TBMM Engelli Bireylerin Sorunlarını Araştırma Komisyonu toplandı

TBMM Engelli Bireylerin Sorunlarını Araştırma Komisyonu, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), TRT ve Çocuk Hareketi'nde yer alan bazı dernek temsilcilerini dinledi.

Komisyon, Başkanvekili ve Ankara Milletvekili Jülide Sarıeroğlu başkanlığında toplandı. Komisyonda, RTÜK Başkanı Mehmet Daniş, TRT Genel Müdür Yardımcısı Mücahid Eker, Engelsiz Yaşam ve Eğitim Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Ziyattin Kara ve Eğitim Reformu Girişimi Temsilcisi Ekin Gamze Gencer sunum yaptı.

RTÜK Başkanı Daniş, ilgili kanunda yer alan, engellilere yönelik ayrımcılık, istismar ve şiddet eylemleri nedeniyle 2023–2025 döneminde 7 yaptırım uygulandığını söyledi.

Erişilebilirlik İzleme ve Denetleme Yönetmeliğiyle, yayıncı kuruluşlara 5 yıllık süreçte yayınlarının en az yüzde 40'ını engelli dostu içeriklerle destekleme yükümlülüğü getirildiğini anımsatan Daniş, ana haber bültenlerinde günlük işaret dili çevirisinin de zorunlu tutulduğunu belirtti.

Daniş, "Bugün ülkemizde tüm erişim türleri kullanılmakta ve yılda ortalama 400 saat engelsiz yayın yapılmaktadır. Hatta yönetmelik kapsamında olmayan 5 yerel-bölgesel kanal da gönüllü olarak engelsiz yayıncılığa katılmaktadır." ifadelerini kullandı.

Mehmet Daniş, RTÜK Medya ve Çocuk Dergisi'nin işaret dili, ayrıntılı altyazı ve sesli betimleme ile hazırlanan "tam erişilebilir" ilk dergi olduğunu söyledi.

RTÜK'ün engelli bireylere yönelik çalışmalarının sadece denetim boyutunda olmadığını farkındalık ve eğitim ekseninde de devam ettiğini dile getiren Daniş, engelli, yaşlı ve göçmen bireylerin medyada doğru, etik ve kapsayıcı temsiline ilişkin yayıncı kuruluşlarla geniş katılımlı bir toplantı gerçekleştireceklerini bildirdi.

İşitme engellilerin RTÜK'e işaret diliyle görüntülü bildirim yapabilmesi için teknik altyapıyı kurmaya çalıştıklarını kaydeden Daniş, "Yayın durdurma cezalarında yerine yayınlanan programlara engelli bireylerin haklarına ve karşılaştıkları sorunlara dair içeriklerin eklenmesi planlanmaktadır. Ayrımcılık ve şiddet içerikli yayınlara ilişkin caydırıcılığı artıracak yeni müeyyideler konusunda da çalışma yürütüyoruz." diye konuştu.

"Ön yargıların yayıncılık yoluyla aşılmasını hedefliyoruz"

TRT Genel Müdür Yardımcısı Mücahid Eker de "TRT'nin hiçbir yayını, hiçbir kanalı, hiçbir projesi, hiçbir faaliyeti yok ki içinde engelliler düşünülmemiş olsun." ifadesini kullandı.

Televizyon yayınlarında temel odaklarının "ekranda fırsat eşitliği ile görünürlük" olduğunu belirten Eker, engelli bireylerin erişim hakkını gözettiklerini, ekranı "zihinlerdeki bariyerleri kaldıran stratejik bir farkındalık aracı" olarak kullanmaya gayret ettiklerini anlattı.

Engelli bireylerin hayatın doğal akışı içinde güçlü figürler olarak yer almasına özen gösterdiklerini dile getiren Eker, "Acıma yerine hak temelli anlatılarla kalıcı bir empati kültürü oluşturulmasını ve ön yargıların yayıncılık yoluyla aşılmasını hedefliyoruz." dedi.

Ekrana ve bilgiye erişimde fırsat eşitliği yaklaşımını, işaret dili ve betimleme gibi evrensel tekniklerle desteklediklerini bildiren Eker, "Ayrıştırıcı dilden mutlak surette kaçınmaya özen gösteriyoruz. Engelli bireylerin onurunu koruyan temiz bir terminoloji kullanımı TRT bünyesinde kurumsal hafızaya yerleşmiş durumdadır. TRT ekranları, engelli bireyler ve aileleri için yaşam kalitesini artıran, onlar için bir rehberlik ve dayanışma platformu olarak konumlanmış durumda." açıklamasında bulundu.

Eker, daha sonra TRT'nin farklı kanallarında ve radyosunda yayımlanan programlarda engellilere yönelik içeriklerle, engellilerin yer aldığı programlar ve erişilebilirlik çalışmalarından örnekler verdi.

Engelsiz Yaşam ve Eğitim Derneği Başkanı Ziyattin Kara, devlet okullarında özel gereksinimli bireylere sağlanan servis desteğinin rehabilitasyon merkezlerine gidenler için de sağlanmasını istedi.

Öğretim materyalleriyle ilgili sıkıntı yaşayan bazı eğitim kurumlarının bulunduğunu aktaran Kara, bu konuda Devlet Malzeme Ofisinin destek verebileceğini belirtti.

Mevzuatın iyileştirmesi gerektiğini dile getiren Kara, "Yapılan sözleşmelerde personellerin özel eğitim alanında çalıştıkları süre boyunca sözleşme bitimlerine kadar özel eğitime ihtiyacı olan çocukları bırakamama durumuna devam etmesi gerekmektedir." dedi.