Gelişmiş ülkelerin merkez bankaları tarafından uygulanan para politikalarının ve bu politikalara ilişkin piyasa beklentilerinin, varlık fiyatlarında son derece etkili olduğunu önceki yazımızda paylaşmıştık. Merkez bankalarının uyguladıkları politikaların birbirleri arasındaki farklar ise, en çok para birimleri üzerindeki fiyatlamalara yansırken, global finansal piyasaların kritik bir virajın eğişinde olması konunun önemini bir kat daha artırıyor. Bu yazımızda, İngiltere ve ABD merkez bankaları arasındaki farklılıkların piyasalara yansımasını inceleyeceğiz. Bu paralelde tabi ki ağırlıklı olarak GBP/USD paritesi üzerinde değerlendirmeler yapacağız. 

“FED mi, BOE mi?”

Gelişmiş, önemli merkez bankaları arasında, öngörülebilir gelecekte faiz artırımına gidebileceği düşünülen şimdilik iki tane dikkat çeken merkez bankası olduğunu ifade edebiliriz. ABD (FED) ve İngiltere (BOE) merkez bankaları, bu paralelde küresel piyasaların çok yakından izlediği kurumlar, Dolar ve Sterlin ise en ilgi çekici para birimleri arasında değerlendirilebilir. 2008 krizi sonrasında ekonomileri toparlanma sürecine giren İngiltere ve ABD, Euro Bölgesi ve Japonya gibi ülkelerden görece daha iyi bir performans kaydettiler. Hem İngiltere, hem de ABD’de işsizlik oranı kriz öncesi seviyelere kadar gerilerken, merkez bankaları tarafından uygulanan genişlemeci para politikalarının da bu sürece katkı verdiğini ifade edebiliriz.

Tabi ki borçlanma faizlerinin uzun süre sıfır seviyesine yakın tutulması ve merkez bankalarının genişlemeci kalması, toparlanan bir ekonomi için uzun vadede fayda değil zarar getirebileceği için FED ve BOE, geçtiğimiz dönemde para politikasını normalleştirmeye başlayabilecekleri yönünde ipuçları verdiler. Bu süreçler içerisinde geriye dönük olarak GBP/USD paritesini bir gösterge olarak değerlendirip incelersek, piyasa beklentilerindeki olası değişikliklerin varlık fiyatlarına olan yansımalarını öngörmek için yol haritamıza ışık tutabiliriz.

Yukarıdaki GBP/USD paritesinin günlük grafiğinde, 2013 yılının ortalarından, 2014 yılının ortalarına kadar fiyatın önemli bir yükseliş kaydettiği görülüyor. Bu süreç içerisinde İngiltere ekonomisi için açıklanan beklentinin üzerindeki ekonomik göstergelerin etkili olduğunu, bu verilerin BOE’yi faiz artırımına yaklaştıracağı yönündeki düşüncenin Sterlin’i yukarı taşıdığını ifade edebiliriz. Aynı dönemde FED’in de para politikasını normalleştireceği düşüncesi etkili olsa da, GBP/USD paritesinde ada ülkesinin para biriminin yükselişi dikkat çekiyor. Bu süreç, BOE’nin FED’den daha yakın bir tarihte faiz artırımına gideceği  (“2013 Temmuz – 2014 Temmuz” arasındaki dönem için geçerli) beklentilerini de yansıtıyor. 

2014’ün ortalarından sonra ise paritede net bir geri çekilme izleniyor ve bu düşüş 2015’in ilk çeyreğinin sonuna kadar sürüyor. 2014’ün ortalarından sonra İngiliz ekonomisinde büyünün bozulmaya başladığını ve önceki verilere kıyasla ülke ekonomisinden daha “normal” rakamlar gelmeye başladığını görüyoruz (Önceki çok iyi göstergeler sonrasında daha makul datalar). 

