Eylem Tok olayı, trafik kazalarında emsal ceza kararları nedir? sorusunu akla getiriyor

Ehliyetsiz ve 18 yaşından küçük araç sürücüsünün neden olduğu kazada, genç bir baba hayatını kaybetti, birden fazla arkadaşı yaralandı. Olay sonrası, şüphelinin annesi ile kaçması ise ülkemiz son günlerde gündemine oturdu.

Şüphelinin, Yazar Eylem Tok'un oğlu olduğu, babasının da ünlü bir estetik doktoru olduğunu her yerde gündem oldu.

Meydana gelen olay sonrası yaşananlar ise insanlığın bittiğinin en açık göstergesi. Vefat eden babanın ailesinin ekranlar önünde yaşadığı acıya tanık olunca, üzüntümüz bir o kadar arttı.

Ülkemizde ne yazık ki, trafik kazalarında biraz düşüş olsa da her yıl binlerce vatandaşımız vefat ediyor, on binlerce vatandaşımız ise bazıları ağır olmak üzere engelli kalıyor. Biz gazetelerde trafik kazasında sayı ile ifade edilen bu acı olayları, genelde manşetten görme imkanımız olmuyor. Fakat, Somalili Cumhurbaşkanının oğlunun genç bir aile babası kuryenin ölümüne sebep olması, anne ve oğlunun yurtdışına kaçması ile haber kanallarında, sosyal medyada her yerde trafik kazasında geride kalan aileleri herkes konuşur hale geldi.

Trafik kazası meydana geldiğinde olayın hukuki olarak iki boyutu bulunmaktadır. Birinci boyutu ceza hukuku açısından diğeri ise tazminat hukuku açısındandır. Meydana gelen bir kazada, öncelikle cezai bir suç var mıdır? Tazminat sorumluluğu nedir? Soruları ile karşı karşıya kalırız.

Trafik kazasında bir kişinin vefat ettiğinde, hem cezai hem de hukuki sorumluluk için kusurun tespiti çok önemlidir. Kazaya sebep olan kusur ihlali nedir? Kusurla ilgili hem 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu'nda hem de Karayolları Trafik Yönetmeliğindeki düzenlemeler esas alınır.

Kusur yoksa ceza yoktur, kusur yoksa eğer tazminat yoktur. Kusur komisyona kayıtlı bilirkişiler olabileceği gibi Adli Tıp Kurumu Trafik İhtisas Dairesi, İTÜ Trafik Kürsüsü heyeti, Karayolları Genel Müdürlüğü Trafik-Fen Alanında Uzman kişilerden olabilmektedir.

Eğer şüphelinin kusuru soruşturma da tespit edilmişse iddianame düzenlenir, ceza davası açılır ve karar verilir.

Bir kişinin ölümüne sebebiyet verme suçu için kast ya da taksir aranır.

Kast; kişinin bilerek ölüme neden olması halidir. Bu halde kişi çoğu zaman husumetli olduğu kişiye araba ile çarparak neden olabilir.

Olası kast; olası kast, fiilin neticesinin öngörülmesine rağmen olursa olsun motivasyonu ile suçun işlenmesi halidir. Ülkemizde olası kastla verilen trafik kazası dosyaları çok azdır. Bu dosyalardan mağdur vekilliği yaptığım dosyada polislerin dur ihtarına uymayan ve akabinde müvekkilin oğullarına yüksek alkol oranı ile çarpan sanık olası kasttan cezalandırıldı. Sanığa 16 yıl 8 ay ceza verildi, bu ceza Yargıtay tarafından onaylandı.

Bilinçli taksir; suçun öngörülen neticesinin gerçekleşmeyeceğine duyulan güvenle işlenmesini, neticenin gerçekleşmesini istememesidir. Ülkemizde yeterli sürücü belge olmaması, alkol, uyuşturucu, kırmızı ışıkta geçme gibi ağır kusur ihlallerinde bilinçli taksir kabul edilir. TCK 22-3'te bu halde taksirli suça ilişkin ceza üçte birden yarısına kadar artırılır. Bilinçli taksir cezada artırım sebebidir.

Bilinçsiz taksir; bir neticeyi "öngörmeyerek" dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı bir hareketle fiilidir. Çoğu trafik kazası bilinçsiz taksir olarak değerlendirilir.

