Yemen'e yönelik insani yardımların beklenenin altında kaldığı ifade ediliyor

Dünyanın en fakir ülkeleri arasında yer alan Yemen'de iç savaş nedeniyle büyüyen insani kriz, korkunç boyutlara ulaşırken, mart ayı başlarında düzenlenen uluslararası Yemen'e bağış konferansında verilen taahhütler beklenenin altında kaldı.

Yemen halkı yardımlara rağmen yoksulluk ve boğucu krizlerin pençesinde yaşam mücadelesi vermeye devam ediyor, yardımların etkisini ise hala hissetmiyor. İç savaş, istikrarsızlık ve yolsuzluk iddiaları, bağışların Yemen'de hayatı olumlu yönde etkilemesine engel oluyor.

İsveç ve İsviçre'nin ev sahipliğinde 1 Mart'ta sanal ortamda bağış konferansı düzenlendi. Aralarında Körfez ülkelerinin de bulunduğu 100'ü aşkın ülke ve kuruluş bu konferansa katıldı.

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres Yemen'de kıtlığın önlenebilmesi için düzenlenen yardım konferansının ardından yaptığı açıklamada, dünyanın en büyük insani krizlerinden birinin yaşandığı ve kıtlık riskinin bulunduğu ülkeye yardım için düzenlenen konferansta yaklaşık 1,7 milyar dolar taahhütte bulunulduğunu belirtti.

Guterres, gereken 3,8 milyar doların ise toplanamadığını ve uluslararası toplumun "hayal kırıklığı" yarattığını ifade etti.

Yemen'de artık hayatın çoğu insan için dayanılmaz hale geldiğine işaret eden Guterres, özellikle "açlıktan ölen çocukların bir tür cehennemde olduğunu" söyledi.

Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyon güçleri tarafından desteklenen Yemen hükümeti Başbakanı Muin Abdulmelik ise 430 milyon dolar taahhütle en fazla katkıyı sağlayan Riyad'ın desteğini övmekle yetindi.

İran destekli Husilerin Sözcüsü Muhammed Abdusselam da Yemen için düzenlenen insani yardım konferanslarının, Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyon güçlerinin aklanmasına yardımcı olduğunu ileri sürdü.

Bağışlar nereye gidiyor?

Yemen'de yerel basında yapılan "Bağışlar nereye gidiyor?" anketinde halk, büyük kısmının, yardım kuruluşları ve görevlilerine ardından İran destekli Husilere küçük kısmının ise kendilerine ulaştığını aktardı.

Halk, bağışçılar konferansında yapılan uluslararası bağışların nereye ve ne kadar harcandığını bilmediklerini ifade etmekle birlikte bağışların nereye gittiğiyle ilgilenen tarafın da BM olduğunu savunuyor.

Yemenli aktivistlerin, 2019'un ortalarında sosyal medya platformlarında "Paralar nerede?" etiketiyle başlattıkları kampanya geniş yankı bulmuştu.

Yemen'deki iç savaş sırasında BM yardımlarının akıbetini öğrenme amacıyla başlatılan kampanya kapsamında, gıda malzemelerinin ihtiyaç sahiplerine ulaşmadığı; paranın kara deliğe sızdığına işaret edilerek söz konusu yardımların teslim edilmesi için şeffaf bir mekanizma uygulanması istendi.

Son günlerde aktivistler tarafından yayımlanan ve uluslararası, bölgesel ve yerel 96 örgütün listesinin yer aldığı belgede, 2018'den bu yana bağışçılardan alınan 2,7 milyar doların akıbetinin açıklanması talep edildi.

Konu hakkında zayıf olarak gördükleri Yemen hükümetine bazı eleştiriler yönelten aktivistler, buna karşın yardımların çoğunun doğrudan veya dolaylı şekilde milisleri desteklemek için harcandığını ifade ederek Husilere öfkelerini dile getirdi.

ABD merkezli haber ajansı Associated Press'in (AP) 2019'daki haberinde BM ile Yemen'de ona bağlı faaliyet gösteren kurumlar yolsuzlukla suçlanmıştı.