Ayrıca Eylül ayında İskoçya’nın “bağımsızlığını” referanduma sunmasının getirdiği belirsizlik ve FED’in tahvil alımlarını bitirdikten sonra faiz artırımına daha yakın bir tablo çizecek olduğunun düşünülmesi, GBP/USD paritesinin aşağı yönlü hareketlerini hızlandırmasına neden olan faktörler olarak öne çıkıyor.

2015’in ilk çeyreğinden sonra, paritede daha önceden izlenen düşüşlerin sınırlandığını ve fiyatın Haziran ayında, Kasım 2014 sevilerine kadar yükseldiğini görebiliyoruz. FED’in Mart ayındaki toplantısında, faiz artırımları için aceleci davranmayacağı yönünde bir ipucu vermesi ile Dolar’daki geri çekilmeler ve Mayıs ayında İngiltere’de yapılan seçimlerden mevcut Başbakan David Cameron’un zaferle çıkması, Sterlin’i bir miktar daha cazip kılmış gibi görünüyor. Bununla birlikte BOE Başkanı Mark Carney’nin, faiz oranlarındaki bir sonraki adımın, düşük enflasyona rağmen artırım yönünde olacağını vurgulaması, yükselişlerde pay sahibi olmuştu diyebiliriz. 

Haziran ayından sonrada piyasaların FED’e yönelik olarak, faiz artırım zamanlaması ve temposunu değerlendirmeye ağırlık vermesi, GBP/USD paritesinde geri çekilmelerin izlenmesine temel oluşturuyor.

“GBP/USD paritesinin yönü”

Geride bıraktığımız yaklaşık 2 yıllık süreç içerisinde GBP/USD’nin fiyat değişimlerinde etkili olan temel gelişmeleri yukarıda yaptığımız değerlendirme ile ortaya koymuş olduk. Bunları şu şekilde sıralayarak özetleyelim;

1. İngiltere ekonomisindeki gelişmeler ve bunun BOE’nin para politikası üzerinde yapacağı değişimlere ilişkin beklentiler

2. ABD ekonomisindeki gelişmeler ve bunun FED’in para politikası üzerinde yapacağı değişimlere ilişkin beklentiler

3. Siyasi gelişmeler

4. FED ve BOE’nin gelecek dönemde para politikası arasında oluşacak farklılıklara ilişkin piyasa beklentileri – Faiz oranı adımlarının zamanlaması ve temposu

Yukarıdaki başlıklar arasında önümüzdeki dönemde özellikle ABD ve İngiltere ekonomilerinin performansının, buna bağlı olarak da merkez bankalarının para politikası adımlarının etkili dinamikler olacağını ifade edebiliriz (Tabi ki farklı gelişmeler de fiyatlar üzerinde değişimlere neden olabilir). 

Her iki merkez bankasının da geçtiğimiz yıllarda işsizlik oranı üzerinde yoğun açıklamalar yaptıklarını ve para politikası adımlarının istihdamdaki değişimler ile şekilleneceğini belirttiğini ifade edebiliriz. Ancak işsizlik oranlarında görülen olumlu yöndeki hızlı gerilemeler sonrasında (merkez bankalarının beklentilerinden de hızlı), FED ve BOE para politikasını normalleştirmek için aceleci olmaktan kaçındılar. Bu paralelde merkez bankalarının başkanları istihdamdan ziyade, enflasyon oranının önemli bir makro gösterge olacağını öne çıkarmaya başladılar. 

İşsizlikteki gerileme, FED-BOE ikilisinin faiz artışına gitmesi için yeterli bir unsur olmadı. Ancak FED, istihdam artışını yine çok yakından izlemeye devam ederken, BOE daha ağırlıklı olarak enflasyon ve ücretlerdeki artışa odaklandı. Yani GBP/USD paritesinde iki merkez bankasının faiz artırım zamanlamaları arasındaki farklı öngörebilmek için ABD cephesinde tarım dışı istihdam göstergeleri, İngiltere tarafında ise enflasyon oranı etkili bir gösterge olarak öne çıktı.

