Yunanistan 1974'te Türkiye'ye Saldırmayı Düşünmüş

ABD Dışişleri Bakanlığı, Kıbrıs krizini de içeren 1973-76 dönemine ait çok gizli Kıbrıs, Türkiye ve Yunanistan arşivlerini açtı. Arşivlerde yer alan resmi bir istihbarat raporunda, Türkiye'nin Kıbrıs'taki 1'inci Barış Harekatı'nın ardından Yunanistan'ın, Trakya üzerinden Türkiye'ye saldırmayı düşündüğü belirtildi. Dönemin ABD Başkanı Gerald Ford'un, Kıbrıs krizinin patlak vermesinden tamamen Yunanistan'daki cunta yönetimini sorumlu tuttuğu görüldü.

Raporda, ABD istihbaratının, 15 Temmuz 1974'te Kıbrıs'taki Rum darbesini  önceden belirleyemediği için darbenin engellenemediği, Türkiye'nin 20  Temmuz'daki 1'inci Barış Harekatı'nın ise istihbarat birimlerince günü  dahil tespit edilmesine karşın, Washington tarafından önlenemediği dile  getirildi.

Toplam 873 sayfadan oluşan arşivlerde, en belirgin konu olarak Kıbrıs  krizi yer alırken, yayımlanan belgeler, dönemin ABD Dışişleri Bakanı  Henry Kissinger'in Türk, Yunan, Kıbrıs ve İngiliz liderleriyle ve ABD  başkanlarıyla görüşmelerinin metinlerini, Kissinger'in bakanlığının ve  diğer Amerikan kurumlarının üst düzey yetkilileriyle toplantılarının  tutanaklarını, Ankara, Atina ve Lefkoşa'daki büyükelçiliklerle yapılan  yazışmaları ve bazı değerlendirme raporlarını kapsıyor.

KOMŞU, TRAKYA'DAN SALDIRMAYI DÜŞÜNMÜŞ

Arşivlerde yer alan en ilginç belgelerden biri olan, ABD istihbaratı  tarafından hazırlanarak dönemin Merkezi Haberalma Dairesi (CIA) başkanı  William Colby'ye sunulan "Ocak 1975" tarihli raporda, Kıbrıs krizi, ABD  istihbarat kuruluşlarının performansı açısından değerlendirildi.

Raporda, Kıbrıs'ta Yunan cuntası tarafından desteklenen darbenin  hazırlıklarının yapıldığı 3-15 Temmuz 1974 tarihleri arasında Amerikan  istihbaratının, bu darbenin geleceğini göremediği, dolayısıyla da  Kıbrıs'ta o dönem Devlet Başkanı olan Başpiskopos Makarios'un  devrilmesinin önlenemediği ve Washington'ın bu duruma tamamen  hazırlıksız yakalandığı yazıldı.

Raporda, hazırlıkları 15-20 Temmuz arasında yapılan Türkiye'nin 1'inci  Barış Harekatı'nin ise ABD istihbaratı tarafından "günü bile  belirlenerek" Dışişleri Bakanlığı'a iletildiği, ancak bu bilginin  kendisine ulaşmadığını ileri süren Dışişleri Bakanlığının önlem almaması  yüzünden Türkiye'nin müdahalesinin engellenemediği kaydedildi.

Değerlendirme raporunda, 20-25 Temmuz arasında ise Atina'nın, Kıbrıs'a  mukabele olarak Türkiye'ye Trakya üzerinden saldırmayı düşündüğü, ancak  ABD istihbaratının, bu gelişmeyi ayrıntılarıyla önceden belirlediği  anlatıldı. Bu bölümde, ABD'nin ne önlem aldığına ilişkin hane ise  "gizliliği hala kaldırılmadığı için" sansürlendi.

Haberler