İstanbul Barosu Açıkladı: 2020–2025 Arasında 70 Bini Aşkın Çocuk Hırsızlık Suçlamasıyla Adli Sistemde Yer Aldı

Haber: Tuba KARA
(İSTANBUL) İstanbul Barosu Çocuk Hakları Merkezi'nin 5,5 yıllık CMK verilerini analiz ettiği rapor, suça sürüklenen çocukların en çok hırsızlık, dolandırıcılık, yağma, kasten yaralama ve uyuşturucu suçlamalarıyla adli süreçlere girdiğini ortaya koydu. Erkek çocuklar tüm suç kategorilerinde açık ara çoğunlukta.
İstanbul Barosu Çocuk Hakları Merkezi, 01.01.2020–31.07.2025 dönemine ilişkin CMK kapsamında avukat görevlendirilen suça sürüklenen çocuklara dair kapsamlı verilerini açıkladı. Rapora göre çocukların adli sistemle teması yüksek yoğunlukla devam ederken, en ağır yükü hırsızlık ve uyuşturucu suçları oluşturuyor.
Baro temsilcileri, sayılar incelendiğinde İstanbul'da çocukların toplumsal, ekonomik ve yapısal riskler nedeniyle giderek daha erken yaşlarda adli süreçlere girdiğini vurguluyor.
H ırsızlık : S uça sürüklenen çocuklar ı n en yoğun olduğu alan
Raporun en dikkat çekici bulgusu hırsızlık suçlamalarıyla CMK görevlendirmeleri, toplam müdafi görevlendirmesi 70 bin 629 çocuk, erkek çocuk oranı yüzde 84,3. Bu veriler, hırsızlık suçunun İstanbul'da suça sürüklenen çocukların ceza sistemiyle temas ettiği en yüksek hacimli kategori olduğunu gösteriyor. Sayıların yüksekliği; yoksulluk, okul terki, sokakta korunmasız yaşam, sosyal hizmet eksiklikleri gibi yapısal sorunlarla bağlantılı olarak değerlendiriliyor.
Doland ı r ı c ı l ı k: P andem i sonras ı sert art ı ş
Dolandırıcılık suç tipinde çocuklara yönelik CMK görevlendirmeleri 2020'de düşük seyrederken, 2022'de belirgin bir sıçrama yaşandı. Rapor, bu artışı iki nedene bağlıyor; dijital mecraların kontrolsüz kullanımı, çocukların organize suç yapıları tarafından kolay hedef alınması.
Yağma suçlar ı : E rgen erkek çocuklarda yoğunlaş ı yor
Yağma (gasp) suçlamasıyla temsil edilen çocuklara ilişkin veriler, yıllar içinde istikrarlı bir artış eğilimi gösteriyor. Vaka yoğunluğu özellikle 15–18 yaş arasında. Erkek çocuklar büyük çoğunluğu oluşturuyor.
Rapor, bu suç tipinin genellikle grup halinde işlenen eylemlerden oluştuğunu, bu nedenle çocukların "kolayca suça itildiği" riskinin arttığını vurguluyor.
Kasten yaralama ve kasten öldürme: Ri sk en çok ergenlerde
Çocukların en yüksek temsil aldığı suç kategorilerinden biri de kasten yaralama ve kasten öldürme teşebbüsü dosyaları. Bu suç türlerinde yaş dağılımı belirgin şekilde 15–18 yaş bandında toplanıyor.
Okul çevreleri, sokak çatışmaları, akran zorbalığı ve sosyal medya üzerinden organize edilen kavgaların çocukların adli sistemle temasını artırdığı aktarılıyor.
U yuşturucu madde suçlar ı : İmal–t i caret suçunda yüksel i ş
Rapor, uyuşturucu suçlarında iki ayrı kategori üzerinden değerlendirme yapıyor:
1) Uyuşturucu Madde İmal ve Ticareti
Temsil edilen çocuk sayısında belirgin artış.
Çocukların "taşıyıcı" veya "kurye" olarak suç örgütlerince kullanıldığı vurgulanıyor.
2) Uyuşturucu Madde Kullanma ve Bulundurma
12–18 yaş grubu arasında yaygın.
Bu bölümde çocukların korunması ve madde bağımlılığıyla mücadele açısından sosyal hizmet eksiklikleri öne çıkıyor.
Cinsi yet dağ ılımı : T üm suç t i pler i nde erkek çocuklar ön planda
Raporun genel bulgularında suça sürüklenen çocukların büyük çoğunluğunu erkek çocuklar oluşturuyor. Bu durum tüm ağır suç tiplerinde benzer şekilde tekrarlanıyor. Baro, bunun toplumsal cinsiyet rolleri, sokak riskleri ve eğitimden kopuş oranlarıyla doğrudan ilişkili olduğunu değerlendiriyor.
Adl i temas ı n 2022 y ı l ı nda z i rveye ulaşmas ı d i kkat çekt i
Raporda mağdur çocuklarda olduğu gibi, suça sürüklenen çocuklarda da 2022 yılı bir kırılma yılı olarak kaydedilmiş durumda. Baro uzmanları, pandemi sonrası dönemde; sosyoekonomik bozulma, okul uyum sorunları, dijital mecralara kapalı alanda maruziyet, aile içi şiddet ve denetimsizlik gibi etkenlerin suç tiplerinde ani artışlara yol açtığını ifade ediyor.
Raporun genel uyar ısı : " S uça sürüklenmen i n önüne geç i lmel i , ceza s i stem i son ad ı m olmal ı "
İstanbul Barosu, raporun sonuç bölümünde şu uyarılara yer veriyor:
"Çocukların adli sistemle teması hala çok yüksek. Korunmaya muhtaç çocuk politikaları güçlendirilmedikçe, ceza sistemine giriş küçülmüyor. En ağır suçlarda yaş grubu 15–18 bandında yoğunlaşıyor; bu da ergenlik döneminin risklerine işaret ediyor. Uyuşturucu suçlarındaki yükseliş, çocukların organize yapılar tarafından kullanılma riskini artırıyor. 'Çocuğun yüksek yararı' ilkesi doğrultusunda, ceza sürecinden önce koruyucu-önleyici müdahale mekanizmalarının devreye alınması gerektiği vurgulanıyor."