ATO: "Özel Sektörün Dış Borcu Tehlikeli Bir Biçimde Arttı"

Ankara Ticaret Odası'nın (ATO) hazırladığı "Özelleşen Borçlar" raporuna göre, Türk özel kesiminin dış borçlarının tehlikeli bir biçimde arttı. Raporda, son 5 yılda, Türkiye'nin dış borcunun yüzde 74.5, özel sektör borçlarının da yüzde 164.5 oranında büyüdüğü belirtildi. Raporda, özel sektörün dış borçlanmasındaki artış yüzünden Türkiye'nin dış borçlarının GSMH'ye oranının yeniden kritik sınır olan yüzde 50'nin üzerine çıktığı vurgulandı.

ATO'nun "Özelleşen Borçlar" raporuna göre, kamu sektörünün dış borçlanma hızını azalttığı 2001 yılından sonra Türkiye'nin dış borç stoku yüzde 74.5 oranında artarken, bu kapsamdaki özel sektör dış borçları yüzde 164.5 oranında büyüdü. Raporda, 114 milyar doları bulan özel sektör dış borçlarının 76.9 milyar dolarının şirketlere ait olduğu belirlendi. Buna göre özel sektör dış borçlarının yüzde 67.4'ünü, şirket borçlarının oluşturduğu kaydedildi.

DIŞ BORÇLANMA 100 MİLYAR DOLARI BULDU

Türk parasındaki değerlenmenin etkisiyle hızla dış borçlanmaya yönelen şirketler 2002 yılı başından bu yıl eylül sonuna kadar 99.2 milyar dolarlık dış borç kullandığı belirtilen raporda, buna karşılık şirketlerin faizleriyle birlikte 58.6 milyar dolar da dış borç geri ödemesi yaptığına işaret edildi. Raporda, Türkiye'deki bankalardan da döviz kredisiyle borçlanan şirketlerin yabancı para cinsinden toplam borcu 94.7 milyar dolarla, toplam kredi borçlarının yüzde 68'ini oluşturduğuna dikkat çekildi. Raporda, hızlı borçlanma nedeniyle şirketlerin döviz pozisyon açığının da büyüdüğü belirtildi.

YTL'DEKİ DEĞERLENME ÖZENDİRİYOR

     Raporda, Türk şirketlerini dış borca yönelten nedenler arasında Türk parasında yaşanan değerlenme, tüketim artışı yüzünden yurt içi tasarruf oranının düşük kalması ve Türk bankalarının fazla uzun vadeli kredi verememesi gösterildi. Rapora göre, Türkiye'de mali sistemin milli gelire oranının da hala çok düşük düzeyde seyretmesi şirketleri zorunlu olarak dış kredi kullanmaya yöneltiyor.

EKONOMİNİN GENELİ RİSK ALTINDA

Yüksek dış borçlanma yapan şirketlerin ülke ekonomisini de risk altında tuttuğu saptaması yapılan raporda, uygulanan kur rejimi de dikkate alındığında, yüksek dış borçlanma, önce şirketler, daha sonra onlara kredi açan ve dış borçlanmalarına teminat veren yerli bankalar ve giderek ülke ekonomisi açısından önemli bir kırılganlık noktası oluşturduğu kaydedildi.

ÖZEL SEKTÖRÜN BORCU YÜZDE 164.5 BÜYÜDÜ

     Rapora göre, Türkiye'nin dış borç stoku 2001 yılından sonraki dönemde yüzde 74.5 büyüyerek bu yıl eylül ayı sonunda 198.3 milyar dolara kadar yükseldi. Bu dönemde Merkez Bankası da dahil kamu sektörünün dış borcu yüzde 19.5 artarken, özel sektörün borcunda ise yüzde 164.5'lik büyüme yaşandı. 2001 yılı sonunda 43.1 milyar dolar olan özel sektörün (bankalar+şirketler) toplam dış borç stoku bu yıl eylül sonunda 114.1 milyar dolara çıktı.

     Özel sektör dış borcunun 76.9 milyar dolarlık kısmı şirketler kesimi, 37.1 milyar doları ise bankalara ait bulunuyor. 2001 yılından sonra bankacılık sektörünün dış borçları yüzde 231.4, şirketler kesiminin borçları ise yüzde 141 oranında artış kaydetti. Şirketler kesiminin dış borçlarının yüzde 27.2'si, bankaların borçlarının ise yüzde 53.4'ü kısa vadeli borçlardan oluşuyor.

     Raporda ayrıca, özel sektörün dış borçlanmasındaki artış yüzünden Türkiye'nin dış borçlarının GSMH'ye oranı yeniden kritik sınır olan yüzde 50'nin üzerine çıktığı vurgulandı.

ŞİRKETLERİN BANKA BORÇLARI

     Rapora göre, Türk bankacılık sektörünün şirketler kesimine yabancı para cinsinden açtığı krediler bu yıl eylül ayı sonunda 36.9 milyar dolar düzeyine yükseldi. Bu yıl ocak-eylül döneminde şirketlerin, bankaların yurt içi şubelerinden aldığı döviz kredileri 2 milyar dolar, yurt dışı şubelerinden aldığı döviz kredileri ise 4.6 milyar dolarlık büyüme gösterdi.

95 MİLYAR DOLARLIK DÖVİZ BORCU

     Reel sektörün toplam "yabancı para borçları" bu yıl haziran sonu itibariyle 94.7 milyar dolara kadar çıktığı belirtilen raporda, bunun 17.7 milyar doları yurt içi döviz kredileri 76.9 milyar doları ise dış borçlardan oluştuğu kaydedildi.

DOKUZ AYDA 27.3 MİLYAR DOLAR BORÇ

     Bu yılın ilk dokuz aylık döneminde şirketlerin toplam dış borç kullanımı 27.3 milyar dolara kadar yükseldiği belirtilen raporda, bu tutarın 2005 yılı da dahil önceki yılların tümündeki yıllık borçlanma tutarlarını aştığı belirtildi. Raporda, şirketlerin geçen yıl sonunda 28.8 milyar dolar olan döviz pozisyon açığının ise bu yıl eylül sonunda 43.4 milyar dolara kadar yükseldiği hatırlatıldı.

AYGÜN:"YATIRIMCILAR HESAPLARINI İYİ YAPMALI"

     Raporla ilgili olarak ATO Başkanı Sinan Aygün, yatırımlar nedeniyle aşırı dış borçlanmaya yönelen şirketlerin, hem kendilerini hem de Türkiye ekonomisini yüksek risk altına soktuğunu belirterek, "Dış borçlar özelleşiyor. Risk almadan kazanç olmaz ancak, Yatırımcılar hesaplarını iyi yapmalılar" dedi.

     Özel sektörün dış borcundaki artışın hızlandığı son yıllarda, ihracat artış hızının düşmesinin, söz konusu borçlanmayı kritik hale getirdiğine dikkat çeken Aygün, "2001-2004 yılları arasında ihracat, özel sektörün dış borcundan daha hızlı arttı. Ancak ihracat artışının yüzde 16.3'te kaldığı 2005 yılında şirketlerin dış borçları yüzde 23.3 büyüdü. İhracatın yüzde 14 civarında arttığı bu yılın ilk dokuz ayında şirketlerin dış borcundaki artış oranı ise yüzde 31.2'yi buldu. Yani, dış borç-ihracat denkleminde hava bozuyor. İhracatı artırmayan dış borçlanma, yarardan çok zarar getirebilir. Herkes buna dikkat etmeli" diye konuştu. (ANKA)

Haberler