Ülkemizde aslında cezasızlık algısı yaratan suçun manevi unsur değerlendirmesidir. Genelde trafik suçlarında bilinçsiz taksirle işlendiği kabulü nedeniyle alt sınırdan cezalar verilmekte, bu cezalarda infaz düzenlemeleri ile kişinin hapis cezasını cezaevinde çekmemesine neden olmaktadır.

Genel olarak trafik kazalarında tutuklu yargılama istisna uygulanmaktadır. Kişi eğer alkollü değilse, ehliyetsizliği yoksa tutuklama olmadan adli kontrol şartıyla serbest bırakılmaktadır. Ya da alkollü bile olup bilinçli taksirle işlense de birkaç ay içinde tutuksuz yargılamaya dönüşmektedir. Bu durumda geride kalan mağdurların acısını daha fazla artırdığı bir gerçektir.

Trafik kazalarında hem cezai hem de tazminat boyutu için köklü değişikliklere ihtiyaç vardır. Elbette, kazanın meydana gelmemesi için toplumsal bir bilinç ve önlemler esas olsa da, cezasızlık algısı vurdumduymazlığı beraberinde getirmektedir.

Bir kişinin ölümüne neden olan kaç yıl ceza alır? Bu sorunun cevabi suçun bilinçli taksirle ,bilinçsiz taksirle ya da olası kastla işlenip işlenmediğine ve bir çok hukuki etkene açısından değişir. Buna ek olarak yaş küçüklüğü, ölümle beraber başka ölüm var mı, yaralanma var mı, iyi hal indirimi uygulanacak mı önemlidir. Kaza sonrası mağdurların zararını gidermek hakimlerin daha alt sınırdan ceza vermesi sonucu doğurmaktadır.

Trafik kazasında ölüme neden olma?

TCK-85'te Taksirle öldürme suçunda ölen kişi ile birlikte ölen ya da yaralanan kişi sayısı, bilinçli taksir, bilinçsiz taksir ayrımı, yaş küçüklüğü, TCK 61 göre cezanın belirlenmesi için diğer şartlar çok önem arz etmektedir.

Madde 85- (1) Taksirle bir insanın ölümüne neden olan kişi, iki yıldan altı yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

(2) Fiil, birden fazla insanın ölümüne ya da bir veya birden fazla kişinin ölümü ile birlikte bir veya birden fazla kişinin yaralanmasına neden olmuş ise, kişi iki yıldan on beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

Taksir

Madde 22- (1) Taksirle işlenen fiiller, kanunun açıkça belirttiği hallerde cezalandırılır.

Yaş küçüklüğü Madde 31-Diğer cezaların üçte biri indirilir

Genelde cezalar, bilinçsiz taksir halinde üst sınırdan olmaz, alt sınırdan kusurun derecesine, zararın karşılanma durumu gibi TCK 61 göre uzaklaşılır.

Emsal kararlar nedir?

BİR KİŞİNİN ÖLÜMÜNE NEDEN OLMA;

1-Asli kusurla bilinçsiz taksirle bir kişinin ölümüne neden olma suçunda 4 yıl hapis cezası verildi fakat iyi hal indirimi ile 62/1 maddesi gereğince cezasından 1/6 oranından indirim yapılarak sanığın 3 YIL 4 AY HAPİS CEZASI İLE CEZALANDIRILMASINA,

2-Asli Kusurla; TCK'nun 85/1 maddesi gereğince suçun işleniş biçimi, meydana gelen zarar, sanığın kusur durumu ve kusurun derecesi göz önüne alınarak takdiren ve teştiden 2 YIL 6 AY HAPİS CEZASI İLE CEZALANDIRILMASINA, TCK.nun 62. maddesi uygulanarak cezasından takdiren 1/6 oranında indirim yapılarak sanığın 2 YIL 1 AY HAPİS CEZASI İLE CEZALANDIRILMASINA, Sanığa verilen hürriyeti bağlayıcı cezanın sanığın kişiliği, olaydan sonraki davranış biçimi, dikkate alınarak TCK'nın 50/1-a ve 50/4 maddesi uyarınca adli para cezasına çevrilmesine, TCK 52/2 maddesi gereğince sosyal ve ekonomik durumu dikkate alınarak günlüğü takdiren 20 TL den paraya çevrilerek sanığın 15.200 TL ADLİ PARA CEZASI İLE CEZALANDIRILMASINA,

