Yılın üçüncü çeyreğinde, özellikle de Ağustos ayında, dünyanın en büyük ikinci ekonomisine sahip olan Çin’e yönelik kaygılar, global sermaye piyasalarında derin bir sarsıntıya yol açtı. Ülke ekonomisinin uzun yıllar boyunca kaydettiği süratli büyümenin hız kesmeye başlayabileceği korkusu ve ülkenin hisse senetleri piyasasında izlenen sert kayıplar, tüm dünyanın dikkatini üzerine çekerek, Avrupa’dan ABD piyasalarına kadar birçok finansal aracın fiyatında önemli dalgalanmalara yol açtı. 

“Çin çözüm arıyor”

Çin’in en büyük şirketlerinin bile piyasa değerini kısa sürede önemli ölçüde eriten piyasalardaki panik havası, bir süre sonra ülke otoritelerinin harekete geçmesine neden oldu. Çin Merkez Bankası (PBOC) Ağustos ayının sonlarına doğru politika faiz oranını indirme kararı alırken, devlete bağlı fonların hisse senedi alımları yaptığı söylentileri basına yansıdı. Dış ticaret harçları azaltıldı, piyasalara likidite enjekte edildi… İlk başlarda Çin’in, borsalarda görülen satış dalgasının önüne geçemeyeceği algısı, atılan söz konusu adımlar ile kırılarak kayıpların bir kısmı telafi edildi.

2015 yılının ortalarına kadar önemli bir yükseliş kaydeden Şangay Bileşik Endeksi, ülke ekonomisindeki büyümenin daha fazla hız keseceği yönündeki düşüncenin ve Çin otoritelerinin kredili hisse senedi işlemlerine getirdiği kısıtlamaların etkisi ile Haziran ayından sonra zaten düşüşe geçmişti. Ancak PBOC’nin, Ağustos ayında ülke para birimini devalüe etme kararı alması, yatırımcıların, ekonomide işlerin gerçekten kötüye gittiğine yönelik bir işaret olarak değerlendirmesine neden oldu. Bu paralelde endekste sert düşüşler izlendi. Ancak sonrasında ise söz konusu kayıpların, Çin’in aldığı bir dizi önlem ile sınırlandığını, yukarıdaki grafikte de görebiliriz.

24 Ağustos ile başlayan 2015’in dikkat çeken işlem haftası, özellikle borsalarda tarihe geçecek değişimlerin izlenmesine neden oldu. Japonya, Almanya, Fransa ve ABD endeksleri, geçmişlerinin en sert kayıplarını yaşayarak başladıkları hafta içerisinde önemli yükselişler de kaydederek dalgalandılar. Hafta başından sonra Çin ekonomisine ilişkin kaygıların gevşemesi, ilgili değişimlere temel oluşturan en önemli faktör oldu. 

“Çin sorununu rafa kaldırabilir miyiz?”

Global sermaye piyasalarını sarsan “Çin korkusunun” ardından, piyasalara nispeten istikrarın geri gelmeye başladığını gördüğümüzü ifade edebiliriz. En azında büyük ekonomilerin hisse senedi piyasalarında günlük %8.5 gibi oranlarda değişimler gerçekleşebilmesi, şimdilik daha uzak bir ihtimal gibi duruyor. Ancak Çin’in mali piyasalarını stabilize etmek için attığı adımların tansiyonu düşürmesinin ardından, söz konusu ülkenin ekonomisine ait sorunların rafa kaldırıldığını ifade etmek çok zor. Yine, alınan önlemlerin reel ekonomiye olan yansımalarını izlemek, global yatırımcının Çin’e ilişkin algısını ölçmek için bir gösterge olarak kullanılabilir. Bu paralelde dünyanın en büyük ikinci ekonomisi için yayımlanacak makro verileri gelecek dönemlerde de yakından izlemek faydalı olacaktır.

“Eylül hızlı başlıyor”

Üçüncü çeyreğin son ayına, haftanın ikinci işlem günü ile başlayacak uluslararası piyasalar, son derece kritik bir dönem izleyecekler. ABD Merkez Bankası’nın (FED) 17 Eylül’de tamamlanacak toplantısında faiz artırımına gidip gitmeyeceğine ait ipuçları verebilecek tarım dışı istihdam değişimi verisi, ABD ekonomisi için değerli bilgiler verecek. Ayrıca Perşembe günü, Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) para politikası beyanatı sonrasında Mario Draghi’nin basın konferansında kullanacağı ifadeler önem arz ediyor. Bu başlıkların yanında, Asya-Pasifik cephesinin de takvimi oldukça yoğun. Özellikle Avustralya için… Ancak bu trafiğin içerisinde 1 Eylül’de açıklanacak Çin’in PMI göstergelerini göz ardı etmek, son haftalarda yaşanan gelişmelerin ardından çok doğru bir yaklaşım olmaz. 

“Çin’de imalat geriliyor”

Çin otoritelerinin piyasaları sakinleştirme ve ekonomiye destek olma adına attığı adımların, çoktan çok geç kalınmış bir hamle olabileceği yönündeki söylentiler küresel piyasalarda dikkat çekmeye başladı bile. Dolayısı ile yoğun veri akışı içerisinde Salı sabahı Çin için yayımlanacak PMI verileri, ülkeye ilişkin gündem henüz soğumamışken varlık fiyatlarında etkili olabilir.

Yukarıda ise 21 Ağustos’ta yayımlanan ve Ağustos ayına ati olan öncü imalat PMI göstergesinin detaylarını görüyoruz. Ağustos ayında 47.1 seviyesinde gerçekleştiği belirtilen data son 77 ayın en düşüğüne işaret etmişti. 1 Eylül’de açıklanacak yeni raporda ise Ağustos ayına ait revizeler olup olmadığı izlenecek. Yukarıdaki tabloyu kısaca değerlendirdiğimizde, PMI verisinin (sol üst) 50 seviyesinin altında azalan bir eğim içerisinde olduğunu görüyoruz. Genel imalat üretimi endeksi (sağ üst) de 46.6 ile 45 ayın en düşüğünde ve olumsuz tablodan farklı bir durum ortaya koymuyor. Yeni siparişler ile ihracat (sol alt) endeksleri ise yine son dönemde baskı altında kalmış. İstihdam düşüşte, birikmiş işler endeksi (sağ alt) karmaşık… 

Görüldüğü gibi, sermaye piyasaları sarsılan Çin’de, reel ekonomi için de PMI verileri üretim tarafı adına çok olumlu ipuçları vermiyor. Eylül ayının ilk işlem saatlerinde yayımlanacak Caxin imalat PMI göstergesinin, açıklanan öncü rakamının sonrasında Çin ekonomisi adına nasıl bir mesaj vereceği merak ediliyor. İlgili rakam, piyasaların risk algısında, Çin’in önemli ticaret ortakları olan Yeni Zelanda ve Avustralya’nın para birimlerinde, bakır ve petrol gibi emtia fiyatlarında, gelişen ve gelişmiş ülke borsalarında önemli değişikliklerin izlenmesine neden olabileceği için önem arz ediyor.