TÜM KATEGORİLER
Tarihte bugün 24 Temmuz: 78. ölüm yıl dönümünde Afife Jale kimdir?
Tarihte bugün 24 Temmuz, ilk Türk tiyatro oyuncusu Afife Jale''nin 78. ölüm yıl dönümü! Yamalar adlı oyunda Jale karakteriyle ilk kez sahneye çıkan Afife Jale, sahneye çıkan ilk Türk kadını oldu. Tarihte bugün neler oldu? Afife Jale hayatı, ölümü ve daha fazlası haberimizde…
Afife Jale Ödülleri ile günümüzde anısı yaşatılan ilk Türk kadın oyuncu Afife Hanım, sahneye çıktığı için tutuklanmak istendi ve oyunculuktan hiç vazgeçmedi. Jale, gönül verdiği oyunculuğu morfin bağımlılığı nedeniyle bırakmak zorunda kaldı. Peki, Afife Jale kimdir?
AFİFE JALE KİMDİR?
Afife, 1902 yılında İstanbul''un Kadıköy semtinde dünyaya geldi. İstanbul Kız Sanayi Mektebi''nde eğitim gördü, Darülbedayi''nin 10 Kasım 1918''de tiyatro kursları için açtığı sınavı kazandı. Müslüman kadınların sahneye çıkması geleneksel olarak yasaktı ancak Darülbedayi, Müslüman kadınların sadece kadınlara özel gösterilerde oynayacakları gerekçesiyle Müslüman kadınları bünyesine aldı. Afife Hanım, kabul edilen beş Müslüman kadından biri idi. Diğer kadınlardan üçü kursu bıraktı; Refika Hanım suflör olarak Darülbedayi kadrosunda yer aldı. Afife Hanım ise ''''mülazim artistlik'''' (stajyer oyuncu) kadrosuna girdi. 1920 yılına kadar oyunların provalarına katıldı, fakat sahneye çıkamadı.
TİYATRO OYUNU SIRASINDA TUTUKLANMAK İSTENDİ
1919 yılının 13 Nisan günü Kadıköy''deki Apollon Sineması''nda ilk gösterimi yapılacak olan, Hüseyin Suat''ın Yamalar adlı oyununda, Emel rolünü oynayan Eliza Binemeciyan''ın Paris''e gitmesiyle onun yerine "Jale" takma adı ile sahneye çıktı. Böylece sahneye çıkan ilk Türk kadını olarak tarihe geçti. O günden sonra Afife Jale olarak anılan Afife Hanım, ertesi hafta Tatlı Sır oyunu ile sahneye çıktı ve o gece tutuklanmak istendi. Olay sırasında kaçmayı başardı. Üçüncü piyesi olan Odalık oynanırken tiyatro polis tarafından basıldı ve tutuklanmamak için tekrar kaçmak zorunda kaldı. Babası Hidayet Bey, tiyatro oyuncusu olmasını istemiyordu ve böylelikle Afife Hanım, ayrılmak zorunda kaldı. Dahiliye nezaretinin Müslüman kadınların kesinlikle sahneye çıkamayacaklarına dair bildirisi Darülbedayi Yönetim Kurulu''na ulaştırılınca işten çıkarıldı.
RAHATSIZLIĞI NEDENİYLE MORFİN BAĞIMLISI OLDU
Yaşadığı sıkıntılar nedeniyle şiddetli baş ağrıları çeken Afife Hanım, doktorunun morfinle tedavi yoluna gitmesi üzerine morfin bağımlısı oldu. Birkaç yıl sonra Burhanettin Tepsi Kumpanyası ile Anadolu''da turneye çıktı. Ardından Fikret Şadi''nin Milli Sahne''siyle çeşitli kentlerde temsiller verdi. 1923 yılında Türkiye''de Cumhuriyetin ilan edilmesiyle yeni rejim Türk kadınlarının sahneye çıkması önündeki yasal engeller kaldırılarak, kadınların sahne almasına izin verilmişti. Ancak morfin bağımlılığı nedeniyle sanatçının sağlığı bozuldu ve tiyatroyu bırakmak zorunda kaldı.
SELAHATTİN PINAR İLE EVLENDİ
İlklerin kadını Afife, 1928 yılında gittiği Hafız Burhan konserinde ona tamburuyla eşlik eden Selahattin Pınar ile tanıştı ve 1929 yılında evlendi. Selahattin Pınar; Nereden Sevdim O Zalim Kadını, Anladım Sevmeyeceksin Beni Sen Nazlı Çiçek gibi birçok şarkıyı besteledi. Afife Hanım''ın morfin bağımlılığı evliliklerinin 1935 yılında sonlanmasına neden oldu.
BAKIRKÖY RUH VE SİNİR HASTALIKLARI HASTANESİ''NDE HAYATINI KAYBETTİ
Afife Jale, son yıllarını yatırıldığı Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi'' nde geçirdi. Hastanenin morfimanlar koğuşunda 24 Temmuz 1941''de vefat etti. Mezarı Kazlıçeşme Kabristanında bulunuyor.
ANISINA DÜZENLENEN PROJELER
1997 yılından bu yana sanatçının anısına Yapı Kredi tarafından Afife Tiyatro Ödülleri düzenleniyor. Hayatı, Şahin Kaygun''un yönettiği 1987 yapımı Afife Jale ve 2008 yapımı Kilit filmine konu oldu. Selahattin Pınar ile ilişkisi Can Dündar tarafından çekilen 2003 yapımı Yüzyılın Aşkları: Afife ve Selahattin adlı belgeselin içeriğini oluşturdu. 1998 yılında Bestesi Turgay Erdener''e, koreografisi Beyhan Murphy''e ait Afife Jale Bale Süiti ve Selva Erdener''in Afife adlı müzik albümü sanatçının anısına yapıldı.
