İngiltere'de tecavüz davalarında 'rıza' kavramına yeni yorum

İngiltere ve Galler'de savcılık hizmetlerinin üst kuruluşu Kraliyet Savcılık Hizmetleri (RCS), tecavüz ve cinsel saldırı-taciz davalarında izlenecek kuralları sekiz yıl sonra ilk kez " dijital çağın değişen davranışları " ışığında güncelledi.

Tecavüz ve cinsel saldırı konusunda savcıların izleyeceği kurallarda yapılan güncellemede, bir mağdurun kendisine saldıran kişiye çıplak fotoğraf yollaması ya da çöpçatan uygulaması yoluyla buluşmasının "rıza" anlamında yorumlanmaması gerektiği kaydedildi.

Savcılık kurumu, İngiltere ve Galler'de tecavüz ve cinsel saldırı olaylarında, yargıya intikal ve mahkumiyet sayılarının rekor düşüşler göstermesi nedeniyle şiddetli eleştirilerle karşı karşıyaydı.

1 Kasım tarihinden itibaren yürürlüğe girecek olan yeni kurallar, savcıları tecavüz ve cinsel saldırı olaylarında iddianamelerini hazırlarken karşı karşıya gelebilecekleri 39 yanlış bilgi-çıkarsamalar ve önyargılı tipleştirmeler konusunda uyarıyor.

39 maddelik listedeki "yanlış çıkarsamalar" arasında, "Biriyle buluşmadan önce, cinsel içerikli fotoğraflar ya da mesajlar gönderdiyseniz, cinsel ilişki kaçınılmazdır" ya da "Bir erkekle internet üzerinden ya da çöpçatan uygulaması üzerinden tanıştıysanız, cinsel ilişki arıyorsunuz demektir ve buna hazır olmanız gerekir" gibi önyargılar bulunuyor.

Kritik soru: Rıza ne zaman verilmiş olur?

Savcılık üst kurumunun tecavüz konusundaki davalardan sorumlu yetkilisi Siobhan Blake, açık, cinsel içerikli fotoğrafların cinsel ilişki için genel rıza şeklinde yorumlanmaması gerektiğini söyledi.

Teknolojinin değiştiğini ve bunun insanların iletişim ve davranış biçimlerini de değiştirdiğini söyleyen Blake, "Savcılarımızın bu değişimlerin geniş sosyal bağlamını anlaması hayati önem taşıyor. Örneğin bir çok genç açık fotoğraflar paylaşmanın günlük yaşamın sıradan bir parçası olduğuna inanıyor" dedi.

Blake "Burada en kritik konu rıza ve rızanın ne şekilde verildiği ya da verildiğinin düşünüldüğü. Toplum olarak, bilhassa da savcılar olarak, bizlere sıra dışı gelebilecek bazı uç örneklerin etkisinde kalmamalıyız. Esas olarak örneğin bir kişi bir gün birine çıplak bir fotoğrafını yollayabilir ve bu, başka bir gün cinsel ilişkiye rıza verdiği anlamına gelmez. Birisi, yalnızca çöpçatan sitesi kullanıyor diye her türlü cinsel temasa genel rıza verdiği varsayılamaz" diye konuştu.

Güncellenen metinde ayrıca tecavüz ve cinsel saldırı olaylarında uyuşturucu kullanımının artmasına (kimseks), bir başka deyişle mağdurların uyuşturucu kullandıkları için yargılanmaktan endişe ettiklerine dikkat çekiliyor.

'Kimseks' ortamında tecavüz ve travma etkisi

Bu konuda "Kimseks, tarafların, cinsel ilişki öncesi ya da sırasında aldıkları uyuşturucu maddenin etkisinde oldukları durumlar için kullanılan bir terimdir. Savcılar, tecavüz ve/veya cinsel saldırı böyle bir ortamda meydana gelmişse, mağdurların, yasak maddeler kullandıkları ya da temin ettikleri için suçlanabilecekleri korkusuyla, savcılığa yardımcı olmaktan kaçınabileceklerini akılda bulundurmalıdır" deniyor.

Güncelleme ayrıca mağdurların uğradığı travmanın, olayları hatırlama ve tutarlı bir şekilde anlatma yetilerini etkileyebileceği de vurgulanıyor.

Savcılık üst yetkilisi Blake, "Tecavüz ve ağır cinsel saldırı olaylarının insanların karşı karşıya kalabileceği en travmatik suçlar olduğu gerçeği hiç bir zaman unutulmamalı" diye konuştu.

Savcılık kurumu, eşcinsel ilişkide şiddet ve tecavüz, mağdurun fiziksel ya da zihinsel sorunlarından dolayı korumasız olduğu durumlarda cinsel saldırı konularındaki kurallarda da güncellemeler yaptı.

Başvurularının yüzde 3'ü mahkumiyetle sonuçlanıyor

Londra Belediyesi'nin tecavüz mağdurlarıyla dayanışma konusundaki yetkilisi Claire Waxman, başkentte yürütülen bir araştırmaya göre, cinsel saldırı şikayetlerinin sadece yüzde 3'ünün mahkumiyetle sonuçlandığını söyledi ve savcıların travma eğitiminden geçirilmesini istedi.

Bu konudaki kuralların değişmesine çoktandır ihtiyaç duyulduğunu söyleyen Waxman, "Travma belirtileri, örneğin hafıza tutarsızlıkları çok uzun zamandır mağdurların güvenilmez olduğu şeklinde yorumlandı ve şikayetlerin davaya dönüşmemesinde etkili oldu" diye konuştu.

Yargılama ve mahkumiyet oranlarında büyük düşüş

Temmuz ayının sonunda Kraliyet Savcılık Kurumu İngiltere ve Galler'de tecavüzden mahkum olanların sayısının rekor düzeyde düşüş gösterdiğini açıklamıştı.

Resmi verilere göre 2019-20 yılında tecavüz suçlamasıyla mahkum olanların sayısı yüzde 25'lik bir düşüşle 1439'a düşmüştü.

Buna paralel olarak mahkemeye giden tecavüz şikayetlerinin oranında da bir yıl içinde yüzde 31 düşüş olduğu anlaşılmıştı.

Son beş yıllık rakamlara bakıldığında da polise yapılan cinsel saldırı şikayetlerinin sayısında çok büyük bir artış olmasına rağmen, aynı dönem içinde yargıya intikal eden şikayetlerin oranının yarıya indiği de görülüyor.

Cinsel saldırı suçlarının yargıya intikali ve mahkumiyet oranını artırmayı hedefleyen beş yıllık bir plan hazırlayan Kraliyet Savcılık Kurumu'nun önümüzdeki haftalarda polis teşkilatıyla ortak bir stratejiyi kamuoyuna açıklaması bekleniyor.