İran'da "Adaylık Krizi"

İran'da 10'uncu dönem parlamento seçimleri için adaylık başvurusunda bulunan adaylardan yüzde 60'ına adaylık izni verilmemesi tartışmalara neden oldu.

İran İçişleri Bakanlığı'nın açıklamasına göre, adayların yeterliliğini denetleyen Anayasayı Koruyucular Konseyi'ne bağlı seçimleri denetleme heyeti, adayların yüzde 60'ının adaylığına izin vermedi.

Reformcu kanadın yüzde 1'ine aday olma izni verildi

İranlı İşçiler Haber Ajansı'na (ILNA) göre, Reformcu Politika Konseyi üyesi Hüseyin Meraşi de seçimler için aday adayı olan reformculardan yüzde 99'unun başvurusunun reddedilmesine tepki gösterdi.

Meraşi, 3 binden fazla reformcudan sadece 30 kişinin adaylığının kabul edildiğini söyleyerek, 290 kişilik İran meclisinde 30 milletvekiliyle temsil edilen Tahran'dan ise sadece 4 reformcunun adaylığının kabul edildiğini belirtti.

İran'ın önemli siyasetçilerinden Tahran milletvekili Ali Mutahhari başta olmak üzere, halen parlamentoda görev yapan bazı isimlere de aday olma izni verilmemesi tartışmanın fitilini ateşledi.

İran Cumhurbaşkanı Yardımcısı İshak Cihangiri'nin kardeşi İbrahim Cihangiri, İstihbarat Bakanı Mahmud Alevi'nin oğlu Muhsin Alevi ve Ali Ekber Haşimi Rafsancani'nin çocukları Fatma ve Muhsin Rafsancani de adaylık başvurusu reddedilenler arasında bulunuyor.

Konuyla ilgili AA muhabirinin sorularını cevaplayan Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA) Dış Politika Araştırmacısı Can Acun, İran'da yaklaşan seçimler için aday adayı olan ve siyasi olarak reformcu kanatta yer alan isimlerin bir çoğunun başvurusunun reddedilmesinin ülke içinde siyasi bir kriz oluşturduğu değerlendirmesi yaparak, "Yaşanan süreç teknik bir mesele olmanın ötesinde siyasi bir güç mücadelesini yansıtıyor" dedi.

Reformcuların desteklediği Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'nin adaylık sürecini yöneten Anayasayı Koruyucular Konseyi ile temas kurarak krizi yönetmeye çalıştığını hatırlatan Acun, "Adaylığı reddedilen kişilerin yeniden başvuru yapma şansı var. Ancak yaşanan süreç teknik bir mesele olmanın ötesinde siyasi bir güç mücadelesini yansıtıyor" ifadelerini kullandı.

Acun, İran'da kendi içlerinde ayrışsalar da temel olarak radikal ve reformcular olmak üzere iki siyasi kanat olduğunun altını çizerek, şöyle devam etti:

"Devlet aygıtları radikallerin elindeyken reformcular ise seçimler yoluyla siyasi güç elde etmeye çalışıyorlar. Nükleer müzakerelerin sonuç vermesi ve İran'a yönelik yaptırımların kaldırılmaya başlaması reformcuların ülke içindeki pozisyonunu güçlendirirken, radikal kanat ise Körfez ülkeleri ile bölgesel gerginliği artırarak ellerini güçlendirme çabasında.

Radikal kanat bir nevi ülke içinde yaşanması muhtemel krizleri dış gerginlikler yaratarak ihraç etmeye çalışarak, devlet aygıtları üzerindeki mutlak hegemonyalarını sürdürmek istiyor. Böyle bir konjonktürde ülkenin yeni bir seçim sürecinin içerisine girmesi tarafların birbirine karşı sertleşmesini de beraberinde getiriyor."

Parlamento seçimlerinden çok, aynı tarihte eş zamanlı düzenlenecek Uzmanlar Meclisi seçimlerinin de önem arz ettiğine değinen Acun, "İran siyasal sisteminde en önemli aygıt olan Uzmanlar Meclisi, İran'ı gerçekte yöneten ve rehber olarak bilinen ismi seçiyor. Hameney'in sağlık durumunun her geçen gün daha kötüye gittiğini de göz önüne aldığımızda, tüm tarafların Uzmanlar Konseyi seçimlerine odaklanmış durumda olduklarını görüyoruz" diye konuştu.

Parlamento Seçimleri ve Uzmanlar Meclisi seçimleri eş zamanlı yapılacak

İran'da 26 Şubat'ta Parlamento Seçimleri, Uzmanlar Meclisi Seçimleri ile eş zamanlı olarak yapılacak. 10'uncu dönem parlamento seçimlerinde adaylar 290 sandalye için yarışacak.

Ülkedeki kanunlara göre, 30 yaşından küçük, 75 yaşından büyük olmaması gereken adayların, en az yüksek lisans derecesinde eğitim almış olmaları gerekiyor.

Adaylıkları yine Anayasayı Koruyucular Konseyi tarafından onaylanması gereken milletvekili adaylarının yeterliliği iki aşamada değerlendiriliyor. Birinci aşamadaki değerlendirmede İçişleri Bakanlığı bünyesindeki İcra Kurulunun, adayların bahsedilen şartları taşıyıp taşımadıklarının tespitini yapmasının ardından ikinci aşama olan Anayasayı Koruyucular Konseyi'ne bağlı Denetleme Heyeti adayların siyasi, ahlaki ve dini sabıkalarını inceledikten sonra adaylığın kabulü ya da reddi yönündeki kararını açıklıyor. Anayasayı Koruyucular Konseyi tarafından adaylığı reddedilen kişilerin itirazı aynı konsey tarafından incelenecek ve seçim tarihi olan 26 Şubat'tan iki gün öncesine kadar açıklanacak.

Kaynak: AA / Güncel