5N 1K soruları... 5N 1K nedir?

5N1K yöntemi bir planlama metodudur. 5N1K soruları eskiden habercilik alanında kullanılırdı. Günümüzde haberciliğin yanı sıra eğitim, yöntem ve değerlendirme gibi süreçlerde kullanılmaktadır. Bireylerin bir olayın veya bir kavramın anahtar noktalarını "Kim?", "Ne?", "Nerede?", "Ne Zaman?", "Nasıl?" ve "Niçin?" sorularını sorarak düşünmeye yönlendirir. Bu sorular ile ayrıntılı bir biçimde düşünüp ortaya çıkarılmasını amaçlar. Şimdi bu yöntemi kapsamlı bir şekilde inceleyelim.

5N1K NEDİR?

İlk soru "Ne?" sorusudur. Bu soru bize konuyu vermede yardımcı olur.

İkinci soru "Niçin?" Sorusudur. Bazı kaynaklarda "Neden?" soru olarak da geçmektedir. Bu soru bize amacı vermede yardımcı olur.

"Nasıl?" sorusu bize yöntemi belirlemede yardımcı olur.

"Nerede?" sorusu bize mekân ve yer kavramlarını belirlemede yardımcı olur.

"Ne Zaman?" sorusu ise zamanla ilgili kavramları belirlemede yardımcı olur.

"Kim?" sorusu ise olayda ilgisi ve sorumluluğu olanları belirlemede yardımcı olur.

5N1K Yöntemi Nasıl Olmalı?

5N1K soruları altı soruyu özetler. 5N1K yöntemi, sorunun gerçek yapısını belirlemek için kullanılır. Var olan durum hakkında bir rapor hazırlamak için gerekli tüm verileri toplamayı amaçlar. Gerekli tüm verileri toplamak için 5N1K nedir? sorularını sistematik olarak kullanmaktan oluşur.

Analiz sürecinde kapsamlı verilerin toplanması şarttır. 5N1K yöntemi, 5N1K sorularının kullanımıyla sorunların tespit edilmesini sağlar. Aynı zamanda açıklığa kavuşturulması ve tanımlanmasını da sağlayabilmektedir.

Bir olayın tüm yönleri hakkında bilgi sahibi olmayı sağlar. Doğru önlemleri almak için doğru ve uygun önlemleri önemeyi gerekli kılar.

Birbirinden farklı uygulama alanlarına sahiptir. Çok çeşitliliği sayesinde çeşitli olay, kavram ve sorunlara uyar. Her iş ve her düzeyde kullanılabilir.

5N1K Yöntemi Nasıl Kullanılır?

Ne Sorusu: Konuyu vermede yardımcı olur. Görevin tanımı, olayın, kavramın, sorunu belirler. Hedefi ise eylemler ve amaçtır. Örnek verecek olursak; Sorun ne? Risknedir? Ürün nedir?" Bu sorularda görüldüğü üzere konuyu belirlemede etkilidir. Sorunu belirleme özelliği vardır. Amacı belli etme özelliği vardır.

Kim Sorusu: Olayla ilgili sorumluları ve etkilenenleri belirleme özelliği vardır. Hedefinde ise doğrudan etkilenenler vardır. Yöneticiler, müşteriler vb. hedefinde yer alır. Örnek soru ise; Sorunu kim buldu Riski kim çözecek? Görüldüğü üzere sorumluları belirleme özelliği açıkça ortadadır.

Nerede Sorusu: İlgili yeri belirlemede yardımcı olur. Sorun nerede oldu? Verilecek cevap sayesinde ilgili yeri belirlemeye ışık tutacak.

Ne Zaman Sorusu: Olayın gerçekleştiği veya gerçekleşeceği zamanı bildirir. Hedefi ise tarihleri, süreyi, sıklık bildirimlerini ortaya çıkarmak vardır. Örnek verecek olursak; Sorun ne sıklıkta ortaya çıkıyor? Ne kadar sürecek?

Nasıl Sorusu: Yöntemimizi belirlemede yardımcı olur. Hangi adımı atacağımızı seçmemizi sağlar. Sorun nasıl çözülür? Hangi şartlar ve koşullar altında? Bu başlık altında sorulan sorular olabilir.

Neden Sorusu: Bizi amaca yönlendirme hedefi vardır. Niçin sorusu olarak da söylenebilir. Neden sorunu bulamadı? Buna benzer örnekler verilebilir.

5N1K Yöntemi ve Basında Kullanımı

Basın duyuruları 5N1K sorularının kuralına göre yazılır. Bir konu hakkında basın yoluyla kamuoyunu bilgilendirmek, duyuruları iletmek, etkinliklere katılımı sağlamak ya da fikir açıklamak amacıyla yazılan yazılardır. Topluma verilmek istenen ana fikrin önceden belirlenmesi gerekir. Basın duyurusu da belirlenen o fikrin çerçevesinde 5N1K soruları kuralına göre planlaması yapılmalıdır. Basın duyurusu yaparken hukuki terimler ölçülü kullanılmalıdır.

Duyurunun içinde bilgi karmaşası olmamalıdır. Basın duyurusu bir sayfayı geçmeyecek şekilde olmalıdır. Basın duyuruları çarpıcı ve kısa başlıklara sahip olmalıdır. 5N1K yöntemine göre yazıldığından birbirinden farklı konulara uygulanabilme özelliği vardır. Günümüzde medya internet üzerinden bireyleri etkisi altına almaktadır. Geleneksel medyayerine internet haberciliğiön plandadır. Günümüzde bireyler kendilerini bu alada geliştirmekte ve bu alandan etkilenmektedir.

5N1K Yöntemi ve Eğitimde Kullanımı

Okuduğumuz kitapları veya dinlediğimiz metinleri vb. daha iyi ve doğru anlayabilmek için 5N1K sorularını kullanırız. Bir problem veya konu hakkında soru sorulduğunda onu etkin ve yalın bir biçimde anlatmak için kullanılır. Eğitimde sorulacak bu altı soru ile alınan cevaplar neticesinde soruları daha anlaşılır ve açık kılmak amaçlanmaktadır.