Tüik'in Yöntem Değişikliği Milli Geliri Yüzde 31 Büyüttü (3-son)

TÜİK'in 1998 bazlı yeni hesaplama yönteminde kapsamın genişletilmesi milli gelir hacmindeki büyümede etkili oldu. Eski sistemde kayıt dışı sayılan çocuk bakıcısı, bahçıvan ve temizlikçiler yeni sistemde hesaplama kapsamına alındı. Tarımda kivi, sumak ile deve, kaz ve ördek eti de hesaplamalara dahil edildi. Gelişen teknolojiyle birlikte ortaya çıkan internet hizmet sağlayıcıları, faktöring, katılım bankaları da hesaplamalarda yer aldı. Serbest bölgelerde yapılan ticaret ise dış ticaret verileri kapsamına alındı.

TÜİK, 1998 ile 2007 yılı üçüncü dönemi kapsayan 1998 bazlı Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) güncelleme sonuçlarını düzenlediği toplantı ile açıkladı. Yeni hesaplamada, yöntem ve kapsama alanında değişikliklere gidildi. Sektörel katma değer hesaplamalarında üretici fiyatları yerine temel fiyatlar kullanılırken, ürün üzerindeki dolaylı vergiler kaldırıldı. Mali aracılık hizmetlerinde de köklü değişikliklere gidildi. Eski sistemde bankaların toplam faiz ödemeleri ile faiz gelirleri arasındaki farklılık girdi olarak kabul edilirken, yeni sistemde nihai tüketim harcaması olarak görüldü. Yeni hesaplamada mali aracılık hizmetleri doğrudan ve dolaylı üretim olarak iki alt kalemde hesaplandı. Doğrudan üretim bankacılık hizmetlerinden doğan gelirleri içermezken, dolaylı üretimde ise faiz işlemlerinde kredi ve mevduat sahiplerinden örtülü olarak alındığı varsayılan hizmet bedellerini kapsadı. Bu hizmet bedeli ekonomide üretim yapan diğer sektörlerce kullanılması durumunda ise ekonomi için girdi olarak kabul edildi. Banka ve sigorta dışındaki mali kuruluş sektöründe ise tüketici fiyat endeksi kullanıldı.

-SERBEST BÖLGELERDEKİ TİCARETTE HESAPLANDI-

İmalat sanayinde üretim artış hızına dayalı katma değer hesaplamaları yerine yıllar itibariyle değişen girdi-çıktı katsayıları kullanılarak, milli gelir hesaplamaları ekonomik gelişmelere daha duyarlı hale geldi. İmalat sanayinde kayıt dışının hesaplanabilmesi için işgücü girdi yaklaşım serisi imalat sanayinin alt sektörlerinde de kullanıldı. Önceki seride hizmet sektörlerinde ağırlıklı olarak diğer sektörlerin gelişme hızları kullanılırken, yeni sistemde sektörlere ilişkin istihdam verileri ve sektörel fiyat artışları dikkate alındı. İnşaat sektöründe kayıt dışı göz ününde bulundurularak, veriler karşılaştırıldı. Dış ticaret verileri kapsamına ise şu ana kadar baz alınmayan serbest bölgeler de Türkiye'nin ekonomik sınırlarına dahil edildi.

-DEVE ETİ DE KAPSAMA ALINDI-

Kapsamda ise, bina sayım sonuçları ve mesken elektrik abone sayıları dikkate alındı. Konutun değeri hesaplanırken, konut stoğuna eksik kapsam ilavesi yapıldı. Tarımda ihracatı olup üretim istatistiklerinde görülmeyen ürünler sisteme dahil edildi. Havyacılık sektöründe daha önce sisteme dahil edilmeyen kaz, ördek ve deve eti gibi et ürünleri, bitki sektörüne de sumak, kivi, mantar, kekik gibi ürünler kapsama alındı. İnternet hizmet sağlayıcıları, kiralama şirketleri, faktöring, katılım bankaları, kar amacı olmayan mali kuruluşlar sisteme ilk kez dahil edilirken, evlerde kayıt dışı yevmiyeli hizmet sunan temizlikçi, çocuk bakıcısı, bahçıvan gibi kişilerin üretimi de hesaplamalara dahil edildi. Döner sermayeli kuruluşların katma değeri devlet hizmetleri bölümüne eklendi. (ANKA) (SON)

(HLY/NB/ZG)

Haberler