Japonya'da geyşaların kaderini değiştiren 88 yıl önceki grev

88 yıl önce Japonya'da geyşalar, çalışma koşullarını protesto etmek için bir dağın başındaki tapınakta bir hafta boyunca grev ve oturma eylemi yapmış ve olay tüm dünyada haber olmuştu.

Grev, 1937'de o dönem en çok sayıda geyşanın olduğu belirtilen liman kenti Osaka'daydı.

Bu enteresan grev hikayesini anlatmadan önce, geyşanın ne olduğunu bilmek gerekiyor.

Japonya'daki Kyoto Güzel Sanatlar Üniversitesi'nden tarihçi Dr. Yuhei Yimba geyşaları "Partilere, akşam yemeklerine katılırlar, sake ikram ederler ve sanat icra ederlerdi" diye anlatıyor.

Japonya'nın en ünlü geyşalarından Mineko Awasaki 2002'de BBC'ye yaptığı açıklamada yaptığı işi şöyle anlatmıştı;

"Geyşa kelimesi iki karakterden oluşuyor. Birincisi "Gei" sanat ya da sanatçılık anlamına geliyor. İkincisi "Cha" ve o da insan demek. Öncelikle ve en başta sanatçıyız. Farklı dallarda eğitim alıyoruz. Dans, enstrüman çalma, konuşma sanatı."

Mineko ayrıca "Müşterilerimizin keyif almalarını ve çok çok rahat olmalarını sağlamak için eğitim alıyoruz, aslında bir anlamıyla insanlara bakıyoruz" diye de eklemişti.

1930'lu yıllarda Japonya genelinde 1800 dolayında geyşa vardı ve bunların bir kısmı da Osaka'nın Nanshi Gokugai bölgesindeydi.

Dr. Yuhei "Çok gösterişli ve havalı görünüyorlardı ama çoğu borca girmişti. Bu borçları yaşadıkları ve çalıştıkları eve geri ödemek zorundaydılar" diyor.

Dr. Yuhei geyşaların çoğunun yoksul ailelerden geldiğini söylüyor ve "Bir geyşa borcunu ancak gözdeyse ödeyebiliyordu. Ödeyemezlerse seks işçiliğine başlıyorlardı" diye de ekliyor.

Geyşalarla birlikte olabilmek için randevular "kenban" adlı bağımsız bürolardan alınıyordu ama 1930'lu yıllarda Suksaburo Sakaguchi bu büroları Nanchi Kenban adılı tek bir şirketin altında topladı.

Bu da geyşaların bazı haklarının alınmasına, özellikle de yaş aldıkça iş garantisi bulunmamasına yol açtı. Bunun üzerine, Osaka'da bir geyşa evi işleten Tomi Ando harekete geçmeye karar verdi.

1936'da Osaka'daki geyşaları korumak için bir sendika kurdu. Fakat tabii bu durum Suksaburo Sekiguchi'nin şirketinin hoşuna gitmedi.

Dr. Yuhei sendikayı kapatma emri verildiğini, bir yıl sonra bir kez daha tekrarlandığını ama bu emirlere uyulmadığını belirtiyor.

Şubat 1937'de Nanshi Gokugai bölgesindeki 80 kadar geyşa artık eylem yapmaya ve hakları için mücadele etmeye hazırdı.

Dr Yuhei Yumba yaşananları "26 Şubat gününün erken saatlerinde geyşalar, orada çalacaklarını söyleyip, Shige Dağına tırmandılar. Gazeteler grevin başladığını yazdı. New York Times ve dünyanın birçok gazetesinde haber oldu" diye anlatıyor.

Tomi Anhdo önderliğindeki geyşalar dağdaki Budist tapınağına yürüyüp, grev sona erene dek orada kalacaklarını söylediler.

Tarihçi Yuhei Yambo Shigui Dağı'ndaki budist tapınağının stratejik bir mekan olduğunu söylüyor.

"Dağın zirvesiyle çalıştıkları bölge arasında bir teleferik vardı. Gidip gelmesi kolaydı. Bir başka neden de geyşaların bu tapınakta ibadet etmeleriydi. Tarihten beri tapınaklar destek ve sığınak isteyen zayıf konumdaki insanlar tarafından kullanıldı. Geyşalar bir hafta dağda kaldı. Bazıları müzakereler için gidip, geliyordu."

Rahipler araya girdi

Sonunda tapınaktaki rahipler arabuluculuk teklifinde bulundu.

Rahipler grevin sona ermesini istiyordu, çünkü geyşalar tapınağın özel ilahı, cesaret tanrısı Bishamon'a dua ediyorlardı. Rahipler, tapınağın tanrısının başarısız olması halinde, ibadethanenin popülerliğini düşüreceğinden korkuyorlardı.

Geyşaların talepleri de basitti. Öncelikle sendikalarının tanınmasını ve kendi randevu ofislerini işletme hakkı istiyorlardı. Dağda bir hafta süren eylemden sonra anlaşmaya varıldı. Fakat hareketin lideri Tomi Ando'nun herhangi bir resmi pozisyona getirilmesine izin verilmedi ve böylece yeni şirkette görev alamadı. Fakat başlattığı grev Osaka'daki geyşalara daha iyi bir gelecek sağladı.

Ayrıca, ülkedeki diğer geyşalara da ilham oldu ve Japonya genelinde haklarını arama mücadelesine başladılar.