TARİHTE BUGÜN
24/07/1793 Güney Amerika''nın İspanya''dan bağımsızlığını kazanmasına önderlik eden Simon Bolivar doğdu.
24/07/1802 "Monte Cristo Kontu" eseriyle ünlü Fransız yazar Alexander Dumas Pere doğdu.
24/07/1908 Basın Bayramı (Türk Basınında Sansürün Kalkması)
24/07/1923 Türkiye''nin bugünkü sınırlarını çizen ve Ankara''nın Türkiye''nin meşru hükümeti olarak uluslar arası alanda tanınmasını sağlayan Lozan Barış Antlaşması imzalandı.
24/07/1936 İspanya hükümeti iç savaş nedeniyle dünyadan yardım istedi.
24/07/1936 Muhlis Sabahattin''in Ayşe opereti İstanbul''da sahnelendi.
24/07/1940 Milli Savunma Bakanlığı bütçesine 64 milyon lira ek ödenek kondu.
24/07/1941 Hattat Kamil Akdik öldü.
24/07/1950 Gazeteciler Cemiyeti sansürün kaldırıldığı 24 Temmuz''u Basın Bayramı ilan etti.
24/07/1952 Merzifon ve Akşehir''de sel: 77 ev yıkıldı, 500 büyükbaş hayvan öldü, tarım alanları sular altında kaldı.
24/07/1955 Ekrem Koçak 800 metrede Akdeniz Oyunları rekoru kırarak birinci oldu.
24/07/1958 Türkiye''nin Kıbrıs''a asker gönderme önerisini İngiltere reddetti.
24/07/1959 Irak''ta 1000 kadar Kerkük Türkmeni''nin katledildiği açıklandı.
24/07/1960 Gazete sahipleri ve yazı işleri müdürleri basının kendi kendini denetlemesini sağlayacak Basın Ahlak Yasası''nı imzaladı.
24/07/1960 Devlet Başkanı ve Başbakan Cemal Gürsel Adalet partisi Genel Başkanı Ragıp Gümüşpala''ya bir uyarı gönderdi : "Sizin hüsnüniyetinizin ardında memlekette ne vahim ne tehlikeli bir oyun oynandığını fark etmediğinizi kabul edemiyorum."
24/07/1963 Sendikalar Kanunu ile Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu çıktı.
24/07/1967 11 Mayıs''ta greve giden ve haklarını almak için Ankara''ya yürüyüşe geçen Manisalı 90 temizlik işçisi 930 kilometre kat ederek Ankara''ya vardı.
24/07/1967 Dokunulmazlığı kaldırılan Türkiye İşçi Partisi İstanbul Milletvekili Çetin Altan iptal için Anayasa Mahkemesi''ne başvurdu.
24/07/1968 Polisin İstanbul Teknik Üniversitesi Yurdu''nu bastığı sırada dövdüğü gençlerden Hukuk Fakültesi öğrencisi Vedat Demircioğlu sekiz gün komada kaldıktan sonra 24 Temmuz 1968''de öldü.
24/07/1974 Yunanistan''da yedi yıldır süren cunta yönetimi sona erdi ; sürgündeki Konstantin Karamanlis hükümeti kurmak üzere geri döndü.
24/07/1978 Salihli Cezaevi''nde mahkumlar ayaklandı; müdür öldürüldü, savcı rehin alındı. Aynı gün Yargıtay, yasaların faşistçe hazırlandığını ve bunların kaldırılması için mücadele vermek gerektiğini söylemenin suç olmadığına karar verdi.
24/07/1980 İngiliz aktör Peter Sellers öldü.
24/07/1986 İstanbul Kartal''da tren kazası: 9 ölü, 18 yaralı.
24/07/1990 Tiyatro ve sinema oyuncusu, film yönetmeni Agah Hün öldü. Sanatçı sinemaya 1953''de ilk renkli Türk filmi olan Halıcı Kız''la geçmişti.
24/07/1991 Cumhurbaşkanı Turgut Özal kamu işçilerine yapılan yüzde 142 zammı yüksek buldu; Başbakan Mesut Yılmaz''ı eleştirdi.
24/07/1992 İstanbul Emniyet Müdürlüğü''nün Cağaloğlu''ndaki binasına roketli saldırı düzenlendi. Saldırıyı Devrimci- Sol örgütü üstlendi.
24/07/1996 Ölüm orucunun 66. gününde Bayrampaşa Cezaevi''nde İlginç Özkeskin öldü.
24/07/2000 Çetin Emeç''i öldürmekten yargılanan İslami Hareket Örgütü yöneticisi İrfan Çağrıcı ve 4 arkadaşı idama mahkum edildi.
24/07/2000 İsrail Başbakanı Ehud Barak eğer İsrail- Filistin barışı sağlanacaksa Gazze Şeridi''ndeki tüm Yahudi mahallelerini boşaltmaya hazır olduklarını söyledi.
24 Temmuz 2000 İsrail Başbakanı Ehud Barak eğer İsrail- Filistin barışı sağlanacaksa Gazze Şeridi''ndeki tüm Yahudi mahallelerini boşaltmaya hazır olduklarını söyledi.
24 Temmuz 2002 Edebiyatçı, şair Adnan Yücel yaşamını yitirdi.
24 Temmuz 2003 Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi Başkanı Sinan Erdem tedavi gördüğü Paris''te vefat etti.
24 Temmuz 2004 Mısırlı şarkıcı Bob Azzam hayatını kaybetti.
24 Temmuz 2011 Şair Didem Madak hayatını kaybetti.
