Uçaklarda kara kutu ne işe yarar, ne renktir? Neden kara kutu denir?

Uçaklarda kara kutu ne işe yarar, neden turuncu renktedir? Kara kutu, her uçağın ayrılmaz bir parçasıdır ve uçuş boyunca tüm önemli bilgileri kayıt altına alır. Bir kaza ya da ciddi olay yaşandığında, bu kayıtlar araştırmacılara yaşananları adım adım çözümleme imkânı sunar.

UÇAKLARDA KARA KUTU NE İŞE YARAR?

Kara kutu, bir uçağın uçuş sırasında meydana gelen tüm teknik verileri ve kokpit içindeki sesleri kaydeden sistemdir. Bu cihaz iki temel bileşenden oluşur: Uçuş Veri Kaydedicisi (FDR) ve Kokpit Ses Kaydedicisi (CVR). FDR, uçağın hızı, yüksekliği, yönü, motor devri, yakıt durumu, flap pozisyonları gibi yüzlerce uçuş parametresini kayıt altına alır. CVR ise pilotlar arasındaki konuşmaları, kokpitteki uyarı seslerini, hava trafik kontrolüyle yapılan iletişimleri ve ortam seslerini kaydeder. Bu iki sistemin birlikte çalışması, bir olayın hem teknik hem de insani yönlerinin incelenmesini sağlar.

Kaza veya ciddi bir olay meydana geldiğinde, kara kutuda yer alan bu veriler araştırmacılar için hayati öneme sahiptir. Kayıtlar sayesinde kazadan önceki anlar detaylı biçimde analiz edilir ve olayın oluş biçimi ortaya çıkarılır. Böylece elde edilen bilgiler, benzer olayların tekrar yaşanmaması için yeni güvenlik önlemlerinin geliştirilmesinde kullanılır. Kara kutu bu yönüyle, bir uçağın "hafızası" olarak nitelendirilebilir.

UÇAKLARDAKİ KARA KUTU NE RENKTİR?

Adı "kara kutu" olsa da, bu cihaz siyah renkte değildir. Genellikle parlak turuncu ya da kırmızı renkte üretilir. Bu renklerin seçilme nedeni, kaza sonrası yapılan arama kurtarma çalışmalarında cihazın enkaz arasında kolaylıkla fark edilmesini sağlamaktır. Parlak renkler, hem karada hem de denizde yürütülen aramalarda görünürlüğü artırır ve ekiplerin kutuyu daha hızlı bulmasına yardımcı olur.

Kara kutular yalnızca rengiyle değil, dayanıklılığıyla da dikkat çeker. Yüksek ısıya, darbelere, su basıncına ve kimyasal etkilere karşı özel malzemelerle üretilir. Bir kara kutu 1100°C'ye kadar sıcaklığa ve binlerce metre derinlikteki basınca dayanabilir. Bu dayanıklılık, kazanın şiddeti ne olursa olsun içindeki verilerin korunmasını sağlar.

NEDEN KARA KUTU DENİLİYOR?

"Kara kutu" ifadesi, aslında tarihsel bir yanlış anlamadan kaynaklanır. Uçuş kayıt cihazları ilk geliştirildiğinde, içlerinde yer alan karmaşık elektronik sistemler nedeniyle mühendisler bu cihazları mecazi anlamda "kara kutu" olarak adlandırmıştır. Bu tanım, cihazın iç işleyişinin dışarıdan bakıldığında anlaşılmamasına gönderme yapar. Zamanla bu tabir yaygınlaşmış ve halk arasında da yerleşmiştir.

Gerçekte bu cihazın rengi siyah olmasa da, "kara kutu" ifadesi günümüzde de kullanılmaya devam etmektedir. Uçak kazalarından sonra araştırmacıların en çok aradığı cihazlardan biri olan kara kutu, havacılıkta güvenlik incelemelerinin temel araçlarından biri haline gelmiştir.