3-Eşit kusurla; TCK'nın 85/1 maddesi uyarınca takdiren alt sınırdan 2 YIL HAPİS CEZASI İLE CEZALANDIRILMASINA, TCK'nın 62.maddesi gereğince cezasından 1/6 oranında indirim yapılarak 1 YIL 8 AY HAPİS CEZASI İLE CEZALANDIRILMASINA, hususları nazara alınarak sanığa verilen HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASINA, 5271 sayılı CMK'nun 231/8. maddesi gereğince sanığın 5YIL DENETİM süresine tâbi tutulmasına

4-Asli ve tam kusurlu; kusur durumu göz önüne alınarak takdiren ve teşdiden 4 YIL HAPİS CEZASI İLE CEZALANDIRILMASINA. TCK'nun 62. maddesi gereğince sanığın hal ve hareketleri lehine değerlendirildiginden takdiren cezasından 1/6 oranında indirim yapılarak3 YIL 4 AYHAPİS CEZASI İLE CEZALANDIRILMASINA,

5-5237 sayılı TCK'nun 85/1 maddesi uyarınca, suçun işleniş biçimi, meydana gelen zarar, failin taksire dayalı kusurunun ağırlığı gözönüne alınarak takdiren ve teşdiden 3 YIL HAPİS CEZASI İLE CEZALANDIRILMASINA, TCK'nın 62/1. maddesi gereğince cezasından takdiren 1/6 oranında indirim yapılarak 2 YIL 6 AY HAPİS CEZASI İLE CEZALANDIRILMASINA, Sanığa verilen 2 yıl 6 ayadli para cezasının TCK 50/1a ve50/4 maddesi gereğince adli para cezasına çevrilerek sanığın ekonomik ve diğer şahsi halleri göz önünde bulundurularak bir gün karşılığı takdiren 20,00 TL'den hesaplanarak sanığın 18.200,00 TL ADLİ PARA CEZASI İLE CEZALANDIRILMASINA,

6-Kırmızı ışıkta geçerek bir kişinin ölümüne neden olma (bilinçli taksir hali): TCK'nın 85/1 maddesinde düzenlenen Taksirle Ölüme Neden Olma suçu kapsamında kaldığı ve sanığın sabit olan Taksirle Ölüme Neden Olma suçundan 5237SayılıTCK'nın 85/1maddesi gereğince suçun işleniş biçimi, fiilin özellikleri ile kusurunun derecesi dikkate alınarak takdiren ve teşdiden 4 Yıl Hapis Cezası İle Cezalandırılmasına, Eylemin bilinçli taksirle işlenmesi nedeniyle TCK'nın 22/3 maddesi uyarınca cezası takdiren yarı oranında arttırılarak 6 Yıl Hapis Cezası İle Cezalandırılmasına, Sanığın adli sicil kaydı, suç sonrası ve yargılama sürecindeki davranışları dikkate alınarak TCK'nın62/1 maddesi gereğince cezası takdiren1/6oranındaindirilerek 5 Yıl Hapis Cezası İle Cezalandırılmasına, Sanık hakkında verilen cezada başkaca kanuni ve takdiri indirim ya da artırıma yer olmadığına, Sonuç olarak sanığın 5 YIL HAPİS CEZASIYLA CEZALANDIRILMASINA,

7-Bir kişinin ölümüne ve yaralanma asli kusurlu (bilinçsiz taksir) TCK'nun 85/2 maddesi gereğince suçun işleniş biçimi,suç konusunun önem ve değeri, suçun işlendiği yer ve zaman, sanığın taksirinin yoğunluğuna göre TAKDİREN 4 YIL HAPİS CEZASI İLE CEZALANDIRILMASINA,2-Sanığın dosyaya yansıyan kişiliği dikkate alınarak sanık hakkında verilen cezanın 5237 Sayılı TCK'nun 62.maddesi gereğince indirilmesine yer olmadığına,

8-Bir kişinin ölümüne ve yaralanması neden olma tali kusur (bilinçsiz taksir): TCK'nun 85/2 maddesi gereğince suçun işleniş biçimi,suç konusunun önem ve değeri, suçun işlendiği yer ve zaman, sanığın taksirinin yoğunluğuna göre TEŞDİDEN 3 YIL HAPİS CEZASI İLE CEZALANDIRILMASINA,2-Sanığın geçmişi,fiilden sonraki ve yargılama sürecindeki saygılı davranışları,cezanın failin geleceği üzerindeki olası etkileri lehine taktiri indirimnedeni kabuledildiğinden sanık hakkında verilen cezanın 5237 Sayılı TCK'nun 62.maddesi gereğince taktiren 1/6 oranında indirilerek sanığın 2 YIL 6 AY HAPİS CEZASI İLE CEZALANDIRILMASINA,

