Yeni Kaledonya'da Fransız hükümetinin anayasal reform girişimi krize yol açtı

Fransa'nın Hint-Pasifik'teki kolonisi Yeni Kaledonya'da Kongre üyesi Marine-Line-Sakilia, Fransız hükümetinin, yerli halkın seçimlerdeki etkisini azaltacak reformu hayata geçirmeye çalışarak Ada'da şu an yaşanan krizin yolunu açtığını söyledi.

Kanak Sosyalist Ulusal Kurtuluş Cephesi Partisinden (FLNKS) Sakilia, Ada'daki durumu AA muhabirine değerlendirdi.

Fransa hükümetinin tartışmalı anayasal değişiklik reformunu yerel uzlaşı olmadan hayata geçirmeye çalışmasını eleştiren Sakilia, anayasal değişiklik girişimiyle Ada'daki "bağımsızlık yanlıları ve karşıtlarının mobilize olmasından Fransız devletinin sorumlu bulunduğunu" belirtti.

Yerli halkın, seçimlerde nüfuzunu azaltacak bu girişime karşı çıkmasının oldukça normal olduğunu, Fransız yönetiminin yasa konusundaki "inadının" Ada'yı kaosa sürüklediğini kaydeden Sakilia, "Ada'daki krizin sorumlusu Fransa devleti." dedi.

"Fransız güvenlik güçlerinin baskısı kaosu arttırıyor"

Fransa'nın bağımsızlık yanlılarını güç kullanarak bastırmaya çalıştığına işaret eden Sakilia, 19 yaşındaki silahsız gencin güvenlik güçlerince öldürüldüğünü belirtti.

Güvenlik güçlerinin "orantısız ve provokatif" baskısına tepki gösteren Sakilia, polisin mahallelere girerek sis ve ses bombası attığını ve bu müdahalelerin Ada'daki kaosu arttırdığını dile getirdi.

Öte yandan Sakilia, Ada'nın yerli halkı Kanaklara yönelik "son derece ırkçı" ifadelerin yaygınlaşmasını da kınadı.

3'üncü bağımsızlık referandumunun sonuçlarına itiraz

Bağımsızlık yanlısı Kanak Sosyalist Ulusal Kurtuluş Cephesinin anayasal reform tasarısını reddettiğini belirten Sakilia, Ada'da yapılan 3'üncü bağımsızlık referandumunun sonuçlarına da itiraz etti.

Sakilia, 2021'de Kovid-19 salgını döneminde gerçekleştirilen bu referanduma bağımsızlık yanlıları dahil nüfusun yüzde 53'ünün katılım göstermediğie dikkati çekti.

Seçim döneminde salgın yüzünden 300'e yakın kayıp verdiklerini anlatan Sakilia, ölüleri için yerel ritüellerin yapılması ve yas süreci nedeniyle hükümetten seçimleri ertelemesini istediklerini ancak bu taleplerinin yerine getirilmediğini belirtti.

Sakilia, ayrıca Fransız yönetiminin bu reform girişiminin 1998'de bağımsızlık yanlıları ile imzalanan Noumea ve Matignon anlaşmalarına aykırı olduğuna ve reformun Yeni Kaledonya'nın yerli halkı Kanakları kendi topraklarında azınlık durumuna düşüreceğine dikkati çekti.

Yerli halk anayasal reforma karşı

Yeni Kaledonya'nın yerli halkı Kanaklar, Fransız hükümetinin anayasal reform girişimini 1988'de imzalanan Noumea Anlaşması'na aykırı buluyor.

Hükümet, bu tasarısıyla en az 10 yıldır Ada'da yaşayan Fransızların yerel seçimlerde oy kullanmasının yolunu açmak istiyor.

Yeni Kaledonya, 1998'de Noumea Anlaşması ile özerklik statüsü kazanmış ve anlaşmada yerli halkın kendi topraklarında azınlık statüsüne düşmesini önlemek için oy kullanma hakkı, 1998'den önce Ada'da ikamet eden kişiler ve onların çocuklarıyla sınırlandırılmıştı.

Ada'da 2018, 2020 ve 2021'de olmak üzere 3 kez bağımsızlık için referandum yapılmış ve sandıktan "hayır" oyu çıkmıştı.

Bağımsızlık yanlısı FLNKS, Fransa'nın seçimlere etkisini protesto amacıyla 2021'de yapılan referandumu boykot etmiş ve referandumun Kovid-19 salgını nedeniyle farklı bir tarihte yapılmasını istemişti.

Yeni Kaledonya'yı OHAL'e götüren süreç

Yeni Kaledonya'da Fransız hükümetinin yerel halkın gücünü kırmaya neden olacak anayasal reform girişimine karşı çıkan bağımsızlık yanlıları, 13 Mayıs'tan itibaren harekete geçmişti.

Fransız hükümeti, başta başkent Noumea olmak üzere Ada'nın çeşitli noktalarında şiddet olaylarının tırmanmasının ardından bölgeye polis ve jandarma sevk etmeye başlamıştı.

Fransa Başbakanı Gabriel Attal, 15 Mayıs'ta sosyal medya platformu TikTok'un yasaklandığını ve Ada'da olağanüstü hal ilan edildiğini duyurmuştu.

Ada'da Fransız seçmenlerin sayısını artıracak anayasal reformun yürürlüğe girebilmesi için Fransız Parlamentosunun iki kanadının bir arada toplandığı Kongre'de kabul edilmesi gerekiyor.

Kaynak: AA / Güncel