TÜM KATEGORİLER
Caiz ne demek? Caiz nedir? Caiz olan isimler? Caiz olmayan isimler?
Caiz islam aleminde en merak edilen konulardan birisi. En çok da nelerin caiz olduğu ya da nelerin caiz olmadığı konusu yıllardır süre gelen, İslam alimleri tarafından tartışılan ve neticeye ulaştırılmaya çalışılan konulardandır.
Caiz kelimesi İslam adına oldukça değerli bir kelimedir.Bu kelime birçok şeyi çağrıştırdığı gibi pek çok anlama da gelir. Din büyükleri caizin kelime anlamı nı ve nelerin bu kategoriye girdiğini yada girmediğini sık sık araştırır. Peki, caiz ne demek? Caiz nedir? Caiz olan isimler? Caiz olmayan isimler?
CAİZ NE DEMEK?
Caiz,İslami terim. Efâl-i mükellefin'dendir.
Yapılmasında veya terkinde dinî yönden hiçbir mahzûru bulunmayan, yani, mükellefin yapıp yapmamakta tamamen serbest olduğu işlerdir. Oturmak, yemek, içmek, uyumak gibi... Mübah olan bu gibi işlerin ne yapılmasında sevab vardır, ne de terkinde günâh vardır.
İslam dininde inanan kişinin gerçekleştirmesine (yapmasına) Allah tarafından izin verilen fiillere verilen isimdir. Her ne kadar sözcük köken bakımından bir İslam dini terimi olsa da Türkçede "yapılmasına izin verilen" manasında hem dinî hem de dinî olmayan şekilde kullanılmaktadır. Sözcük olarak mübâh Arapça kökenlidir.
Bir şeyin mübah olması, yapılabilir olduğu anlamına geldiği için, eyleme cevaz verilmiştir; yani eylem caizdir. Bu sebeple mübah yerine câiz sözcüğünün de kullanıldığı olur. Seyahate çıkmak veya yemek yemek gibi fiiller örnek olarak verilebilir. Bununla birlikte bir şeyin mübah oluşunun sınırları vardır; bir seyahatte ölüm riski varsa ve seyahati gerektirici herhangi bir sebep yoksa bu belirli seyahatin mübah olup olmadığı tartışılabilir. Aynı şekilde kişinin yemek yemesi mübah ise de, sağlığını bozacak şekilde aşırı yemesi veya haram şeylerden (İslam dininde yemesi yasaklanan şeylerden, domuz eti gibi) yemesi mübâh değildir.
İslam'a göre mübah olarak sınıflandırılmış eylemler, iyi niyetle yapılırsa tâat (Allah'ın beğendiği şey) olur. Kötü niyetle yapılırsa, günah olur. Önemli olan kişinin niyetidir.
Caiz iki çeşittir: mübah liaynihi ve mübah ligayrihi. Mübah liaynihi, kendisinden (bizzat özünden) dolayı mübah iken, mübah ligayrihi, kendisi dışındaki başka unsurlar sebebiyle mübah olandır. Örnek vermek gerekirse: haram olmayan şeylerden yemek özü sebebiyle mübahtır. İçki içmek veya haram bir şeyi yemek haramken, eğer kişi can tehlikesiyle karşı karşıyaysa (örneğin eğer içki içmezse öldürülecekse veya açlıktan ölme tehlikesiyle karşı karşıya iken yanındaki tek şey ise) içki içmesi veya haram bir şeyi yemesi mübah sayılır. Burada fiilin kendisi, örneğin içki içmek mübah değildir, fakat fiilin kendisi dışında unsurlar, can tehlikesi gibi, fiili mübah kılabilir.
CAİZ DEĞİLDİR, CAİZ OLMAK YA DA CAİZ OLMAMAK NE ANLAMA GELİR?
Caiz değil kelimesi birçok anlam barındırmaktadır. Caiz değil mekruh, haram, küfür, sahih değildir, itibar edilmez anlamları taşımaktadır.
Caiz olmak ve caizdir kelimeleri ise bir iş veya olay karşısında işlenmesinde ve yapılmasında sakınca bulunmamak anlamı taşımaktadır.
TDK'YA GÖRE CAİZ NE DEMEK?
(ca:iz), Arapça ca?iz
1. sıfat, eskimiş Din, yasa, töre vb. bakımdan işlenmesinde, yapılmasında sakınca olmayan, yapılıp işlenmesine izin verilen.
2. sıfat, eskimiş Uygun, yerinde sayılan, yakışık alan:
"Akşama kalıp iskelenin üstü binbir ayakken gitmek caiz değildi." - Sermet Muhtar Alus
CAİZ OLMAYAN İSİMLERE ÖRNEKLER
- Ecrin; son yıllarda oldukça popüler olan kız bebek isimleri arasında olan Ecrin isminin anlamının çoğu yerde 'Allah'ın hediyesi' olarak geçtiği belirtilir. Fakat Ecrin'in isminin gerçek anlamının 'Allah'ın hediyesi' değildir. Kökeni Arapça olan 'ecr' kelimesinden türeyerek Ecr 'ücur, ücret' anlamına geldiği belirtilir.
- Eflal; internette "Cennetteki bir meyve ağacı" olarak yazan Eflal isminin anlamının kesinlikle yanlış olduğu. Eflal isminin "Yara, zarar, bozukluk"anlamına geldiği belirtilir.
- Eflin; "Cennet kapısı" anlamına geldiği yazılan Eflin ismi gerçekte Farsça Efl 'Gurub etmek, batmak' anlamında olduğu belirtilir.
- Efnan; anlamı 'Cennetteki güzel gözlü kız' olarak belirtilen Efnan isminin gerçekte olan anlamının Arapça bir kelime olan Afnan'ın Türkçe karşılığı olduğu ifade edilir. Buna göre, Efnan'ın (Afnan'ın) gerçek anlamı 'ince dallar, çeşitler ve şubelerdir.
- Efra; İşi gücü olmayan adam. Boş dolaşan kişi,başının saçı tamam olan kimse, Kuruntulu, vesveseli adam olarak tanımlanır. Efra'nın bilinenin aksine Alper Tunga'nın lakabı değil, Efrasiyap Alper Tunga'nın lakabı olduğu belirtilir.
- Efsa; Cennet ırmağı manasına geldiği ifade edilen Efsa isminin anlamının bu olmadığı, Cennete dört ırmağın olduğu bunların isimlerinin ise, Tesnim, Selsebil, Kevser ve Kafur olduğu belirtilir. Efsa isminin Farsça olan afsun kelimesinden geldiği, Afsun'un Türkçemize Efsun olarak geçtiği ve 'sihir, büyü, hile, hileci, büyücü, sihirbaz ' anlamları taşıdığı belirtilir.
- Efsun;Sihir, büyü, üfürük, Sihirbazların tuzağı, Hile ile yapılan kötü işler anlamına geldiği ve Efsun'un İslamiyet'çe men 'edilmiş ve büyük günahlardan sayıldığı şeylerden birisi olduğu belirtilir.
- Elvin; isminin anlamı renkler, gökkuşağının renkleri, rengarenk, renkli anlamına geldiği, Elvin isminin internette geçen anlamının Cennet çiceği olduğu ve bu anlamın doğru olmadığı belirtilir.
