Türkiye’de NFT dünyasına ilgi artmaya başlıyor

Yeni bir teknoloji veya buna bağlı gelir fırsatı varsa Türk toplumu olarak bunun kokusunu çabuk almayı ve hızlıca kendi avantajımıza dönüştürmeyi iyi biliyoruz. Öyle ki Kripto para dünyasında Covid-19 Pandemi döneminde en çok Kripto para cüzdanı açılan ülkelerden biri biz olduk. Ne yazık ki bilinçsizce kullandığımız ve her zaman kısa yoldan voleyi vurmak istediğimiz için heyecanımız ile hüsranımız da eş zamanlı ilerliyor. Oysa internet bize sonsuz imkânlar sağlıyor ve bilinçlenmek için yapılması gereken tek şey biraz araştırmak ve biraz bilgi edinmektir. Bitcoin, Ethereum, Cardano, Solana, AVAX ve MATIC gibi binlerce Coin'e yatırım yaparak günlük, haftalık veya uzun soluklu gelir elde etmeye çalışılırken Türkiye'de son günlerde fiyatı sabit ama değeri yükselen NFT'ler ile karşılaşıyoruz.

Cem Yılmaz, Acun Ilıcalı ve Nurgül Yeşilçay da NFT işine girdi

NFT dünyası, kısacası Non Fungible Token'ler (eşi benzeri olmayan dijital varlık) bugünlerde Türkiye'de hızla ilerliyor ve bilinirliğini artırıyor. Bunun başını ülkemizin en medyatik isimlerden biri olan Cem Yılmaz çekerken, Acun Ilıcalı ve Nurgül Yeşilçay da NFT'ler ile ilgilendiklerini açıklamaları konuyu son zamanlarda gündeme taşıdı. Cem Yılmaz kendi çizdiği karikatürleri NFT'ye çevirerek son 15 günde yaklaşık 45 NFT oluşturdu ve 2.5 Milyon Türk Lirası karşılığında sattığı haberlerde duyuruldu. Nurgül Yeşilçay ise yazdığı bir kitabı NFT olarak satacağını açıkladı. Tabi ki sadece ünlüler değil, sanatçılar, sporcular, tasarımcılar, bireyler ve sonunda endüstri ve sanayi de işe katılınca her gün toplumda yeni bir bilinç oluşuyor. Yakın zamanda NFT'ler ile ilgili yeni bir furya doğacağını ve belki bununla birlikte yeni bir yönetmelik oluşacağını şimdiden söyleyebiliriz. Ama bunun için daha erken; daha yolun başındayız.

Peki NFT (Non Fungible Token) nedir?

En kısa yoldan şu şekilde anlatabilirim: Eşi benzeri olmayan bir fiziksel (elde tutulabilen varlık) veya dijital (el ile tutulamayan elektronik ortamda üretilmiş kodlardan oluşan bir varlık) ürünün blockchain (Internette özel kodlar ile yazılmış bir ağa) üzerinden bir Token (elektronik değer birimi) değerine eşitlemektir. Teknik terimlere vakıf olmayanlar için "Blockchain nedir" ve "Token nedir" sorularını araştırmalarını tavsiye ederim. Kripto para dünyasıyla ilgilenenlerin bu önemli iki terimi iyi bildiklerini var sayarak gerçek hayattan örnekleme yapalım:

Lumilor denilen bir şirket motosiklet kasklarına kişiye özel tasarımlar yaparak ışık saçan bir boya uyguluyor (yaptıkları olayın kendisi zaten olağanüstü bir teknoloji). Bu uygulama sonrasında artık bu motosiklet kaskının eşi benzeri yok. Sadece sahibine ait olan bir kask. Ancak bunu ispatlamak için elinizde bir belge veya sertifika yok. Sertifikayı kâğıt üzerinde şirket verse bile, bunu kaybetmeniz mümkün. Zaten böyle bir sertifikayı teyit edebilecek bir yer (özel veya devlet kurumu) de olmayabilir.