9-İki kişinin ölümüne neden olma (bilinçsiz taksir) : 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun 85/2 maddesi uyarınca suçun işleniş biçimi, meydana gelen zararın ağırlığı, sanığın taksire dayalı kusurunun derecesi dikkate alınarak, takdiren alt hadden uzaklaşmak suretiyle takdiren ve teşdiden 6 YIL HAPİS CEZASI İLE CEZALANDIRILMASINA,2-Sanığın yargılama sürecindeki pişmanlığını gösteren davranışları ile verilen cezanın geleceği üzerindeki olası etkileri lehine indirim nedeni kabul edilerek, verilen cezadan 5237 Sayılı TCK'nın 62. maddesi gereğince takdiren 1/6 oranında indirim yapılmasıyla, sanığın 5 YIL HAPİS CEZASI İLE CEZALANDIRILMASINA,

BİR KİŞİNİN ÖLÜMÜ İLE BİRLİKTE BAŞKA YARALANMA VE VEFAT VARSA:

1-Asli kusurlu bir kişinin ölümüne birden fazla kişinin yaralanması; 5237 sayılı TCK'nun 85/2 maddesi gereğince suçun işleniş şekli, suç konusunun önem ve değeri meydana gelen neticenin ağırlığı, sanığın asli kusurlu oluşu dikkate alınarak taktiren ve teştiden sanığın 6 YIL HAPİS CEZASI İLE CEZALANDIRILMASINA, TCK62/1. maddesi gereğince taktiren 1/6 oranında indirim yapılarak sanığın 5 YILHAPİS CEZASI İLECEZALANDIRILMASINA ,

2-Asli kusurlu bir kişinin ölümüne birden fazla kişi yaralanması olan otobüs kazasında; TCK'nın 61/1'inci maddesinde belirtilen sanığın taksire dayalı kusurunun derecesi, ölen ve yaralanan kişi sayısı ile yaralanmaların niteliği ve meydana gelen zarar ve tehlikenin ağırlığı dikkate alınarak alt sınırdan uzaklaşarak ceza belirlenmek suretiyle takdiren ve teşdiden 5 YIL HAPİS CEZASI İLE CEZALANDIRILMASINA, 1/6 oranında indirim yapılarak, sanığın 4YIL 2 AY HAPİS CEZASI İLE CEZALANDIRILMASINA,

3- Bir kişinin ölümüne ve birden fazla kişi yaralanmasına yüksek alkolle neden olma (bilinçli taksir)

TCK'nun 85/2 maddesi gereğince, aynı Kanunun 61. maddesi de dikkate alınarak suçun işleniş biçimi, suçun işlenmesinde kullanılan araçları, suçun işlendiği zaman ve yer, suç konusunun önem ve değeri, meydana gelen zarar veya tehlikenin ağırlığı ve 5237 TCK'nın 22/4 maddesi uyarınca sanığın taksire dayalı kusurunun yoğunluğu da nazara alınarak temel cezanın alt sınırından uzaklaşılarak belirlenmesi suretiyle takdiren sanığın 5 YIL HAPİS CEZASIYLA CEZALANDIRILMASINA Sanığın sevk ve idaresindeki kamyon ile sollama yasağı levhası ve seyrine göre yolun kendi bölümüne yönelik zemindeki devamlı çizgi ile yasaklandığı halde sollama yapması nedeniyle gerçekleşen olayda bilinçli taksirin şartlarının oluşması nedeniyle cezasında 5237 sayılı TCK'nun 22/3 maddesi gereğince bilinçli taksir düzeyi göz önüne alınarak takdiren 1/2 oranında artırım yapılarak sanığın 7 YIL 6 HAPİS CEZASI İLE CEZALANDIRILMASINA,Sanığın dosya kapsamından anlaşılan sosyal ilişkileri, fiilden sonraki ve yargılama sürecindeki gözlemlenen davranışları, cezanın sanığın üzerindeki olası etkileri bir arada değerlendirildiğinde sanığın cezasının yasadaki özel indirim nedenleri dışında daha da indirilmesi gerektiği mahkememizce kabul edildiğinden 5237 sayılı TCK'nun 62/1. maddesi uyarınca sanığın cezasından takdiren 1/6 oranında indirim yapılarak sanığın neticeten 6 YIL 3 AY HAPİS CEZASI İLE CEZALANDIRILMASINA, Oluşa göre sanık hakkında takdiren başkaca indirim ya da artırım yapılmasına YER OLMADIĞINA,

