Eğer gayrimenkul veya otomobil alıp sattıysanız şöyle bir problemle karşılaşmışsınızdır; parayı önce mi vermeli sonra mı vermeli ya da tapu/ruhsatı önce mi devretmeli sonra mı devretmeli? Bu problem bir paradokstur ve doğru cevabı yoktur. 

Bugün Türkiye’de araç ya da gayrimenkul alıp satmak istediğinizde tapu dairesi veya notere gidersiniz. Gerekli evrak muamelesini sonuçlandırırsınız ve devir işlemi gerçekleşmiş olur.  Bu kurumların “paranızı aldınız değil mi?” sorusu ile kurulan denetim mekanizmasından başka sizi koruyan hiçbir güvence yoktur. Bu denetim mekanizmasının insanlar nezdinde bir karşılığı da yoktur. Yani asıl denetim mekanizması toplumun feraseti üzerine kurulmuştur. 

Ticaretin taraflarının birbirlerine güvenmesi üzerine kurulmuş bir sistem ile araç alıp satıyoruz veya gayrimenkullerimizi satıyor alıyoruz. Bu konu önemlidir çünkü çoğumuzun bütün sermayesi ya bir otomobil ya da bir gayrimenkuldür. Üstelik araç veya gayrimenkul alım satımlarında dolandırıcılık yapıldığı da doğrudur. Çünkü mevcut sistem kötü niyetli insanlar için önemli bir alan açmaktadır.

Buna göre karşınızdaki insanın güvenini elde ettiğinizde bir gayrimenkulünüz veya otomobiliniz olabilir. Sonrası artık otomobilini veya gayrimenkulünü size satanın problemidir. Bunun tam tersi şekilde karşınızdaki insana güvenerek bütün paranızı teslim edebilirsiniz. Bundan sonra olacaklar artık sizin probleminizdir. Şimdi bu işlemin tarafının siz olmadığınızı ve sizin tanıdığınız türden kişiler de olmadıklarını düşünün. Kötü niyetli şahısların bu türden bir işlemin tarafı olmaları ve iyi niyetli bir şahsın güvenerek devir işlemini sonuçlandırdığını ya da parasını teslim ettiğini düşünün. Bu halde uzun sürecek bir mahkeme süreci başlar. Uzun bir bunalım dönemi demektir bu.

Bunu çok basit bir şekilde aşabiliriz. Bunun çözümü ön tapu veya ön ruhsat müessesesi ile mümkündür. Buna göre taraflar tapu dairesi veya notere gider. Alım-satım niyetlerini beyan eder. Buna istinaden tapu müdürlüğü veya noterlik bir ön tapu veya ön ruhsat belgesi düzenler.Ön tapu veya ön ruhsat öyle bir müessesedir ki bunu elinde bulunduran üstünde yazılı bedeli ödediğini ispatlaması halinde ön tapu veya ön ruhsat sona erer ve bundan sonra tapu veya ruhsatını alma hakkı engellenemez.

Ön tapu veya ön ruhsat ipotek/rehin özelliklerini haiz nitelikte dokümanlar olmalıdır. Çünkü satışların önemli bölümü kredi ile finanse edilmektedir. Araç ve gayrimenkul alım-satımlarının kredili olması halinde hem karşı tarafa hem bankaya güvenme riski de satıcı taraf için ortadan kalkmış olacaktır. Çünkü bankalar önce satışın gerçekleşmesi sonra ödemenin yapılması kuralı ile çalışırlar. Bu durum kredi sürecinde bir aksaklık olması riski ile satıcı tarafı karşı karşıya bırakır. Ön tapu ve ön ruhsat bu riski de ortadan kaldıracaktır.

Dahası işlemlerin büyük bölümü kayıtdışını besleyen bir yapıdadır. Buna göre gerçek satış bedelleri beyan edilmemekte ve harç ve vergi ödemelerinden kaçınılmaktadır.Ön tapu veya ön ruhsatın tapu veya ruhsata dönüştürülmesinde kabul edebilecek ödeme mekanizmalarının banka temelli olması bu tip işlemlerdeki kayıtdışılıkla mücadelede önemli düzeyde etkili olacaktır.