Eski BM Genel Sekreteri Ban'dan "BMGK'nin işleyişinde reform" çağrısı

BİRLEŞMİŞ Eski Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Ban Ki-mun, gelecek yıl seçilecek yeni BM genel sekreterinin 7 yıllığına tek bir dönem seçilmesi önerisinde bulunarak, BM Güvenlik Konseyinin (BMGK) de 21. yüzyıl dünyasına göre reform edilmesi gerektiğini söyledi.

Eski dünya liderlerinin yer aldığı uluslararası sivil toplum örgütü "The Elders" grubunun kıdemli üyesi de olan Ban, BMGK'de düzenlenen "Uluslararası barış ve güvenliğin korunması: Barış için Liderlik" başlıklı oturumda, yeni genel sekreter seçimi hakkında konuştu.

BM'deki görevini DEAŞ terörü, Suriye iç savaşı ve mülteci krizi ile Kuzey Kore nükleer denemeleri gibi uluslararası krizler arasında bıraktığını belirten Ban, "Ancak o zamanlara kıyasla, uluslararası durum birçok cephede daha da kötüleşmiş görünüyor." dedi.

Ban, bu hayal kırıklığına yol açan durumun büyük güçler arasında işbirliğinden ziyade çatışmadan kaynakladığını vurgulayarak, "Bu, Ukrayna'nın, BMGK'nin önde gelen bir üyesi tarafından yasa dışı işgali, Gazze Şeridi'ndeki kitlesel sivil kayıplar ve tırmanan küresel iklim krizi ile damgalanmıştır." ifadesini kullandı.

Bütün bunların BM'nin krizi haline geldiğini söyleyen Ban, yeni seçilecek BM genel sekreterinin BM Şartı'nın ciddi ihlalleri, özellikle vahşet suçları gibi durumlarda daha aktif müdahalesi için fiili güce sahip olması gerektiğini vurguladı.

Ban, "BM'deki 10 yıllık deneyimime dayanarak mütevazı önerilerde bulunmak istiyorum, bir sonraki genel sekreter, tek bir 7 yıllık dönemle yetkilendirilmelidir. 5 yıllık iki dönem, Genel Sekreteri görev süresinin uzatılması için bu Konsey'in daimi üyelerine aşırı derecede bağımlı hale getirmektedir." diye konuştu.

"BMGK'nin işleyiş biçimi 21. yüzyıla uygun şekilde temelden reform edilmeli"

BM'deki mevcut krizin birçok nedeni bulunduğuna ancak BMGK'nin düzgün çalışamamasının en vahim sorunlardan biri olduğuna işaret eden Ban, "Gerçekten de barış için liderliği teşvik etmek istiyorsak, bu Konsey'in işleyiş biçimini 20. yüzyıl dünyasına değil, 21. yüzyıl dünyasına uygun hale getirecek şekilde temelden reform etmeli ve canlandırmalıyız." ifadesini kullandı.

Ban, Konsey'in daimi üyeleri tarafından veto yetkisinin keyfi ve kötüye kullanımını sınırlayacak somut reformlar yapılması gerektiğine işaret ederek, "Özellikle, Konsey'in bazı önde gelen üyeleri, BM'nin evrensel barış ve güvenlik misyonunu, kendilerini, müttefiklerini ve vekillerini hesap verebilirlikten korumak için veto hakkını kullanarak düzenli olarak baltalamaktadır." diye konuştu.

BMGK'nin uzun zamandır bölünmeler ve yıkıcı taktiklerle boğuştuğuna dikkati çeken Ban, birçok devletin bugün yükümlülüklerini sorumsuz şekilde göz ardı etmesinin özellikle endişe verici olduğunu vurguladı.

Yeni BM genel sekreter seçimi

BM Genel Kurulu ve BMGK, bir sonraki BM genel sekreterinin seçilme sürecini 26 Kasım'da resmen başlatarak, BM'ye üye ülkelere adaylarını sunmaları konusunda ortak mektup göndermişti.

Mektupta, her üye devletin tek başına veya diğer üye devletlerle grup olarak yalnızca bir aday gösterebileceği belirtilerek, BMGK'nin adayları, Temmuz 2026 sonuna kadar değerlendirerek seçeceği ve nihai oylama için BM Genel Kuruluna göndereceği kaydedilmişti.

BM genel sekreter adaylarının, BMGK'nin 5 daimi üye tarafından veto edilmemesi gerekiyor.

BMGK'de yapılan gizli oylamada, en az 9 oy alarak onaylanan adayların kazanması için BM Genel Kurulundaki seçimde de en az 97 oy toplaması gerekiyor.

1 Ocak 2017'den bu yana 2 dönemdir görev yapan BM Genel Sekreteri Antonio Guterres'in süresi, 31 Aralık 2026'da sona eriyor.