4-Bir kişinin ölümüne olası kastla neden olma hali (alkollü ve polisten kaçan sürücü): Mağdur vekilliği yapmış olduğum dosyada Sanığın suçu işleyiş biçimi göz önüne alınarak eylemine uyan TCK.nın 81/1 maddesi gereğince müebbet hapis cezası ile cezalandırılmasına, b)Sanık eylemi olası kast ile gerçekleştirdiğinden TC'nın 21/2.maddesi gereğince 20 yıl hapis cezası ile cezalandırılmasına, c)Sanığın duruşmadaki olumlu tutum ve davranışları mahkememizce lehine takdiri indirim nedeni kabul edildiğinden TCK.nun 62/1 maddesi gereğince cezasından 1/6 oranında indirim yapılarak 16 yıl 8 ay hapis cezası ile cezalandırılmasına karar verilmiştir.

5-Birden fazla kişi ölüm ve yaralama (alkol bilinçli taksir ): Sanığın üzerine atılı taksirle ölüme ve yaralamaya neden olma suçundan eylemine uyan 5237 Sayılı TCK'nun 85/2 maddesi gereğince suçun işleniş biçimi,suç konusunun önem ve değeri, suçun işlendiği yer ve zaman, sanığın kastının yoğunluğuna göre TAKDİREN VE TEŞDİDEN 5 YIL HAPİS CEZASI İLE CEZALANDIRILMASINA,2-Sanığın eylemini bilinçli taksir ile gerçekleştirdiği anlaşıldığından sanık hakkında verilen cezanın 5237 Sayılı TCK'nun 22/3 maddesi gereğince 1/3 oranında artırılarak sanığın 6 YIL 8 AY HAPİS CEZASI İLE CEZALANDIRILMASINA, 3-Sanığın yeniden suç işlemeyeceği hususunda mahkememizde olumlu kanaat oluşmadığından sanık hakkında verilen cezanın 5237 Sayılı TCK'nun 62.maddesi gereğince indirilmesine yer olmadığına,

Yukarıda görüleceği üzere, hükmün açıklanması geri bırakılma kararından 16 yıl 8 ay hapis cezalarını içeren bir çok emsal karar bulunmaktadır.

Sürücü belgesinin olmaması emsal kararlara göre suçun bilinçli taksirle işlendiği göstermektedir.

Emsal kararlarda bilinçli taksirle bir kişinin ölümüne ve yaralanmasına neden olan dosyalarda 6 YIL 8 AY HAPİS CEZASI, 6 YIL 3 AY HAPİS CEZASI verildiği görülmektedir.

Fiili işlediği sırada on beş yaşını doldurmuş olup da on sekiz yaşını doldurmamış olan kişiler hakkında TCK 31-2 gereği verilecek cezadan üçte biri oranında indirilmesi gerekir. 6 Yıl 8 Ay hapis cezası aldığında 4 Yıl 4 Ay gibi bir hapis cezasına denk gelmektedir. Fakat, alt sınırdan uzaklaşılması için Cezanın belirlenmesi MADDE 61'e göre nedenler varsa daha fazla ceza almasının önü açılmaktadır.

Ayrıca, bir suçlunun kaçmasına imkan sağlanırsa 6 aydan 5 yıla kadar hapis cezası verilir, fakat bu kişi bazı yakınları ise şahsı cezasızlık sebebidir.

Suçluyu kayırma

Madde 283- (1) Suç işleyen bir kişiye araştırma, yakalanma, tutuklanma veya hükmün infazından kurtulması için imkan sağlayan kimse, altı aydan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

(3) Bu suçun üstsoy, altsoy, eş, kardeş veya diğer suç ortağı tarafından işlenmesi halinde, cezaya hükmolunmaz.

Tabi her somut olaya ve delillere göre bir çok suç tipi ortaya çıkabilir. O nedenle kesin bir şey söylemek asla mümkün değildir.

Av. Mahmut ALTINEL

mahmut@altinelhukuk.com

www.altinelhukuk.com