Afrika ülkelerinin yeni gözdesi Türkiye

Afrika ülkelerinin yeni gözdesi Türkiye

Afrika Uzmanı Turhan: "Afrika ülkeleri artık batıya bağımlılıktan kurtulmak ve alternatif ortak bulma noktasında çok gayrettiler"

ANKARA - Son yıllarda Türkiye ve Somali arasında gelişen ilişkiler neticesinde diğer Afrika ülkelerinden de çeşitli noktalarda ortaklık talepleri doğuyor. Türkiye'nin savunma sanayii alanında Afrika'ya ihraç ettiği ürünlerin bunun bir parçası olduğunu belirten Afrika Uzmanı Doç. Dr. Yunus Turhan, "Afrika ülkelerinin kendi askeri kapasitesini geliştirme, terörle mücadelesine katkı sunması için Türkiye'nin sağlamış olduğu insansız hava araçları ve diğer askeri teçhizatlar hayati önem arz ediyor" dedi.

Türkiye ve Somali arasında 2011 yılı itibari ile gelişen ilişkiler "Savunma ve Ekonomik İşbirliği Çerçeve Anlaşması" ile yeni bir aşamaya geçti. Somali'nin son yıllarda devlet inşası noktasında Türkiye'nin savunma alanında gerçekleştirdiği yatırımların tamamlayıcısı olarak görülen bu anlaşmanın arka planında yer alan iki ülke arasındaki siyasi, ekonomik ve askeri ilişkiler yer alıyordu. Somali'nin sınırları içinde güvenliğini sağlaması için 2017 yılında kurulan Türkiye Somali Görev Gücü Misyonu ile Türkiye, Somali ordusunun önemli kısmını burada eğitti.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 2011 yılında başbakanlık görevindeyken Somali'ye yaptığı ziyaretin önemine dikkat çeken Akdeniz Havzası ve Afrika Medeniyetleri Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. Yunus Turhan, 2017'de stratejik ortaklığa evrilen ilişkilerin 8 Şubat'ta imzalanan anlaşma ile yeni bir seviyeye çıkmış olduğunu söyledi.

İki ülke arasında yapılan anlaşmanın üçüncü ülkelere yönelik olmadığını aktaran Doç. Dr. Turhan, Türkiye ile Somali'nin bölgesel güvenlik anlamında barış inşa edici misyonunu daha görünür kılacağını kaydetti.

"Türkiye'nin Somali ordusuna vereceği destek Somali'nin kendi ayakları üzerinde durması için çok önemli"

Türkiye ve Somali arasında imzalanan Savunma ve Ekonomik İşbirliği Çerçeve Anlaşması'nın, Somali'nin kendi ve bölgesel güvenliğini tesis edeceğine vurgu yapan Afrika Uzmanı Turhan, anlaşma içeriğinde 3 temel temanın olduğunu belirterek, "Birincisi, olayın ekonomik boyutu zira Somali münhasır ekonomik bölge içerisinde deniz bölgesindeki kaynakların Somali ekonomisini kazandırılması. Zira Somali hali hazırda ekonomik zorluklarla yüzleşen bir ülke. O yüzden deniz kaynaklarının Somali ekonomisine kazandırılması, Somali'nin gelişmesi için hayati önem arz ediyor. Bölgede hali hazırda yürütülen kaçakçılıkla mücadelede de Türkiye'nin bu yaptığı anlaşma önemli bir rol oynayacak zira korsancılıkla mücadele, kaçak balıkçılıkla mücadele veya bölgedeki doğal zenginliklerin Somali ekonomisine kazandırılması aslında bu madde içerisinde görebiliyoruz. Hali hazırda bölgede Somali'nin kendi savunma kapasitesini geliştirilmesi de bu mevcut anlaşmanın ikinci boyutu olarak karşımıza çıkıyor. Çünkü 2007 yılında kurulan Afrika Birliği Somali Misyonu Kuvveti kısa acıyla AMİSOM, 2022 yılında yerini Afrika Birliği Geçici Somali Gücüne devretmiş. O da bu yılın sonu itibariyle Somali'den ayrılacak bir güç. O yüzden Somali ordusunun kendi milli gücünü, kapasitesini geliştirilmesi ve terörle mücadelede de bu mevcut kapasitesinin artırılması hayati önem arz ediyor. O yüzden Türkiye'nin Somali ordusuna bu bağlamda vereceği destek Somali'nin kendi ayakları üzerinde durması ve devlet bütünlüğüne, toprak bütünlüğüne zarar verebilecek hamlelerin bertaraf edilmesi için de çok önemli" ifadelerini kullandı.