Bu durumda NFT'ler devreye giriyor. NFT'nizi oluşturmak adına bunun için özel hazırlanmış bir NFT Pazaryerine üye oluyorsunuz (örnek olarak rarible.com, opensea.io veya şuan bizim üzerinde çalıştığımız ve Türkiye'nin ilk NFT Pazaryeri olacak olan nftturkiye.shop 'a) ve orada fotoğrafını çektiğiniz kaskın bir görselini yayınlıyorsunuz. Bu özel yayınlama sisteminde sizin yüklediğiniz görsele meta data denilen adı, açıklaması ve sizin belirlediğiniz bir fiyat ile birlikte bir token değeri oluşuyor. Bu Token değeri eşi benzeri olmayan ve sadece sizin sahip olduğunuz bir değerdir. Bu Token sadece sizin kaskınız ile eşleştiğini ve bu ürünün orijinal olduğunu ispatlayabiliyor. Ayrıca bu Token'i bilen herkes internetten "kime ait" diye araştırabiliyor ve orijinalliğini görebiliyor. Hatta bir adım daha ileri gidiyorum; Size özel kaskınızı başkasına mı sattınız? Bununla birlikte NFT'niz de o kişiye devir oluyor ve yeniden "yeni sahibi" kim olduğu tespit edilebiliyor.

Bunun ne faydası var?

Taklit ve dolandırıcılığın tamamının önüne geçilebiliyor. Bir fiziksel veya dijital varlığın kesin orijinalliğini şeffaf şekilde tespit edilebiliyor ve arada hataya açık insan eli ile değiştirebilecek belgeler olmadan teyit edilebiliyor.

Grafik Tasarımcıların NFT'leri

İkinci örneğim dijital dünyadan olsun. En basiti bir grafik tasarımcı kendi bilgisayarında yarattığı bir grafiği (fotoğraf düzenlemesi, grafik vektörel çizimi veya tasarımı) yaratıyor ve bundan NFT oluşturabiliyor. Sadece bu tasarımcıda olan ve eşi benzeri olmayan bu dijital varlığı bir NFT Marketplace de (NFT pazaryeri) yükleyip ondan bir NFT'ye çevirdiğinde orijinalliğini garanti altına almış oluyor. Bununla ilgili dünya çapında en çok kullanıcıya sahip olan Adobe Photoshop yakında yazılım içerisinde NFT oluşturma özelliğini getireceğini ve direkt Wallet ile bağlantı kurarak bir Marketplace'de sunabileceğinizi de söylemiş olayım.

NFT'lerin kullanım alanları tabi sadece bunlar ile kısıtlı değil. En başta da dediğim gibi "eşi benzeri olmayan" herşeyin bir NFT'ye dönüştürülmesi mümkün. Bunların arasında örnek olarak alttaki sektörler yer alabilir:

Sağlık hizmetleri

Bir kişinin ona ait tüm özel hasta geçmişi NFT ile kayıt altında tutulabilir. Aynı şekilde kişiye uygulanan aşının hangisi olduğunu ona enjekte edildikten sonra ona özel eşleştirilebilir. Belli sayıda var olan aşıların bir seri kodu olduğunu var sayalım. Bu seri kodu sizin şahsi seri kodunuz ile eşleştiğinde yeni bir kod oluşuyor. Bu herkesin takip edebileceği tek bir blockchain üzerinden tutulsa, dünya çapında kimin hangi aşıyı olduğu, ne zaman olduğu tespit edilebilir. Kullanılan bir aşı bir başkasına kullanılamayacağı için hiçbir şekilde yalan yanlış ve dolandırma ile karşılaşılması mümkün olamaz.

Medya sektörü

Yaratılan her görsel, ses veya video kayıt özeldir ve eşi benzer yoktur. Tüm kayıtlar NFT'ye dönüştürebilir. Örnek olarak ses sanatçısı olarak bir şarkı üretirsiniz ve bunu sadece 100.000 kişiye satmaya karar verebilirsiniz. Oluşturduğunuz NFT'yi alan ilk 100.000 kişi buna sahip olabilir. Diğer herkes bu şarkıya bundan sonra ulaşabilmek için sahibinden satın almaya çalışmalıdır. Bu kitaplar için de geçerli olabilir. Öyle ki her öğrenciye özel bir kitap basımı yapılabilir. Hatta yapay zekâ sayesinde sizin o kitabı ne kadar okuduğunuzu ne kadar araştırdığınızı bile tespit edebilir. Sınav sistemini ortadan kaldırmaya kadar yol açması mümkündür!

