Ay Yıldız Altında Sürgün' Berlin'de Tanıtıldı

Nazi iktidarı döneminde Türkiye'ye sığınan Alman bilim insanı, sanatçı ve entellektüellerin Türkiye'deki yaşam ve faaliyetlerini ele alan "Ay-yıldız altında sürgün" adlı eser Berlin'de tanıtıldı

Almanya'da Nasyonal Sosyalist iktidar döneminde Türkiye'ye sığınan Alman bilim adamlarının Türkiye'deki faaliyetlerini konu alan Scurla Raporu'nu yeniden bilim dünyasında kazandıran Türkiye Araştırmalar Merkezi Direktörü Prof. Dr. Faruk Şen ve Göç Araştırmaları Bölüm Başkanı Dr. Dirk Halm'in derlediği "Ay-yıldız Altında Sürgün" (Exil unter Halbmond und Stern) adlı eserin tanıtımı Berlin'de Kuzey Ren Vestfalya (KRV) Eyaleti Federal temsilciliğinde gerçekleştirildi. Kitabın iki derleyicisi Prof. Dr. Şen ve

Dr. Dirk Halm'in yanı sıra Kuzey Ren Vestfalya Eyaleti Uyum Bakanı Armin Laschet ve ünlü Türkiye sürgünlerinden Berlin in ilk hükümet eden belediye başkanı Ernst Reuter in oğlu Edzard Reuter in hazır bulunduğu toplantıda Türk-Alman ilişkilerinin az bilinen bir sayfasına dikkat çekildi.

"HÜMANİZM VE ÖLÇÜLÜLÜK ÖRNEĞİ"

Eserin tanıtımında konuşan Türkiye Araştırmalar Merkezi Direktörü Şen "Türk-Alman ilişkilerinin bu evresi, insanlığın yüz karası bir dönemde hümanizm ve ölçülülük örneği olarak görülmeli, ancak bugün için de gayri adilliğe yönelmemek için bir uyarı olarak değerlendirilmelidir" dedi.

İnsani tutum ve ahlaki tutumun bir kültüre ait olmadığının altını çizen Şen, bunun her zaman aktif biçimde ön plana çıkarılması ve savunulması gerektiğini söyledi.

Nazi iktidarı döneminde ülkelerinde koğuşturmalara tabi tutulan Alman bilim insanı, sanatçı ve entellektüellerinin Türkiye'de kendilerine yeni bir vatan bulduklarını söyleyen Dr. Dirk Halm, Alman bilim insanlarının Atatürk'ün ülke ve toplumu modernleştirme yönündeki programının da Alman akademisyenler sayesinde daha hızlı gerçekleşebilme olanağı bulduğunu sözlerine ekledi.

1938 yılı Mayıs ayında Türkiye yi ziyaret ederek, ülkede faaliyet gösteren yüksek öğretim kurumları ve buralardaki Alman bilim insanı ve entellektüellere ilişkin bilgi toplayan Nasyonal Sosyalist Hükümetin yüksek hükümet danışmanı Dr. Herbert Scurla nın adını taşıyan "Scurla Raporu"nda Ankara'daki ziraat ve veterinerlik okulu, Ankara Üniversitesi Dil, Tarih, Coğrafya fakültesi, Ankara Numune Hastahanesi ve Hijyen Enstitüsü, İstanbul Üniversitesi ile İstanbul ve Ankara'daki daha küçük çapta (daha

sonra üniversiteye dönüşen) yüksek öğretim kurumlarında faaliyet gösteren sürgündeki Alman akademisyen ve sanatçıları yanı sıra, ilgili eğitim kurumlarının o dönemki görünümleri hakkında bilgiler sunuluyor.

ÖNSÖZÜNÜ DIŞİŞLERİ BAKANI STEİNMEİER YAZDI

Yalnız Türk-Alman ilişkileri tarihi açısından değil, aynı zamanda Türkiye'de yüksek öğrenim ve modernleşme tarihi açısından da önemli bir belge niteliği taşıyan rapor, yıllar sonra Alman devlet arşivinde bulunarak Türkiye Araştırmalar Merkezi nce yayınlanmıştı. Scurla Raporu'nu da kapsayan "Ay-yıldız Altında Sürgün" adlı eser ise raporun yanında sunduğu birbirinden ilginç makaleler ile döneme farklı boyutlarıyla ışık tutuyor. Önsözü Almanya Dışişleri Bakanı Frank Walter Steinmeier tarafından kaleme

alınan eserde, Nazi iktidarı döneminde Türkiye ye sığınmış ünlü Alman politikacı Ernst Reuter in oğlu Edzard Reuter ve Klaus-Detlev Grothusen'ın birer giriş yazısı yer alıyor. Türkiye'ye sığınmış ve üniversite reformunda önemli roller almış Fritz Neumark'ın Scurla Raporuna eleştiri yazısına da yer verilen eserde Christiane Hoss un Scurla Raporu nda isimleri geçen bilim adamlarının sonraki hayat hikayelerini konu alan bir makalesi ve Faruk Şen'ín günümüz Türkiye'sinde üniversite öğrenimini ele

alan bir yazısı yer alıyor. Bunların dışında kitapta geniş bir dökümentar ek bölümü ve Ankara Ziraat Okulu'nda görev yapan Otto Gerngrob'un albümünden fotoğraflar yer alıyor.

Almanya'da Klartext yayınlarından çıkan eserin İstanbul Kitap Fuarı'na kadar Türkçe'ye kazandırılması öngörülüyor. Türkçe yayına hazırlığı devam eden eser Günizi Yayıncılık tarafından basılıp dağıtılacak.

(AT-ÖK-Y)

Haberler