Ankara: Cumhurbaşkanı Sezer'den İade...(2)

Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, yasamanın yürütmeyi denetlemesinin, yalnız siyasal denetimi kapsadığını ve denetim yollarının Anayasa'nın "yasama" bölümünde düzenlendiğini belirterek, "Bunun dışında, TBMM Başkanlığı'na bağlı bir Kamu Denetçiliği Kurumu oluşturulması Anayasa'ya göre olanaklı değildir" dedi.

Cumhurbaşkanı Sezer, bazı maddelerinin tekrar görüşülmesi için TBMM'ye geri gönderdiği 5521 sayılı ''Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu''nun iade gerekçesinde, yasada Kamu Denetçiliği Kurumu'nun, TBMM Başkanlığı'na bağlı, kamu tüzel kişiliğine sahip, özel bütçeli bir kurum olarak düzenlendiğini ve kurumda bir başdenetçi, en çok on denetçi bulunacağını, kurumun, başdenetçi tarafından yönetilip temsil edileceğini belirtti. Yasayla, başdenetçi ve denetçilerin seçimi ve görevden alma yetkisinin TBMM Genel Kurulu'na verildiğini belirten Sezer, kurumun gelirinin, TBMM bütçesine konulacak ödenekten oluşturulduğunu, başdenetçi ve denetçilerin göreve bağlı suça ilişkin ceza soruşturma ve kovuşturmasının TBMM Başkanı'nın iznine bağlandığını, başdenetçi ve denetçilerin seçim ve görevden alınmaları ile ilgili kuralların yürütmesinin de TBMM'ye verildiğini vurguladı. Anayasa'ya göre, egemenliği Türk ulusu adına kullanacak üç erkin, yasama, yürütme ve yargı olduğunu, bu erklerden her birinin ulus egemenliğini kendi görev alanı ile sınırlı biçimde kullanacaklarını vurgulayan Cumhurbaşkanı Sezer, Anayasa'nın 7, 8 ve 9. maddelerinde yasama, yürütme ve yargı organlarının görev ve yetki alanının net olarak belirlendiğine belirtti. Cumhuriyetin Temel Organları'nın düzenlendiği Anayasa'nın 3. kısmının 1. bölümünde ''Yasama''ya, 2. bölümünde de ''Yürütme''ye ilişkin düzenlemelere yer verildiğini belirten Cumhurbaşkanı Sezer, "Yasama bölümünde, TBMM'nin kuruluşu, görev ve yetkileri, etkinlikleri, bilgi edinme ve denetim yolları, seçimler ve milletvekillerine ilişkin düzenlemeler bulunmaktadır. Yürütme bölümünde ise, Cumhurbaşkanı, Bakanlar Kurulu ve idareye ilişkin kurallara yer verilmiştir. 'İdare', yukarıdaki açıklamalara uygun biçimde Anayasa'nın yürütme bölümünde yer almıştır. Bu açıklamalardan da anlaşılacağı gibi, anayasal sistem, TBMM'ye bağlı, idarenin eylem, işlem, tutum ve davranışlarını inceleyip, araştıran bir kurum oluşturulmasına olur vermemektedir" dedi.

Yasamanın yürütmeyi denetlemesinin, yalnız siyasal denetimi kapsadığını ve denetim yollarının Anayasa'nın Yasama bölümünün 98-100. maddelerinde düzenlendiğine işaret eden Cumhurbaşkanı Sezer, bunun dışında, TBMM Başkanlığı'na bağlı bir Kamu Denetçiliği Kurumu oluşturulmasının Anayasa'ya göre olanaklı olmadığını kaydetti.

