Erzincan'da sismik istasyonlarda kaydedilen verilerle sarsıntı haritası çıkarılacak

Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi (EBYÜ) Deprem Teknolojileri Enstitüsü'nün kurduğu sismik ağlardan alınan veriler, şehrin depreme karşı daha güvenli hale getirilmesi için yapılacak çalışmalarda kullanılabilecek.
EBYÜ'deki bilim insanları, kent genelinde kurulan 11 sismik istasyondan topladığı verilerle olası bir depremin sarsıntı haritasını oluşturmayı hedefliyor.
Elde edilecek bu harita, riskli bölgelerin belirlenmesine ve doğru kentleşme adımlarının atılmasına bilimsel zemin sağlayacak.
Çalışmaların devamında ise bölge için saniyeler kazandıran yerli erken uyarı sisteminin devreye alınması planlanıyor.
"Depremden hemen sonra bir sarsıntı haritası elde etme çabasındayız"
EBYÜ Deprem Teknolojileri Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Şevket Özden, AA muhabirine, şehir genelinde deprem sonrası şiddet ve hasar dağılımını tespit etmek için yaygın bir istasyon ağı kurduklarını söyledi.
Enstitüdeki tüm anabilim dallarının sürece katkı sunduğunu ifade eden Özden, şöyle konuştu:
"Buralara koyduğumuz istasyonlar, şehrin merkezinde ve belirli bir sıralamada dağıtılmış durumda. 2026 yılının içerisinde yapacağımız zemin incelemeleri, artı buralardan alacağımız verilerle öncelikle depremin hemen sonrasında bir sarsıntı haritası elde etme çabasındayız. Bunun bir adım sonrasında belediyeden elde edeceğimiz kentleşme haritasıyla, bu sarsıntı haritasını üst üste getirdiğimizde depremden dakikalar sonra şehrin hangi bölgesinde, hangi büyüklükte bir hasarla karşılaşacağımız, hangi binalarda nasıl bir kayıp yaşayacağımızı görebilme şansına sahip olacağız. Bu uzun soluklu bir proje."
Projenin ikinci aşamasında ise bölge için erken uyarı sistemini hayata geçirmeyi hedeflediklerini belirten Özden, bunun için de özel yazılımlar ve cihazların gerekli olduğunu dile getirdi.
Özden, erken uyarı sistemleri konusunda şu bilgileri verdi:
"Erken uyarı dediğimiz zaman, saatler ya da günler öncesinden bir uyarıdan bahsetmiyoruz. Dakikalar mertebesine dahi ulaşamayan bir süreçten bahsediyoruz. Mesela Erzincan'ı tehdit eden en önemli fay hemen Erzincan'ın doğusunda olan Yedisu Fayı ya da Bingöl'ün kuzeyinde olan fay yapısı. Bu iki fay yapısı Erzincan'ı tehdit ediyor. Yer kabuğunda VS ve VP diye iki ayrı dalganın hareketi vardır. Shear Wave yani kayma dalgası hızı ve P dalgası hızı. P dalgası hızı esasında daha yüksek bir hızdır. Binalara asıl zarar verense daha sonradan gelen S dalgalarıdır. P dalgası ile S dalgasının arasında hız bakımından bir farklılık vardır ve biz bunu kullanarak erken uyarı oluşturma çabasındayız."
"Erken uyarıyı kullanmak istiyoruz"
Yedisu ve Bingöl bölgesinde başlayacak olan yırtılmanın Erzincan'da saniyeler öncesinden tespitinin mümkün olduğunu iddia eden Özden, şunları kaydetti:
"S hızı ile P hızının arasında 3,5 ve 6 kilometrelik bir farklılık var. Bunlardan P dalgası yaklaşık 11 saniye sonra 70 kilometrelik bir mesafeyi aşıp bize gelecek. O dalgayı aldığımız andan itibaren bileceğiz ki yaklaşık olarak 9 saniye sonra şehir sallanmaya başlayacak. Bu insanların kurtulması için çok küçük bir süreç. Ancak mekanik sisteme müdahale etmek içinse çok uzun bir süreç. Mesela asansörlerimize, doğal gaz vanalarımıza, yürüyen merdivenlerimize, dolayısıyla dalga havalimanının pistinde bir ondülasyona sebep olacaksa 9 saniye içerisinde uçağımın kalkmasını engelleyebilirim ya da uçağımın teker konmasını engelleyebilirim. 9 saniye bir hava aracının kurtarılabilmesi için mantıklı ve güzel bir rakam. Dolayısıyla erken uyarıyı bu noktalarda kullanmak istiyoruz."
Bölgede yaşanacak yırtılmanın ve yerleştirilecek sensörlerin sürenin belirlenmesinde önemli bir faktör olacağını söyleyen Özden, bu sürenin 30 saniyelere varacak bir erken uyarıyı yakalayabilme imkanını verebileceğini öngördüklerini bildirdi.