AP, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) hakkındaki araştırmaların bazı yönlerine ilişkin ayrıntılara haberinde yer vermişti.

Bu suçlamalar arasında vasıfsız elemanların işe alınması, BM ulaşım araçlarının Husi liderlerin korunması için kullanılması ve çalışanların yardım ödeneklerinden para alması yer alıyordu.

Dünya Gıda Programı (WFP) da 19 Eylül 2018'de sosyal paylaşım sitesindeki hesabından WFP'nin sunduğu bir tabak "bakla" yemeğinin 62 dolar olduğuna ilişkin bir mesaj paylaşmış ve bazı Yemenli aktivistler ve insan hakları savunucuları tarafından yöneltilen yolsuzluk ithamlarıyla karşı karşıya kalmıştı.

Yemen'deki insani durum

Yemenli Ekonomi Uzmanı Mustafa Nasr, AA muhabirine verdiği röportajda, bu sene bağışçılar konferansında toplanan meblağa işaret ederek, "Yemen'deki insani duruma uluslararası destek eğrisi her yıl ivme kaybediyor." dedi.

Ülkeye verilen desteğin önceki yıllara göre düştüğünü belirten Ekonomi Medya Merkezi Başkanı Nasr, şunları söyledi:

"Yemen'deki insani duruma yönelik ilgi, ülkedeki çatışmaların uzun yıllardır devam etmesinin yanı sıra yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının dünya üzerindeki etkisiyle kaynakların dünya çapındaki insani yardım durumlarına tahsis edilmesine bağlı olarak azalmış olabilir."

Nasr, Yemen'deki insani durumlar için gerekli olan ihtiyaç boşluğunun çok büyük olduğuna; savaşın devam etmesiyle daha da arttığına işaret ederek, verilen fonların ihtiyaçların sadece bir kısmını karşılayacağına dikkati çekti.

Bu yardımların sadece cüzi kısmının ihtiyaç sahiplerine ulaşıyor olmasının önemli bir konu olduğu görüşünü paylaşan Nasr, yardımların yüzde 50'sinin ise operasyonel, idari ve lojistik giderler şeklinde harcandığını söyledi.

Nasr, "Her halükarda Yemen'e bağışçıların sağladığı destek ve insani yardım planı önemli bir adım. Yemen, zorlu insani durum ışığında bu yardımlara ihtiyaç duyuyor ancak sonuçlarının değerlendirilmesi önemli." ifadelerini kullandı.

Hükümete yönelik suçlamalar

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) Yaptırım Komitesi 27 Ocak'ta yayımladığı raporda, Yemen'deki tüm tarafları "ekonomik vurgunculuk" yapmakla suçladı.

İran destekli Husilerin kara para aklamak ve yüksek miktardaki meblağlara kanunsuz bir şekilde el koymakla suçlandığı raporda, Yemen hükümeti de gıda tedariki için sağlanan kaynaklarla "para aklamak ve yolsuzluk yapmakla" itham edildi.

Raporda ayrıca, Yemen hükümetinin 2018 yılında Suudi Arabistan'dan gelen 2 milyar dolar değerindeki fonların 423 milyon dolarını yasa dışı yollarla Yemen Merkez Bankasına transfer ettiği öne sürüldü.

Yemen hükümeti, BM tarafından yayımlanan raporda yöneltilen suçlamalara itiraz etti.

Yemen'deki insani kriz

Uzun süredir siyasi istikrarsızlığın hüküm sürdüğü Yemen'de, İran destekli Husiler, Eylül 2014'ten bu yana Sana ve bazı bölgelerin kontrolünü elinde bulunduruyor. Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyon güçleri ise Mart 2015'ten bu yana Husilere karşı Yemen hükümetine destek veriyor.

BM'ye göre dünyanın en büyük insani krizlerinden birinin yaşandığı Yemen'de, nüfusun yüzde 80'i insani yardım ve korumaya ihtiyaç duyuyor.

Kaynak: AA / Güncel