Sezer, Anayasa'nın Yargı bölümünde bulunan 125. maddesinde, idarenin her türlü eylem ve işlemlerinin yargı denetimine bağlı tutulduğuna hatırlattı. İdarenin eylem ve işlemlerinin yargısal denetim dışında incelenip araştırılmasının, ancak yürütmenin kendi içinde oluşturacağı denetim kurum ya da birimleriyle olanaklı olduğuna vurgu yapan Sezer, 5521 sayılı yasanın 3, 4, 11, 13, 15, 22, 30, 33, geçici 1 ve 41. maddelerinin erkler ayrılığı ilkesiyle Anayasal sisteme uygun düşmediğini belirtti.

KURUMUN ASLİ VE SÜREKLİ GÖREVLERİNİ YERİNE GETİRECEK BAŞDENETÇİ VE DENETÇİLERİN TBMM GENEL KURULU'NCA SEÇİLMESİ

Cumhurbaşkanı'nın tek başına yaptığı işlemlerle resen imzaladığı kararların ve emirlerin, kurum görev alanı dışında bırakıldığını dikkat çeken Cumhurbaşkanı Sezer, "Cumhurbaşkanı'nın Anayasal konumu, devletin ve yürütmenin başı sıfatı, işlem, emir ve kararlarının yasa kapsamına alınmasına engel oluşturmaktadır. Anayasal düzen ve kurallar nedeniyle yasa kapsamına alınamayacak konuların, yasa kapsamında imiş izlenimi verilip istisna olarak düzenlenmesi, hukuk devleti ilkesinin önemli konularından olan yasa yapma tekniğiyle bağdaşmamakta, dolayısıyla Anayasa'nın 2. maddesine aykırı düşmektedir" diye konuştu.

Sezer, kurumun asli ve sürekli görevlerini yerine getirecek başdenetçi ve denetçilerin TBMM Genel Kurulu'nca seçilmesi konusunun, Anayasa'nın 87. maddesi yönünden değerlendirilmesi gerektiğine dikkat çekerek, söz konusu maddede TBMM'nin görev ve yetkilerinin tek tek sayıldığını ve bu görev ve yetkilerin dışına çıkmasının olanaklı görülmediğini belirtti. "Anayasa'nın bu maddesinde ve diğer maddelerinde, TBMM'ye kamu görevlilerini seçme ya da atama görev ve yetkisi veren açık bir kural bulunmamaktadır" diyen Sezer, bu durumun, Anayasa'da TBMM'nin görev ve yetkileri arasında sayılmayan kamu görevlisini seçme ya da atama yetkisinin yasa ile verilmesinin uygun olup olmadığının tartışılması gerektirdiğine belirtti.

Sezer, yasanın 13. maddesinde, başdenetçi ve denetçilerin, TBMM Genel Kurulunda ant içerek göreve başlayacaklarının belirtildiğini hatırlatarak, seçimlerin TBMM tarafından yapılmasının Anayasa'ya uygun düşmeyen başdenetçi ve denetçilerin, TBMM Genel Kurulu yerine işin önemine uygun bir başka kurul önünde yemin etmelerinin daha uygun olacağını kaydetti. Yasada, uzman ve uzman yardımcılarının görev, yetki ve çalışmalarına ilişkin ilke ve yöntemlerin yönetmelikle düzenlenmesi öngörüldüğünü dile getiren Cumhurbaşkanı Sezer, şunları kaydetti:

"Bir kamu tüzel kişisi olarak oluşturulmak istenen Kamu Denetçiliği Kurumu'nun, yasada yer verilen kuruluş amacı ve görevleri incelendiğinde, genel idare esaslarına göre kamu hizmeti gören bir kurum, bu kurumda çalıştırılacak uzman ve uzman yardımcılarının da kamu hizmetinin gerektirdiği asli ve sürekli görevleri yerine getiren kamu görevlileri olduğunda kuşku bulunmamaktadır. Bu durumda, kurumda çalıştırılacak uzman ve uzman yardımcılarının görev, yetki ve çalışma ilke ve yöntemlerinin yasayla düzenlenmesi gerekirken, bu konuların yönetmeliğe bırakılması Anayasa'nın 128. maddesiyle bağdaşmamaktadır."

Haberler