Türkiye'nin Afrika ülkelerine ihraç ettiği İHA ve SİHA'lar hayati önem taşıyor

Türkiye'nin 2017 yılı itibari ile Afrika politikasında savunma alanı boyutunu ilişkilerini sürdürdüğünü belirten Turhan, bu gelişen ilişkilerin sahada önemli yansımalarının olduğunu belirterek şu ifadelere yer verdi:

"Bugün Afrika'daki 19 ülkede Türk Askeri Ateşesi mevcut. Bu önemli bir ayrım. Bugün 30 farklı Afrika ülkesi ile Türkiye arasında savunma ve güvenlik alanında işbirliği yapıldı ve bu ülkelerden bazıları Türkiye'den insansız hava aracı aldı veya alma noktasında da girişimleri bulundu. Bu ülkelerin kendi askeri kapasitesini geliştirme, terörle mücadelesine katkı sunması için Türkiye'nin sağlamış olduğu insansız hava araçları ve diğer askeri teçhizatlar hayati önem arz ediyor. Türkiye'nin mevcut askeri kapasitesinin sunduğu imkanlar hem kapasite anlamında hem fiyat anlamında batılı muadillerine nazaran çok daha efektif. Bu da Afrika ülkeleri nazarında önemli bir ayrıştırıcı faktör olarak kabul görüyor ve Türkiye'ye yönelik çok yoğun bir talep var. 2021 yılında İstanbul'da gerçekleşen Türkiye Savunma İşbirliği Zirvesine Afrika'dan çok üst düzey katılım olmuştu ve bütün Afrika ülkelerinin son yıllarda; Türk savunma alanına yönelik ilgisini de bu minvalden okuyabiliriz."

"Afrika ülkeleri artık batıya bağımlılıktan kurtulmak ve alternatif ortak bulma noktasında çok gayrettiler"

Afrika ülkelerinin, batıya bağımlılığını bitirerek çeşitli ortaklıklar noktasında Türkiye'yi bir partner olarak gördüğünü dile getiren Turhan, "Afrika ülkelerinin son yıllarda en büyük mücadelesi kolonyal mirasın ortadan kaldırılmasına yönelik olması. En son Mali, Çad, Burkina Faso özelinde baktığımız zaman Fransa'nın ülkedeki varlığına yönelik yeni iktidarların önemli bir hamlesi var. Bu bağlamda Afrika ülkeleri artık batıya bağımlılıktan kurtulmak ve alternatif ortak bulma noktasında çok gayrettiler. O yüzden Türkiye'nin sunduğu bir imkan aslında bir alternatif sunuyor. İkincisi ve bence en önemlisi. Türkiye'nin Afrika ile yapmış olduğu savunma işbirliği anlamında 'know-how' dediğimiz bilgi transferi de var. Yani Türkiye tek taraflı gidip ürünlerini satmıyor. Aynı zamanda Afrika'nın kendi askeri kapasitesinin geliştirilmesine yönelik teknoloji transferi ve bilgi transferi yapıyor" şeklinde konuştu.

Türkiye'nin Afrika'yla ilişkisinin çok kadim bir geçmişi olduğunu dile getiren Turhan, "Osmanlı döneminden alabileceğimiz, hatta daha eskiye gidecek olursak, Tolunoğulları Devleti döneminden bilfiil gelen bir ilişki yapımız var. Türkiye'nin Afrika'ya ilgisi aslında bu tarihsel ortak hafızayı yeniden canlandırmak bağlamında önemli. Afrika'da kolonyal geçmişi olmayan bir aktör olarak Türkiye'nin Afrika'da varlığı Afrika ülkelerinde devlet yöneticilerinde hatta daha önemlisi halk nazarında çok önemli bir karşılığı var. Çünkü Türkiye 'kazan kazan' ilkesi ve 'birlikte kalkınalım' politikası çerçevesini Afrika'ya yaklaşıyor. O yüzden ciddi bir Türkiye'ye yönelik sempati söz konusu. Türkiye'nin yapmış olduğu hamleler, Afrika ülkelerinin kalkınması, kendi ayakları üzerinde durması noktasında önemli bir görev ihtiva ediyor. Zira Afrika ülkeleri son yıllarda özellikle. Yeniden Afrika veya Afrika'nın kendi öznel bilincini geliştirebilecek ilişki modeli arzuluyorlar ki Türkiye bu minvalde bir ilişki modeli izliyor. Ayrıca Türkiye'nin Afrika'daki mevcut diplomatik varlığı önemli bir faktör olarak karşımıza çıkıyor. Bugün hali hazırda 44 Afrika ülkesinde diplomatik temsilciliğimiz var. Türk Hava Yolları'nın 60 fazla noktaya Afrika'daki noktaya fazla uçuşu Afrika'yı kendi içinde birbirine Afrika'yı da aynı zamanda dünyaya bağlıyor. Bu bağlamda kültürel bir etkileşim inşa ediyor. TİKA, YTB gibi kurumlarımızın Afrika'nın kendi halkına yönelik yapmış olduğu katkıları takdire şayan. Bunların hepsini üst üste koyduğumuz zaman Türkiye Afrika'ya ilişkileri her geçen yıl derinleşerek ilerliyor ve uzun vadede de Afrika ülkeleri için Türkiye çok önemli bir stratejik ortak olacak. Hem Türkiye hem de Afrika'nın küresel sistem içerisinde ağırlığını arttırabileceği yeni bir ilişki modeli gelecekte bizi bekliyor diyebilirim" diye konuştu.

Türkiye Somali Afrika Politika Haberler