Yukarıdaki grafikte, ABD ve İngiltere’de işsizlik oranlarındaki gerileme görülebiliyor. Ancak bu değişimler geride kalan dönemde, merkez bankalarının para politikalarını sıkılaştırmaya başlamaları için bir neden olmadı. Sadece genişlemeci para politikası ve düşük faiz oranlarından yavaş yavaş uzaklaşılacağı beklentilerini güçlendirdi.

FED ile BOE’nin faiz artırım zamanlaması ve temposu arasındaki farklılık, yani GBP/USD paritesine yönü belirleyecek kilit göstergeler şimdilik ABD’nin tarım dışı istihdam değişimi, İngiltere’nin ise enflasyon oranı gibi gözüküyor. Tabi ki birçok farklı dinamik ve data seti merkez bankalarının kararlarında etkili olabilmektedir. Ancak konuyu basitleştirebilmek için bu şekilde bir sadeleştirme yapabiliriz. FED’in Eylül ayında faiz artışına gideceği yönünde bir beklenti mevcut. BOE’nin ise 2016’nın ilk yarısı içerisinde bu tür bir adım atacağı düşünülüyor. Bu iki beklentinin GBP/USD paritesinde fiyatların içerisinde olduğunu varsayarsak, FED ve BOE arasındaki faiz adımları arasındaki sürenin değişebileceğine ilişkin olası yeni beklentiler, fiyatın yönünde yeni eğilimlere yol açabilir diyebiliriz. FED’in Eylül ayındaki toplantısından önce Ağustos ve Eylül dönemlerinde iki kez tarım dışı istihdam değişimi verisi göreceğiz. İngiltere’nin enflasyon göstergesi de her iki ayda da yayımlanacak.  “ABD’de güçlü tarım dışı istihdam - İngiltere’de zayıf enflasyon” parite için düşüş, “ABD’de zayıf tarım dışı istihdam - İngiltere’de güçlü enflasyon” fiyat için yükseliş anlamına gelebilir. İki ülke için, her iki verinin de önümüzdeki dönemde iyi ya da kötü ile aynı yöne işaret etmeleri halinde belirleyici konu, merkez bankalarının beyanatları olabilir.

“FED ve BOE’nin açıklamaları”

Ekonomik verilerin yanında merkez bankalarının olası para politikası adımlarını anlayabilmek için, yaptıkları açıklamalara kulak vermek çok etkili bir yöntemdir. Genelde piyasalarda istikrarı bozmak istemeyen ve sert fiyat değişimlerine yol açmaktan kaçınmayı tercih eden merkez bankaları, atacakları adımlar adına önceden ipuçları verebilirler (Piyasaları hazırlamak için). Dolayısı ile FED ve BOE’den gelecek açıklamalar, ilgili bankların faiz artırımına ne kadar yakın oldukları adına değerli bilgiler verebilir. Bu paralelde faiz artırım zamanlamaları arasındaki sürenin daralacağı, ya da genişleyeceği yönündeki beklentiler oluşmasını sağlayacak açıklamalar, GBP/USD paritesinde son derece etkili bir unsur olabilir. 2015’in ikinci yarısında küresel piyasaların cevabını en çok merak edeceği konu, FED’in ne zaman faiz artıracağı sorusu olacak gibi görünüyor. Bununla birlikte BOE de, küresel piyasaların çok yakından izlediği bir merkez bankası ve Sterlin dünyanın en prestijli para birimlerinden biri olduğu için bu yazımızda iki merkez bankasının arasındaki farklılıklarının Sterlin ve Dolar arasındaki ilişkiyi nasıl etkileyebileceğini inceledik. Paritenin yön arayışında rol alabilecek birçok etken arasında, öne çıkabilecek olanlarını masaya yatırdık. Bundan sonraki yazılarımızda da, yine merkez bankalarının para politikaları arasındaki farklı görünümlerin, varlık fiyatları üzerinde gerçekleşebilecek olası yansımalarını değerlendireceğiz.