Engelliler istihdamda neden özel sektörü tercih etmek istemiyor?

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından 25 Nisan 2023 tarihinde Engelli Kamu Personeli Seçme Sınavı (EKPSS) puan üstünlüğüne göre 3.500 engelli öğretmen ataması yapıldı. Geri kalan adayların atamaları ise daha sonra gerçekleştirildi. Yine yakın zamanda EKPSS puan üstünlüğüne göre farklı kurumlara ortaöğretim, ön lisans ve lisans kademelerini kapsayan 2.287 kadro ayrıldı. ÖSYM verilerine göre bu kadrolardan 108'i boş kaldı ve 2.179 kişi tercih ettiği kurumlardan birine yerleştirildi.

Ataması yapılan engelli öğretmenler 1 Eylül tarihi itibariyle göreve başlayacak. Diğer kadrolara atananların bir kısmı göreve başladı. 2023 yılında şimdiye kadar yaklaşık 6.000 engelli kişi kamuya farklı kadrolarda memur olarak atandı. 2022 yılı sonu itibariyle kamuda istihdam edilen engelli memur sayısı 65.662. Ataması yapılan engelli memurların göreve başlamasıyla birlikte bu sayının 70 bini geçmesi öngörülüyor.

Engelliler arasında özel sektöre göre kamuda çalışma talebinin daha fazla olduğu gözlemleniyor. Bunun nedenleri arasında engelli çalışanın kamuya atandığında elde edebileceği özlük hakları ve çalışma ortamının engel durumuna göre düzenlenmesiyle ilgili daha fazla imkana sahip olacağı beklentisi önem arz ediyor. Bu sitede yayınladığım 30 Mart tarihli ve "İşverenlerin önyargıları engellilerin çalışma koşullarını nasıl etkiliyor?" başlıklı yazıda, işverenlerin engelli bireylerin iş yerinde yeterli performans gösteremeyecekleri, engelli kişilerin iş ortamında sürekli olarak yardıma ihtiyaç duyacağı, engellilerin kurumun imajını zedeleyebileceği gibi önyargılara sahip olduklarını ifade etmiş ve bunları örneklerle detaylandırmıştım. Kamuda çalışanlara göre özel sektörde çalışan engellilerin işverenleri tarafından daha fazla ayrımcılığa, önyargıya ve mobbinge uğradığı yönünde vaka bildirimleri ulaşıyor. Örneğin Eğitimde Görme Engelliler Derneği, pandemi döneminde yayınladığı politika önerileri belgesinde, "Özel sektörde çalışan engellilerin tedbirlerin alındığı süreçte çalışmak zorunda kaldığı, çalışmayacağı sürenin yıllık izninden düşürüldüğü ve yıllık iznin bitiminde iş akdinin sonlandırıldığı" gibi durumlara rastlandığını bildirmişti.

Özel sektörde çalışan ve kendisine gerekli koşullar sağlandığı için görevini verimli bir şekilde başarıyla yürüten engelliler elbette var. Ancak özel sektörün genelinde engellilere karşı olumsuz tutumlar yoğun olarak hissediliyor. Bu ise engellilerin kariyer planlamasında kamuyu daha fazla tercih etmelerine neden oluyor. Engellilerin iş yaşamına katılma haklarıyla ilgili özel sektörün daha fazla denetlenmesi ve yaptırımların caydırıcı hale getirilmesi, özel sektörün engelliler hakkında daha fazla farkındalık kazanabileceği ortamların oluşturulması, başarılı rol modellerin çalışma öykülerini paylaşarak hem engelli gençleri ve hem de özel sektör işverenlerini bilgilendirmelerinin teşvik edilmesi gibi uygulamalar, engellilerin kariyer planlamasında özel sektörü de gündemine alabilmesi için yapılabilecekler arasında.

Önyargıların engel olmaktan çıkması umuduyla…