2013 yılının başlarından itibaren küresel piyasalarda ABD Merkez Bankası’nın (FED) para politikasında izlediği yol, çok daha yakından takip ediliyor diyebiliriz. Özellikle eski FED Başkanı Ben Bernanke’nin, parasal genişlemeden çıkış rotası olarak kabul edilen Mayıs 2013’deki konuşması varlık fiyatlarını sarsmış, Türkiye gibi gelişen ülkelerden sermaye çıkışlarının hız kazanmasına yol açmıştı. Piyasalarda yarattığı etkiler nedeni ile FED’in para politikasındaki değişikler ve söz konusu değişikliklere ilişkin beklentiler, o tarihten bu yana bir kat daha dikkatli bir şekilde izleniyor diyebiliriz. 2014 yılı FED ve ABD ekonomisi için oldukça önemli gelişmelerin tarihe geçtiği bir yıl oldu. Görünen o ki, Banka’nın alacağı kararlar gelecek yıl içerisinde de dünya piyasalarına damgasını vurmaya devam edecek. Tabi ki bu gibi bir durumda, FED’in aldığı kararlarda etkili olan isimler ve politika yapıcılar kimler sorusu akıllara geliyor. Dolayısı ile 2015 yılının küresel piyasalar için belki de en önemli gelişmelerinden bir olacak FED’in para politikası kararlarının nasıl alındığını bilmek büyük bir fayda sağlayacaktır.

“ABD Merkez Bankası Üye Rotasyonu”

2014’de FED’in Başkanlık koltuğunu, önceki Başkan Ben Bernanke’den devralan eski Başkan Yardımcısı Janet Yellen, 2015 yılında da Banka’nın Başkanı olarak görevine devam edecek. Yellen’ın Washington’daki Yönetim Kurulu üyeleri ise şu anda aşağıdaki gibi belirlenmiştir;

2014’de göreve gelen Başkan Yellen (Chair) ve Başkan Yardımcısı (Vice Chairman) Fisher ile yoluna devam edecek ve 5 isimden oluşan Yönetim Kurulu, gelecek yıl yapılacak Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC) toplantılarında alınacak kararda oy verme hakkına sahip olacaklar. 

Yukarıdaki beş daimi oy hakkına sahip üyenin yanında FOMC toplantılarında, her yıl olduğu gibi 12 bölgesel merkez bankasından 5 tanesinin başkanları, alınan kararlarda etkili olabilecek oy haklarına sahip olacaklar. Ancak, belirlenen sisteme göre, New York FED Başkanı dışındaki 4 yerel merkez bankası kendi aralarında, her yıl olduğu gibi bir rotasyon gerçekleştirecekler ve oy hakkı olan yeni bir ekip meydana gelecek. 2015’de gerçekleşecek değişimleri görebilmek adına aşağıdaki tabloyu inceleyebiliriz.

Tabloda görüldüğü gibi, merkez bankalarından New York FED’in Başkanı, daimi üye olarak alınacak kararı oylamaya yeni yılda da devam edecek. Ancak diğer 4 Başkan 2015’te yerini yenilerine bırakacak. Peki, yeni oy hakkına sahip olan yerel FED Başkanları, Banka’nın para politikaları konusunda ne düşünüyorlar? Bu sorunun cevabı FED’in 2015’de vereceği kararlar adına büyük önem taşıdığı için, yeni üyelerin, basına yansıyan son konuşmalarından çıkan notları inceleyelim;

Chicago FED Başkanı Charles Evans;

Evans, Merkez Bankası’nın, politika faizini gerektiğinden daha yakın bir tarihte artırması durumunda, ekonomideki iyileşmeye zarar vereceğini düşünüyor. Chicago Başkanı ayrıca, FED’in faiz artırım konusunda olağanüstü derecede sabırlı olması gerektiğinin altını çiziyor. Bu açıdan bakınca Evans’ın, erken bir faiz artırımına karşı olduğunu ifade edebiliriz.

Richmond FED Başkanı Jeffrey Lacker;

Lacker’in son olarak Aralık ayı sonlarındaki değerlendirmelerinin basına yansıdığını görüyoruz. Başkan bu konuşmasında, FED’in faiz artırımının zamanlamasının sürdürülebilir ekonomik büyümeye bağlı olduğunu söylerken, Banka’nın faiz artırımı konusunda sabırlı olması gerektiğini desteklemişti. Ancak Jeffrey Lacker, enflasyon baskıları çok fazla yükselmeden faiz artırımlarına başlanmasının önemli olduğunu dile getirirken, enflasyonun ise %2’ye doğru ilerleyeceğine güvendiğini söyledi. Lacker’in ifadeleri, FED’in para politikalarını destekler ancak, bir açıdan da şahin tarafa daha yakın olduğuna işaret ediyor. 

Atlanta FED Başkanı Dennis Lockhart;

Son olarak Atlanta FED’in Aralık ayı başlarında düzenlediği bir konferanstaki konuşmaları basına yansıyan Lockhart, faiz artışı ve sıkılaştırmanın hızı gibi konularda sabırlı davranılması gerektiğini söylemişti. Atlanta FED Başkanı, ilk faiz artışının ise 2015 ortasında veya daha sonra gelmesini beklediğini söyledi. Lockhart’ın güvercin tarafa daha yakın olduğunu söyleyebiliriz.

San Francisco FED Başkanı John Williams;

Williams, FED’in son toplantısında sözlü yönlendirmesinde kullandığı “sabır” ifadesini faizlerde artış dönemine girilmesinin ilk adımı olarak değerlendirdi. FOMC üyesi ayrıca bu değişimin, para politikasında normalleşmeye yaklaşılması nedeni ile doğal bir süreç olduğunu söyledi. Williams’ın açıklamaları, Başkan’ın, FED’in genel duruşuna paralel bir görünüm ortaya koyduğu şeklinde değerlendirilebilir. 

“FED ne zaman faiz artıracak?”

FOMC içerisindeki yeni yıl ile gelece rotasyonu değerlendirdiğimizde, üyelerin genel olarak faiz artırımının ve para politikasındaki normalleşmenin ekonomik verilere bağlı olduğunu ifade ettiklerini söyleyebiliriz. Yellen ve Yönetim Kurulu üyelerinin FED politikalarına daha uyumlu mesajları öne çıkıyor. Ancak diğer FED başkanlarından farklı sesler yükselse de, gelecek yıl FOMC kararlarını sürpriz bir şekilde değiştirebilecek bir çoğunluğun, bir kutupta yoğunlaşmasının çok mümkün olmadığı görülüyor. Bu paralelde piyasaların FED’in faiz artırımı için nasıl bir yol haritası çizeceğini öngörebilmek adına istihdam, enflasyon ve konut piyasasına ilişkin gidişatı yakından izleyeceklerini ifade edebiliriz.