Türkiye ile İran Arasındaki 'Doğalgaz' Krizi

SP Genel Başkanı Recai Kutan, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı yaptığı dönemde İran ile imzalanan doğalgaz antlaşmasında yer alan 'acts of God' deyiminin 'Allah'ın işi' olarak değil 'mücbir sebep' anlamına geldiğini belirterek, "İran, doğalgaz kesintisinin nedenini Türkiye'ye bildirmek zorundadır" dedi.

SP lideri Kutan, parti genel merkezindeki makamında bir grup gazeteciye yaptığı açıklamada, İran ile yapılan doğalgaz antlaşmasında yer alan 'acts of God' deyiminin iddia edildiği gibi 'Allah'ın işi' anlamına gelmediğini söyledi. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı yaptığı 1996-1997 yıllarında Türkiye'ye sadece Bulgaristan üzerinden Rus gazı geldiğini ancak bunun da ihtiyacı karşılamaktan uzak olduğunu hatırlatan Kutan, bu nedenle alternatif doğalgaz kaynaklarına yöneldiklerini ve araştırmalar neticesinde en kısa ve kolay doğalgaz temin edilecek ülkenin İran olarak belirlendiğini bildirdi. Hazar Denizi kıyısından İran'ın Tebriz şehrine kadar döşenmiş olan mevcut bir boru hattı olduğunu, bu boru hattının da Türkiye sınırına çok yakın olduğuna işaret eden Kutan, "Dolayısıyla İranlılar kısa bir boru hattı döşeyeceklerdi. Biz de Doğu Beyazıt'tan Ankara'ya kadar boru hattı döşeyecektik. Güzergah üzerinde bulunan özellikle kış şartlarına sahip Erzurum, Erzincan, Sivas, Elazığ gibi illerimizin doğalgaz ihtiyacını temin etmek için bir anlaşma imzalandı. Ancak İran ile yapacağımız bu anlaşmaya ABD'den ısrarlı bir şekilde 'böyle bir anlaşma yapmayın' talepleri geldi. Gerekçe olarak da İran'ın terörü destekleyen ülke olduğu iddiası gösterildi. Ancak biz ülkemizin milli menfaatleri gereğince bu antlaşmayı imzaladık" diye konuştu. Bakanlığı döneminde hiçbir ülkeye yüzde 30'dan daha fazla bağımlı olunmaması yönünde prensip ortaya koyduğunun altını çizen Kutan, diğer alternatif kaynaklar olarak da Azerbaycan, Türkmenistan, Irak, Mısır, Yemen ve Nijerya ile ön anlaşma imzaladıklarını anımsattı.

İran ile yapılan anlaşmanın petrol sektörünü kapsayan standart anlaşmalardan biri olduğuna dikkati çeken Kutan, bütün antlaşmalarda 'mücbir sebepler' diye bir bölüm yer aldığını bildirdi. Antlaşmanın 14. maddesinde yer alan 'acts of God' deyiminin 'Allah'ın işi' anlamında kullanılmadığını belirten Kutan, "Şimdi bu İngilizce tabiri kelime kelime tercüme ederseniz Allah'ın işi olarak tercüme ediliyor. Ama bütün güvenilir kaynaklara, güvenilir sözlüklere baktığınızda 'acts of God'ın karşılığı mücbir sebeplerdir. Gaz kesintisine neden olacak sebepler arasında 'doğanın ve Allah'ın işleri' sayılıyor. Doğalgaz işimiz Allah'a havale edildi gibi anlam çıkarılıyor. 'Acts of God' milletlerarası antlaşmalarda 'Allah'ın işi' olarak değil 'mücbir sebep' karşılığı olarak ifade ediliyor. Antlaşmaların tümünde de bu tabir kullanılıyor" şeklinde konuştu. Kutan bir soru üzerine İran'ın sık sık doğalgaz kesintisine gitmesinin nedenlerini anlattı. İran'ın sistemi tam olarak oturtamadığını dile getiren Kutan, "İran'ın doğalgaz bakımından bir sıkıntısının olmaması lazım. Bizim boru hattımız Hazar denizinin güneyinden başlıyor. İran da Türkmenistan'dan gaz alıyor. Tedbirler alındığı takdirde doğalgaz yokluğu, gaz kapasitesinin az oluşu gibi birşey kesinlikle yok. İran acaba BOTAŞ'a karşı hangi mücbir sebepleri ortaya koydu, bunu BOTAŞ'a bildirmeleri gerekir antlaşma gereğince" dedi.

Kutan, gaz kesintisinin 'siyasi' olup olmadığının sorulması üzerine de şunları söyledi: "İran'ın bu siyasi ortamda böyle bir yanlışlık yapmasını tasavvur bile edemiyorum. İran batı aleminin hedefi haline getirilmiş durumda. Dostluk kurabileceği tek ülke Türkiye. Bir de Türkiye'yi karşısına alması gibi bir yanlışa düşmesi kesin olarak sözkonusu değil. Bunu siyasi yaptırım olarak uyguladıkları kanaatinde değilim".

(DA-ÖK-Y)

Haberler