İngiltere'de parti skandalı raporu: Hükümet kendi Covid kurallarını çiğnedi

İngiltere'de hükümetin Covid döneminde salgının yayılmasını önlemek amacıyla kendi koyduğu kuralları ihlal ettiği suçlamaları üzerine başlatılan soruşturmanın detaylı raporu bugün yayımlandı. Soruşturmayı yürüten üst düzey bürokrat Sue Gray, incelediği 10'u aşkın parti ve toplantıda, hükümetin kendi koymuş olduğu kuralları ve yasakları ihlal ettiği sonucuna vardı.

Sue Gray, 16 farklı parti ve toplantıyı incelediği 60 sayfalık raporunda, yetkililer ve danışmanlar incelenen dönemde olağanüstü baskılar altında çalışsa da, yine de bazı yaklaşımların ve davranışların kuralları ihlal ettiğinin kanıtlarla ortaya çıktığını söylüyor.

Aynı dönem için polis tarafından yürütülen soruşturmaya da atıfta bulunan Gray, Covid kuralları ve yasaklarını ihlal eden parti ve toplantılara 83 kişinin katıldığını da hatırlatıyor.

"Bu etkinliklerin çoğuna izin verilmemeliydi" diyen Gray, bu hataların odağında en üst düzeyde siyasi ve bürokratik yetkililerin bulunduğunu ve sorumluluğu da onların üstlenmesi gerektiğini özellikle vurguluyor.

Buna karşılık Gray, yaptığı ön uyarılardan ve genel tespitlerini daha önce açıklamasını takiben Başbakanlığın fazla "parçalı ve karmaşık" diye nitelediği yapılanma ve yönetiminde bazı değişiklikler yapılmış olmasından memnuniyet duyduğunu da söyleyerek, rapordaki suçlamaların tonunu yumuşatıyor.

Gray, güvenlik ve temizlikten sorumlu çalışanlara yönelik saygısızlık ve kötü muamele konusunda bir çok örnek dinlediğini bunun kabul edilemez olduğunu da ekliyor ve bu konuda adım atılacağı konusunda kendisine güvence verildiğini kaydediyor.

Uyarıda bulunduğu bir başka konunun ise iş yerinde alkollü içki tüketimi konusunda açık kurallar konması olduğunu söyleyen Gray, bu konuda da bütün devlet dairelerine açık kurallar bildirildiğini söylüyor.

Sorumluluk üst düzeyde

Sue Gray, bu raporda tespit edilen hata ve yanlışlarla ilgili olarak ne tür bir disiplin süreci işletilmesi gerektiğine başka mercilerin karar vermesi gerektiğini kaydediyor.

Bununla birlikte özellikle altını çizdiği şey, daha alt düzeyde görevlilerin, Covid kurallarının ihlal edildiği bu toplantılara üstleri tarafından organize edildiği için ya da onlar da orada oldukları için gittikleri. Gray bu kişilerin bu deneyimden bir şeyler öğrendiklerine kuşku olmadığını söylüyor ve yürütülebilecek muhtemel disiplin süreçlerinde bunun göz önüne alınmasını diliyor.

Kamuoyunun hükümetin odağında bu tür davranışlara tanık olmaktan rahatsız olacağını, halkın en üst düzeydekilerin, en titiz şekilde kurallara uymasını umduğunu söyleyen Gray olanların bu beklentilerin çok altında kaldığını vurguluyor.

Ön rapor ve polis soruşturması

2020 yılının Mart ayından itibaren Boris Johnson hükümeti tarafından, İngiltere'de ve Birleşik Krallık'ın diğer parçaları olan Galler, Kuzey İrlanda ve İskoçya'da koronavirüs salgınının yavaşlatılması amacıyla cezai yaptırımı olan sosyal mesafe yasakları uygulandı.

Fakat 2021 yılından itibaren Medyaya sızdırılan çok sayıda fotoğrafın, iki yıl ara ara süren Covid yasakları döneminde, hükümet mensuplarının, ofislerinde çeşitli defalar partiler verdiğini ortaya koyması üzerine önce en üst düzey kamu görevlisi Simon Case soruşturma yapmakla görevlendirildi.

Ancak kısa süre içinde bizzat Simon Case'in ofisinde de iddialara konu partilerden birinin verildiği anlaşılınca Case bu görevden çekildi yerine bir başka üst düzey bürokrat olan Sue Gray'e aynı görev verildi.

Sue Gray, Covid salgını nedeniyle hükümet tarafından konulan yasakların yine hükümet tarafından verilen çok sayıda parti ile ihlal edildiği suçlamalarıyla ilgili olarak yaptığı soruşturmanın ön raporunu Ocak ayında vermiş ve "liderlik başarısızlıklarından" söz etmişti.

Gray Mayıs 2020-Nisan 2021 dönemine ilişkin iddiasını inceledi. "Bu toplantıların bazılarındaki davranışları haklı göstermek çok güç" ifadesini kullanarak, "Britanya halkının uyması beklenen kurallara hükümetin kalbinde uyulmamasını" ciddi bir hata olarak tanımladı.

Fakat bu raporun detaylı sonuçlarının, Londra Emniyet Müdürlüğü tarafından yürütülen cezai soruşturmanın tamamlanmasından sonra açıklanacağı bildirildi.

Başbakan Johnson ve eşine de para cezası verildi

Londra Emniyet Müdürlüğü tarafından Başbakanlık ve hükümete ait ofislerde Covid yasaklarının çiğnendiği iddiaları üzerine açılan soruşturmada ise Başbakan Boris Johnson, eşi Carrie ve Maliye Bakanı Rishi Sunak da dahil 126 siyasetçi ve memura para cezaları verildi.

Ancak yakınlarda medyaya sızdırılan yeni fotoğraflarda Başbakan Johnson'un yasaklı dönemde verilen başka bir partide eğlendiği ve içki içtiği görülmüş ve polisin neden Başbakan'a bu ihlal nedeniyle de ceza kesmediği sorgulandı.

Şu ana kadar kamuoyunda "Partygate" ya da "Parti skandalı" diye anılan bu olaylarla ilgili olarak İstifa eden en üst düzey yetkili, kayıt altına alınan bir toplantıda Covid kurallarıyla ilgili eleştirilere gülüp alaya aldığı görülen Başbakan Johnson'ın basın sözcüsü Allegra Stratton oldu.

Muhalefet ise Başbakan Johnson'u, parlamentoyu bilerek yanıltmakla suçluyor.

Rapor neden önemli?

Sue Gray'in raporu Boris Johnson'un siyasi geleceği açısından önemli bulunuyor.

Johnson'ın lideri olduğu i,ktidardaki Muhafazakar Parti'nin iç tüzüğü gereğince, Başbakan'ın yerine yeni bir lider seçimine gidebilmek için, partinin milletvekillerinin en az yüzde 15'inin yani toplam 54'ünün, parti yetkili kurullarına Johnson hakkında güvensizlik mektubu yazması gerekiyor.

Şu ana kadar partinin kaç milletvekilinin böyle bir mektup yazdığı bilinmiyor ama kulislerden gelen son bilgiler, bazı milletvekilinin Sue Gray'in raporunu ve Başbakan'ın rapora nasıl bir tepki vereceğini bekleyip ona göre karar vereceklerini gösteriyordu.

Parti için muhalifler bir kez güvensizlik ve liderlik yarışı süreci başlatılırsa, Johnson'un desteğinin daha da eriyeceğini düşünüyor.