Spor sektörü

Diyelim 21.11.2021 saat 19:00 da Galatasaray - Fenerbahçe maçı var. Bu tarihte bu saatte bir daha eşi benzeri olmayacak bir spor müsabakası için bilet satışı yapılıyor. Biletlerin kimin tarafından alınabileceğini, kimin aldığı, kime sattığı, kaça aldığı ve kaça sattığı gibi bilgilerin hepsini NFT'ler üzerinden takip edebilirsiniz. Kara borsada fahiş fiyatları ve sahte bilet satışını önlerken bir de NFT'lerin mümkün kıldığı "sahibine telif ücreti" sayesinde her el değiştirdiğinde satılan fiyat üzerinde belirlenen bir yüzde (örnek %10) gerçek sahibine aktarılıyor. Bu durumda spor kulüpleri bilet satışından sonra el değiştiren biletlerden bile kazanmaya devam ediyor olacaktır. Bu arada o maçta oynayan futbolcu o maçın formasını da bir NFT'ye dönüştürüp satışa sunabilir. O maçta giydiği terlettiği formanın orijinalliği o maça ait olması ile birlikte onu bir eşi benzeri olmayan değere dönüştürüyor. Bu durumda telif sahibi marka veya futbolcu bundan da ömür boyu bir gelir elde etmesi mümkün olur.

NFT'leri sigorta, banka, emlak, telif hakkı, tedarik zinciri ve akıllı nesnelerde kullanmanız mümkündür ve gelecek yıllarda ciddi anlamda önem taşıyacaktır. NFT'nin bir furya olmayıp hayatımıza anlamlı ve kalıcı şekilde girdiğini bilmeliyiz.

NFT dünyasına giriş

Eğer NFT'ler bugünkü yazım ile ilginizi çektiyse artık ilk adımı atabilirsiniz. Tabi sadece benim sunduğum kaynağı ve bilgiyi değil, internet dünyasında yayınlanmış sayısız makale, eğitim ve video izleyerek yol alın derim. Sonuçta burada yazan bilgi yarın geçerli olmayabilir veya üstüne çok daha fazlası katılmış olabilir. Güncel ve gündemdeki içerikleri ve bilgileri her zaman takipte kalarak kendinizi güncel tutabilirsiniz.

NFT dünyasına nasıl adım atacağınızın özeti

Bir NFT oluşturmak için fiziksel veya dijital varlığa sahip olmalısınız. Bunun eşi benzeri olmadığına dikkat edin. Size özel hazırlanmış olduğunu veya size özel olarak ait olan tek örneği olduğundan emin olun. Başkasının telif hakkına girmeyin.

Kendinize bir pazaryeri seçerek üyeliğinizi tamamlayın (örnek olarak rarible.com, opensea.io veya yakında nftturkiye.shop). Bunu yapabilmek için Kripto dünyasına ait bir Wallet'e (kısacası cüzdana) sahip olmalısınız. Varsa onu kullanabilir veya Metamask gibi Wallet platformlarında bir Wallet oluşturabilirsiniz.

NFT pazaryeri hesabınızda ya tek görsel ya da bir koleksiyon oluşturmak için seçenekleri değerlendirin ve NFT olarak pazarlamak istediğiniz görseli (fotoğraf, grafik, ses dosyası, video dosyası, kitap yazısı, tapu, tablo, gif animasyonu vs.) yükleyin. Bu NFT'nin bulunabilmesi için ona özel bir ad ve onun ne olduğunu (neye fayda sağladığını) ve bundan kaç adet olduğunu açıklayan bir yazı hazırlayın. Kendi biçtiğiniz bir fiyat belirleyin veya açık arttırmaya sunun. Telif hakkınız için bir oran belirleyin (örnek sizin satışınızdan sonra oluşabilecek her satıştan %10 telif hakkı).

Bu adımları atarak kısa süre içinde bir NFT oluşturabilir ve yayınlayabilirsiniz. Fiyatınızı belirlerken abartmamanızı tavsiye ederim. Ne de olsa telif hakkından ömür boyu kazanmaya devam edeceksiniz.

NFT oluşturmak ücretli mi?

