Mali'de 4 Bin 203 Eser Kayboldu

Batı Afrika ülkesi Mali'nin kuzeyinde bulunan Timbuktu'daki Ahmet Baba Kütüphanesi'nde 4 bin 203 yazma eserin iç savaş nedeniyle kaybolduğu ortaya çıktı.

Ülkedeki olaylardan önce 38 bin 830 el yazması eserin bulunduğu kütüphanede, 24 bin 537 kitabın güvenlik nedeniyle başkent Bamako'ya taşındığı belirtiliyor.

Timbuktu kenti, 15. yüzyıldan bu yana Batı Afrika'nın ilim merkezi olarak kabul ediliyor. Aynı yüzyılda kurulan Sankore Üniversitesi'nde kıtanın birçok ülkesinden 25 bin öğrenci tahsil görüyor. Şehirde 180 Kur'an-ı Kerim kursu faaliyet gösteriyor. Üniversitede, binlerce kitaptan oluşan arşiv bulunuyor. Özellikle din, matematik, fizik, astronomi ve botanik alanındaki yazma eserlerin saklandığı kütüphanede, yaklaşık 200 bin kitap var. Ahmet Baba Yüksek İslam Araştırmaları Kurumu da üniversite bünyesinde çalışmalarını yürütüyor.

Kütüphanedeki yazma eserler, özellikle Gana ve Mali'nin tarihine ışık tutuyor. Kitaplarda tarihi Gana ve Mali imparatorluklarının başkentleri Kumbe Salih ve Niani hakkında bilgiler yer alıyor. El yazması eserler arasında Gao, Timbuktu ve Djenne şehirlerini tanıtan kitaplar da bulunuyor. Eserler içinde İslam araştırmaları da geniş yer buluyor.

Ahmet Baba Yüksek İslam Araştırmaları Kurumu Uzmanı Garba Traore, ülkenin kuzeyinde geçen aylarda meydana gelen olayların ardından yazma eserlerin durumunu AA muhabirine değerlendirdi. Olaylardan önce 38 bin 830 el yazması eserin bulunduğu kütüphanede 4 bin 203 eserin kaybolduğunu belirten Traore, 24 bin 537 kitabın güvenlik nedeniyle başkent Bamako'ya taşındığını ve 10 bin 63 eserin Timbuktu'da kaldığını söyledi.

"Kitaplar bölge halkı için kutsal"

Timbuktu'daki el yazması eserlerin Mali için özenle saklanması gereken bir hazine olduğunu vurgulayan Traore, kitapların Arap harfleriyle yazılmış olmasının bölge halkı için eserleri kutsal kıldığını ifade etti. Traore, kitapların yerel halkın ailevi özel bilgilerini de içerdiği için iyi muhafaza edilmesi gerektiğine işaret etti. Mali'nin hafızası niteliğini taşıyan eserleri halkın tarih şuurunun ve kimliğinin korunması için çok önemli olduğunun altını çizen Traore, Mali'de bile birçok araştırmacının bu durumun farkında olmadığını savundu.

El yazması eserlerin Timbuktu'daki saldırılardan önce de değerli ve öncelikli olduğunu hatırlatan Traore, şehirdeki kültür mirasının rüzgar, rutubet ve tozlu ortamdan dolayı ciddi oranda yıprandığına, nesilden nesile geçmiş eserlerin kitap raflarında atıl bir şekilde beklediğine işaret etti.

Traore şöyle konuştu:

"Kitaplar İslam'dan bahsettiği gibi astronomi, müzik, botanik ve anatomi konularını da kapsıyor. El Kaide ve işbirlikçileri diğer alanları küçümsüyor ve dine aykırı buluyor. İsyancılar, el yazması eserlerle milyonlarca avro olan ticari değerinden dolayı da ilgileniyor. Kitapları su, kum ve tozdan uzak yerlerde korumalıyız ve dijital ortama aktarmalıyız. El yazması eserlerin tamiri için gerekli teçhizata, mikrofilmlere ve bu konularda kısa süreli eğitimlere ihtiyacımız var."

-"İşgal" vurgusu

Traore, Ahmet Baba Kütüphanesi için yönetim planlarının yapıldığını ancak ülkedeki finansal sorunlar yüzünden uygulanamadığından yakındı.

Traore şöyle devam etti:

"Yazma eserleri Mayıs 2010'da Timbuktu Ahmet Baba Yüksek İslami Araştırmaları Kurumu'nun kütüphanesinde sergilendi. Eskiden yazma eserleri elinde bulunduranlar gerek dini gerekçelerle gerek kaybetmek korkusuyla kitaplarına kimseyi yaklaştırmazlardı. Ancak bugün bu problem söz konusu değil. Tek problemimiz şehrin saldırganlar tarafından işgal edilmiş olması. İsyancılar, eserlerle milyonlarca avro olan ticari değerinden dolayı ilgileniyor."

Fransa, 11 Ocak'ta, Mali'nin kuzeyini kontrol altında tutan silahlı grupların güneye doğru ilerlemesi üzerine, Mali ordusuyla askeri operasyon başlatmış, operasyonlara Çad ve Batı Afrika Ülkeleri Ekonomik Topluluğu'ndan (ECOWAS) da askeri destek sağlanmıştı. 28 Ocak'ta ise Timbuktu'da el yazmalarının bulunduğu özel bir kütüphane yakılmıştı. - Ankara

Kaynak: AA / Güncel