TÜM KATEGORİLER
Sentromer Nedir ve Bitki Hücresinde Bulunur mu? Sentromer Bölünmesi ve Ayrılması Hangi Evrede Gerçekleşir
Sentromer, kopyalanmış kromozomların mitoz ve mayoz sırasında iki yavru hücreye hareketinden sorumlu olan bir DNA bölgesidir.
Sentromer, kopyalanmış kromozomların mitoz ve mayoz sırasında iki yavru hücreye hareketinden sorumlu olan bir DNA bölgesidir.
Sentromer Nedir?
Sentromerler, ücre bölünmesi sırasında iş miline fiziksel olarak bağlanan kromozomal bölgeler olan sentromerler, genetik materyalin yavru hücreler arasında eşit bölünmesini sağlar. Ökaryotik yaşamda her yerde bulunurlar ve gereklidirler. Çeşitli organizmalardan yapılan çalışmalar, kafa karıştırıcı ve büyük ölçüde açıklanamayan kalan, sentromer form ve işlevde geniş bir çeşitlilik ortaya koymaktadır. Her kromozomda bir sentromer vardır ve sentromerler iki ana işlevden sorumludur.
Sentromer İşlevleri Nelerdir?
Bir sentromerin önemli bir işlevi, kardeş kromatidleri birleştirmektir. Kopyalanmış bir kromozomun iki kopyasına kardeş kromatitler denir ve fiziksel olarak gelecekteki iki yavru hücreye çekilme zamanı gelene kadar bir arada kalmaları gerekir. Bu, her yavru hücrenin her kromozomun tam olarak bir kopyasını almasını sağlar.
Cohesinler, kromatidleri birbirine yapışmış halde tutan proteinlerdir. Mitozun başlangıcında, kohezinler kromatitler boyunca eşit olarak dağılır, bu nedenle tüm uzunlukları boyunca birbirine yapışır. Metafaz ile, tüm kromozomlar ayrılmadan hemen önce hücrenin ortasında sıralandığında, kohezinler yalnızca sentromer bölgelerinde bulunur, bu nedenle kardeş kromatitler yalnızca oraya bağlanır. Bu şemada bunun neye benzediğini görebilirsiniz.
Sentromerin diğer ana işlevi, mikrotübülleri mitotik mile tutturmaktır. Bu fonksiyonda sentromer, mitotik iğdeki mikrotübüllere bağlanan özel bir protein yapısı olan kinetokorun oluşumunu yönetir. Her bir kromatitte, kinetokor DNA'nın sentromer bölgesinde oluşur. Tüm kromatitler mitotik mile bağlandıktan sonra, mikrotübüller kardeş kromatitleri iki gelecek yavru hücreye ayırır.
Bu bilgilerle, her bir kromozomun tam olarak bir sentromere sahip olmasının neden bu kadar önemli olduğunu anlayabilirsiniz. Bir kromozomun iki sentromeri varsa, mitoz sırasında iki farklı yöne çekilerek parçalanabilir. Sentromerleri yoksa rastgele olarak yavru hücrelere dağılır ve sonunda kaybolur.
Yoğunlaştırılmış, çoğaltılmış bir kromozomda, sentromerin nerede olduğunu görmek kolaydır. İki kromatidin bağlandığı ve bir X şekli oluşturduğu kısımdır. Tek bir yoğunlaştırılmış kromozomda bile, sentromer, mikroskopta görülebilen bir daralma oluşturur. 'Centro' merkez ve 'sadece' parça anlamına gelir, ancak sentromerler her zaman bir kromozomun tam merkezinde bulunmaz. Çeşitli farklı pozisyonlara sahip olabilirler.
Sentromer yaklaşık olarak bir kromozomun merkezinde olduğunda, buna metasentrik denir. 'Meta' orta anlamına gelir. Submetasentrik sentromerler, kromozomun bir ucuna diğerinden daha yakındır. Kromozomun bir ucuna çok yakın olan sentromerler, akrosantrik olarak adlandırılır. "Acro", üst veya ekstremite anlamına gelir. Telosentrik sentromerler, bir kromozomun en ucunda konumlanmıştır. 'Telo' son veya son anlamına gelir.
Sentromerler Bitki Hücresinde Bulunur mu?
Bitki sentromerleri genellikle belirli bir türe özgü olan, ancak hızla gelişen basit tekrarların ardışık dizilerinden oluşur. Centromere spesifik retroelementler de mevcuttur. Bu diziler, kinetokorun bölgesini tutturan histon H3'ün sentromere özgü bir varyantı ile ilişkilidir. Bu tür DNA dizileri sentromere özgü olmakla birlikte, sentromerlerin bu tür tekrarların yokluğunda oluşması ve dikentrik kromozomlardaki sentromerlerin düzenli olarak inaktivasyona uğraması ile gösterildiği gibi, sentromer aktivitesinin spesifikasyonu epigenetik bir bileşene sahiptir.
Sentromer Bölünmesi ve Ayrılması Hangi Evrede Gerçekleşir?
Sentromer, bir çift kardeş kromatidi birbirine bağlayan bir kromozomun DNA dizisidir. Kromozom segregasyonundan sorumlu olan oldukça karmaşık multiplrotein yapısı olan kinetokorlar için site görevi görür. Hücre bölünmesi sırasında, kromozomlar farklı hücrelere ayrıldığında, bir kromozomun ortasında bulunan sentromerler ayrılır. Bu kromozom bölünmesi Anafaz 2 sırasında meydana gelir. Anafaz sırasında 1-homolog kromozomlar hücrenin her iki tarafına ayrılır ve sentromer sağlamdır. Anafaz 2'de kardeş kromatitler ayrılır ve sentromer ikiye ayrılır, bu da iki ayrı kromatid ile sonuçlanır.
