HAGB kararı nedir, hangi durumlarda uygulanır? HAGB şartları nelerdir?

HAGB, yani Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması, Türk ceza hukuku sisteminde sanığa topluma yeniden kazandırılma imkânı sunan özel bir uygulamadır. HAGB kararı nedir, hangi durumlarda uygulanır? HAGB şartları nelerdir? Detaylar haberimizde!

HAGB KARARI NEDİR?

HAGB, yani Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması, Türk Ceza Muhakemesi Kanunu'nun (CMK) 231. maddesinde düzenlenen bir ceza hukuku kurumudur.

Bu kararla mahkeme, sanığa mahkûmiyet kararı verse de – belirli koşullar altında – o hükmü doğrudan açıklamayıp erteleyebilir. Bu erteleme, sanığın belirli bir denetim süresi boyunca izlenmesi ve kurallara uyması şartıyla, cezanın infaz edilmemesini veya hukuki sonuçlarının ortadan kalkmasını sağlar.

Basitçe: HAGB, adalet sisteminde sanığa "ikinci bir şans" verme mekanizmasıdır.

HAGB HANGİ DURUMLARDA UYGULANIR?

HAGB kararı her davada otomatik uygulanmaz. Uygulamanın mümkün olduğu bazı temel durumlar şöyledir:

Cezanın Niteliği

Sanığa hükmolunan ceza iki yıl veya daha az süreli hapis cezası ya da adli para cezası olmalıdır.

Mahkemenin Takdiri

Mahkeme, sanığın tekrar suç işlemeyeceği kanaatine ulaşmalıdır. Yani hakim, sanığın kişilik özellikleri, duruşmadaki tutumu ve sosyal geçmişi gibi etkenlere bakarak bu olumlu kanaati edinmelidir.

Zararın Giderilmesi

Suç nedeniyle mağdur ya da kamu zarar görmüşse, bu zarar tamamen tazmin edilmiş, ya da aynen iade edilmiş olmalıdır.

Sanığın Kabulü

HAGB kararının verilebilmesi için sanığın bu kararı açıkça kabul etmesi gerekir.

Mahkûmiyetin Geçmişi

Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkûmiyeti olmamalıdır.

Ayrıca bazı suç tipleri HAGB kapsamı dışında olabilir ve mahkeme takdir yetkisine sahiptir; koşulların hepsi tam olsa bile HAGB kararı zorunlu değildir.

HAGB ŞARTLARI NELERDİR?

1. CEZANIN ÜST SINIRI

HAGB için hükmolunan ceza iki yıl veya daha az hapis ya da adli para cezası olmalıdır.

Mahkeme, suçun alt ya da üst sınırı yerine yargılama sonunda takdir edilen cezaya bakar; bu ceza 2 yılı geçiyorsa HAGB verilemez.

Eğer hapis cezası adli para cezasına çevrilmişse, HAGB kararı verilemez; ama doğrudan adli para cezası hükmedildiyse mümkündür.

2. SUÇ GEÇMİŞİ / SABIKA DURUMU

Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkûmiyeti bulunmamalıdır.

Taksirle işlenen suçlardan verilen mahkûmiyetler, bazı durumlarda engel teşkil etmez.

Önceki mahkûmiyet kararları kesinleşmemiş olsa da HAGB engeli oluşturmaz.

3. ZARARIN GİDERİLMESİ

Mağdurun uğradığı maddi zarar varsa, bunun giderilmesi gerekir.

Giderim şekli aynen iade (mümkünse) ya da tazmin yoluyla yapılmalıdır.

Zararın kısmen giderilmesi, mağdur açıkça rıza göstermediyse HAGB kararı için yeterli değildir.

4. DENETİM SÜRESİ VE UYUM

Mahkeme kararı verirken bir denetim süresi belirler; klasik olarak bu süre 5 yıldır.

Denetim süresi içinde sanık, mahkemenin belirlediği yükümlülüklere uymalı ve yeni bir kasıtlı suç işlememelidir.

Eğer denetim süresi başarıyla tamamlanırsa, mahkeme hükmün açıklanmasını "ortadan kaldırabilir" ya da cezanın infazı gerçekleşmemiş gibi değerlendirebilir.

5. MAHKEMENİN TAKDİR YETKİSİ

HAGB şartları tam olsa bile, mahkeme kararı vermekte serbesttir; HAGB kararı zorunlu değildir.

Hakim, şartların varlığına rağmen HAGB vermeme kararını gerekçelendirmek zorundadır.

6. SANIK KABULÜ

Sanığın HAGB'yi kabul etmesi yasal bir zorunluluktur.

Eğer sanık kabul etmezse, mahkeme normal olarak hükmü açıklayıp cezanın infazına karar verir.