NFT yayınlamak için bir blockchain üzerinde Token oluşturuluyor. Farklı Blockchain protokolleri olduğundan farklı fiyatlandırmalar da oluşmakta.

Ethereum Ağı

En bilinen ve yaklaşık tüm pazaryerlerin sunduğu ağ Ethereum Blockchain'i üzerinden bir NFT oluşturmak "Gas fee" denilen işlem ücreti yaratıyor. Bu ücret anlık Blockchain ağının yoğunluğuna göre değişkenlik gösteriyor. Misal yoğun olmayan bir an yakalarsanız 20 dolar yoğunluğu orta seviyede ise 60-70 dolar ve çok yoğunsa zaman zaman 500-700 dolar arasında gas fee ödemeniz muhtemeldir. Tabi o anda yayınlamak yerine beklemek daha mantıklı olur (Saniyeler ile değişkenlik gösterir).Gelecekte Ethereum 2.0 ağı oluşup bunun üzerinden bu ücretlerin azalması bekleniyor.

Polygon Ağı

Son yıllarda ön plana çıkan ve birçok NFT pazaryerinin kullandığı Polygon ağı (ona ait olan Coin adı MATIC) ağ ücreti talep etmiyor. ERC-1155 protokolü (Ethereum'un alt ağı) üzerinden işlem yapan Polygon sizin için Token oluşturuyor ama NFT satışı gerçekleşmeden bunun için bir işlem ücreti talep etmiyor. Bu da daha çok kişinin NFT oluşturmasını ve bu dünyaya dâhil olmasını sağlıyor.

Cardano Ağı

Ada Coin olarak bilinen ve kendi teknolojisi ile oluşturulan Cardano Ağı farklı bir sistemde işlemesi ve gas fee'leri en düşük birime indirmiş olması NFT dünyasına da fayda sağlıyor. Polygon'da olduğu gibi burada da işlem ücretleri düşük. Ancak ağ daha yeni NFT dünyasına el attı ve o nedenle deneysel olarak yaklaşmak gerekir. Tüm kartlarınızı buraya oynamak için biraz daha zaman ve geliştirme gerekir.

NFT Pazarlama Stratejileri

NFT oluşturmak aslında bugünkü sistemler sayesinde gayet basit bir şekilde mümkün. Ancak bunu söylerken dikkatinizi asıl olan ve meseleye değer katan en önemli ayrıntısına çekmek istiyorum; O da NFT Pazarlama Stratejisi. Eğer pazarlama ve Marketing konusunda tecrübeniz yoksa elinizdeki NFT'leri sadece şans eseri veya tesadüf olarak satabilirsiniz. En çok denenen yolu bir NFT'yi tanınmış ünlü birine hediye etmekten geçiyor. Buradaki amaç onun hesabına otomatik olarak işleyecek olan NFT'nin (tanınmış kişinin koleksiyonuna istese de istemese de dâhil oluyor) başkaları tarafından görülmesi ve böylece NFT'yi oluşturan Sanatçının profiline ulaşılmasıdır. Ancak bu tabi fazlasıyla basit ve her zaman tutacak bir yanı yoktur. Günümüzde başarılı bir şekilde NFT'lerinizi tanıtmak ve insanların onları almasını sağlamak istiyorsanız ciddi bir pazarlama stratejisi belirlemeniz gerekir. Buna planınız dışında sosyal medya kanallarını kullanmak, internet ve sosyal medya reklamlarını iyi bilmek ve bütçelendirmeyi yapmak; Ayrıca Influencer kullanımı başta olmak üzere medya ve basını da yönlendirmeniz gerekir. Bunların hepsini tek bir kişinin yapabileceğini düşünmek pek doğru olmaz. O nedenle bu işi ciddi anlamda ele almak istiyorsanız bu işte tecrübeli bir danışman veya başarılı bir ajans ile yol almanızı tavsiye ederim.

NFT'ler sadece Türkiye'de değil tüm dünyada aslında ilk adımlarını atıyor. O nedenle geç kalmış olmayı bırakın, daha neler mümkün olabileceği hakkında bile kesin bilgi yok. Ancak tek gerçek var ki, artık NFT'ler hayatımızda ve uzun süre bizi meşgul edecekler.

Takipte kalın, geleceğe yaklaşın!
Ahmet Ataner Şapçı
Bilişim Uzmanı