Türkiye'nin İlk "Türk İşaret Dili Sözlüğü" Görüşleri Bekliyor

Hande İlbeyi Canca - Milli Eğitim Bakanlığı'nca ortak bir dil ve kaynak oluşturmak amacıyla hazırlanan "Türk İşaret Dili Sözlüğü", tarafların da görüşü alınarak yayınlanmak üzere hem MEB'in hem de Türk Dil Kurumu'nun (TDK) internet sitesinde yayımlandı.

Çeşitli derecelerde işitme engeli olan bireylerin kendi aralarında ve toplumla olan ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla konuşma dilinden farklı, belli bir sistem içinde el ve vücut hareketleri ile mimiklerin de kullanıldığı görsel bir dil olan işaret dili, sözel dille birlikte de kullanılabiliyor.

Alınan bilgiye göre, MEB işaret dilinin standartlaştırılması, Türk İşaret Dili Sözlüğü ve Dil Bilgisi kitabının oluşturulması amacıyla geniş kapsamlı bir araştırma başlattı. Türk İşaret Dili'nin eğitim ve öğretimi ile ilgili usul ve esaslar doğrultusunda bu alandaki yetersizliği gidermek amacıyla Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü bu alanda deneyimli eğitimcilerden bir komisyon kurarak Mayıs 2012 tarihinde çalışma başlattı. Çalışma sonucunda, içerisinde 1870 işaret bulunan ve Türkiye'nin ilk resmi Türk İşaret Dili Sözlüğü hazırlandı.

Sözlük; kavramın işaretini, açıklamasını, kavramın resmini ve el şekillerini beraber ifade edecek biçimde hazırlandığından, işitenler ve işitme engellilerin kolayca öğrenmelerini sağlayacak.

Türk Dil Kurumu, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı'nın da katkısıyla hazırlanan Türk İşaret Dili Sözlüğü, aynı zamanda işitme engelliler arasında bir dil birlikteliğinin sağlaması açısından da önem taşıyor.

-"Önemli bir eser oldu"-

Türk İşaret Dili Sözlüğü hem MEB'in hem de TDK'nın internet sitesinde, ilgili tarafların, işitme engellilerin görüşlerini almak, değerlendirmede bulunmalarını sağlamak için yayımlandı.

Sözlüğün önsözünde değerlendirmede bulunun Milli Eğitim Bakanı Ömer Dinçer, dünyada lider ülke olma yolunda çalışmalarını sürdüren Türkiye, yeni proje ve çalışmalarla hedefine ulaşmak için her alanda eğitilmiş insan gücünü yetiştirmeye çalıştığını vurguladı.

Dinçer, tüm çalışmalarının amacının öğrencilere ilgi, istek, bireysel yetenek ve ihtiyaçları doğrultusunda daha nitelikli bir eğitim fırsatı sunmak olduğunu ifade ederek, "Hangi yeterlik ve yeteneğe sahip olursa olsun her öğrencimize bu ülkenin geleceği için önemli görevler düşmektedir. Bu sebeple hem normal gelişim gösteren ve hem de özel eğitim gerektiren bireylere, mutlu, verimli ve başarılı kılacak eğitim hizmetlerini sunmak en önemli görevlerimiz arasında yer almaktadır" dedi.

Son yıllarda özel eğitim alanında bütün imkanların bireylere sunulduğunun altını çizen Dinçer, "Bu çalışmalardan biri de işitme engellilerin birbirleriyle ve işitenlerle iletişimini kolaylaştırmak, bu yolla toplumla bütünleşmelerini sağlamak üzere hazırladığımız Türk İşaret Dili Sözlüğü'dür. Yazılı ve görüntülü bir kaynak olarak hazırladığımız bu çalışma işitme engelli bireyler ve işaret dilini öğrenme isteği içerisinde olan işitenler için önemli bir eser olmuştur" değerlendirmesinde bulundu.

-"Farklılıklar iletişimde güçlük çıkarıyordu"-

MEB Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürü Hakan Sarı'da sözlükte, Milli eğitim sistemindeki işitme engellilerin eğitildiği ortamlarda sözel iletişim yöntemlerinin daha çok tercih edilmeye çalışıldığını ifade ederek, bu öğrencilerin ileri yaşamlarında işiten toplumla birlikte olacaklarını belirtti.

Sözel dili öğrenemeyen işitme engellilerin kendi aralarında ve çevrelerindeki öbür bireylerle iletişimlerinde işaret dilini kullandıkları veya kullanmak zorunda kaldıklarını ifade eden Sarı, mevcut işaret dili kullanımında bölgeler arasında bazı küçük farklılıklara da rastlanıldığını vurguladı.

Sarı, "Bu farklılıklar iletişimde farklı güçlükleri ortaya çıkarmakta ve buna bağlı olarak da iletişimi zorlaştırmaktadır. Ülkemizde bugüne kadar Türk İşaret Dili Sözlüğü'nün hazırlanamayışı bir boşluk yaratmış, dilin gelişimine ve ortak bir dil oluşmasına engel olmuştur. Türk İşaret Dili Sözlüğü, içeriği ve hazırlanışı bakımından bir ilk olma özelliği taşımaktadır" dedi.

-Resim ve sözel anlatımlar içeriyor-

Sözlük'te her kelimenin işaretini anlatan bir veya birkaç resim, elin ayrıntıları ve işaretin sözel anlatımı bulunuyor. Kelimenin/cümlenin anlatımında öncelikle işaretin nerede yapılması gerektiği (yüz hizasında gibi), elin şekli

(sağ el işaret parmağı açık, diğer parmaklar kapalı gibi), ardından nasıl hareket ettirilmesi gerektiği anlatılıyor.

Resimler ve sözel anlatımdan oluşan Türk İşaret Dili Sözlüğü kişilere işaretleri ayrıntılı öğretiyor. İşareti kullananın kişisel özelliklerine göre sol veya sağ elini kullanması anlatım bozukluğu oluşturmuyor.

Yayıncı: Ertuğrul Cingil - ANKARA

Kaynak: AA / Güncel