebilirliğin geliştiriciler arasında yaygınlaşması gerektiğine dikkat çekiyor. Erişilebilirliğe dairyeterli bilginin bulunmadığını, örneğin görme engellilerin kullandığı ekran okuyucular hakkında çok az kişinin bilgi sahibi olduğunu, erişilebilirlik alanında yapılan geliştirmelerin daha fazla kişinin çabası ile ilerleyebileceğini vurguluyor. Devon, web geliştiricilerine "dünyayı değiştirmek için birlikte çalışabiliriz" çağrısı yapıyor ve ortak bir günü Küresel Erişilebilirlik Farkındalık Günü olarak belirleme önerisinde bulunuyor. Bununla yetinmeyen Devon'un olası bir erişilebilirlik farkındalık gününde yapılabileceklere ilişkin de fikirleri var. Bu önerilerden öne çıkanlar şöyle:

• Her web tasarımcısı sitesindeki en az bir sayfayı bir erişilebilirlik aracında test edebilir ve ortaya çıkan hataları düzeltip bunun bilgisini başkalarıyla paylaşabilir.

• Erişilebilirliğin önemini anlatan konuşmalar yapılabilir.

• Ekran okuyucu kullanan bir kişinin geliştiricilere eğitim vermesi sağlanabilir.

Toronto'dan bir erişilebilirlik uzmanı olan Jennison Asuncion, tesadüfen bu gönderiye rastlıyor ve Devon ile iletişim kuruyor. Devon ve Asuncion hem bu günü organize ediyorlar, hem de GAAD Foundation adlı kuruluşun oluşumuna ön ayak oluyorlar. İlerleyen yıllarda bu gün dünyanın farklı ülkelerinde daha fazla yaygınlaşıyor. Vakıf, Küresel Erişilebilirlik Farkındalık Günü'ne ilişkin sosyal medyada #GAAD etiketini kullanarak paylaşım yapıyor ve bunu teşvik ediyor. Farklı ülkelerin bu güne ilişkin etkinlikleri de GAAD Foundation internet sitesinden takip edilebiliyor.

ABD'de 51 engelli kuruluşu bu yıl Küresel Erişilebilirlik Farkındalık Günü için yaptıkları ortak açıklamada, "tüm kuruluşları, işletmeleri ve hükümetleri, web sitelerini ve uygulamalarını engelli bireyler için tamamen erişilebilir hale getirmek üzere hemen harekete geçmeye çağırıyoruz" İfadesini kullandı. Biz de 2020 yılında Eğitimde Görme Engelliler Derneği olarak Küresel Erişilebilirlik Farkındalık Günü'ne atıfta bulunarak" Teknik ve Hukuki Boyutlarıyla Engellilerin Bilgi Teknolojilerine Erişimi" başlıklı online bir etkinlik düzenlemiştik. Bu etkinlikte bilgiye erişimin neden önemli olduğunu vurgulamış, dünyadaki iyi uygulama örneklerine yer vermiş ve dijital hizmetlerini erişilebilir kılmayan kurumlara yaptırım getiren bir yasal düzenlemenin önemini savunmuştuk. Etkinliğe ait kayıtlar derneğin internet sitesinden bulunabilir.

Günümüzde erişilebilirlik deyince sadece bir bina, kaldırım, toplu taşıma aracı gibi fiziksel düzenlemeler akla gelmemeli. Artık web siteleri, mobil ve masaüstü yazılımlar, basılı kaynaklar, sosyal medya gönderileri gibi dijital içeriklerin de herkes için erişilebilir olması gerekiyor. Bunun nasıl yapılabileceğine ilişkin standartlar da mevcut. Fakat hem geliştiriciler bunların farkında değil, hem de erişilebilirlik sağlanmadığında itirazda bulunabileceğimiz daha güçlü yasal dayanaklara ihtiyacımız var. Bu nedenle biz de ülkemizde Küresel Erişilebilirlik Farkındalık Günü'nü sahiplenerek kutlayabiliriz ve bilgiye erişim alanında etkili bir kamuoyu oluşturabiliriz.

Gelecek yazılarda dijital erişilebilirliği farklı boyutlarıyla ele almaya devam edeceğim.