Seçimin ardından Karadağ'da 'hükümet' krizi; siyasi analistler DHA'ya değerlendirmede bulundu

KARADAĞ'da yapılan genel seçimlerde Sosyalistlerin Demokratik Partisi (DPS) 'nin seçimi kaybedip, muhalif kanattan DP' nin zaferini ilan etmesinin ardından kentte protestolar yapılırken, müslüman boşnak nüfusa karşı ırkçı saldırılar gerçekleşti. Müslümanların evlerini ve dükkanlarını yağmalayıp, duvarlara "Türkler Defolun" yazıları yazıldı.

Seçim sonuçlarıyla ilgili DHA' ya değerlendirmelerde bulunan siyasi analistler "Yeni hükümette, Belgrad ve Moskova siyasetinin doğrudan doğruya kontrolü altında olan birtakım insanlar oldukça, hayati ulusal çıkarlarımız da bir o kadar tehlike altında olacaktır" dedi.

Karadağ'da 30 yılı aşkın süredir iktidarda bulunan Cumhurbaşkanı Milo Djukanoviç'in genel başkanı olduğu Sosyalistlerin Demokratik Partisi (DPS), 30 Ağustos'ta yapılan genel seçimde en çok oyu alsa da Ulusal Meclisteki çoğunluğu bir farkla muhalif kanada kaptırdı.

Seçimde galip gelen Sırp Ortodoks Kilisesine (SPC) yakınlığı ile bilinen Demokrat Cephe (DF) öncülüğündeki ittifak önemli bir başarı elde ederek diğer muhalif ittifaklarla mecliste çoğunluğu ele geçirdi. Seçim sonuçlarının açıklanmasının ardından ise parti destekçileri şehirde kutlamalar yaptı. Seçimden birkaç gün önce ve seçimden sonra Müslüman Boşnaklara karşı yapılan ırkçı saldırılar da gündeme geldi. Seçimin ardından yaşanan etnik ve politik krizle ilgili Karadağlı Siyasi Analist Ljubomir Filipoviç ve Siyasi Analist Hamdi Fırat Büyük, DHA'ya değerlendirmelerde bulundu.

"DPS'NİN ÇOĞUNLUĞU SAĞLAYAMADIĞI BİR DURUMLA İLK KEZ KARŞI KARŞIYAYIZ"

Ljubomir Filipoviç, "Otuz senenin ardından Karadağ'da hükümet demokratik yollarla değişti. ve bu kez, meclisteki en kuvvetli parti olarak kalsa da, Karadağ Sosyalistlerin Demokrat Partisi'nin (DPS) geleneksel ortaklarıyla beraber çoğunluğu sağlayamadığı bir durumla ilk kez karşı karşıyayız. Muhalefeti oluşturan üç grup ziyadesiyle çeşitlilik arz ediyor. Seçimin ardından sokaklarda kutlama yapan ve azınlık halkları arasında huzursuzluğa sebebiyet veren ekstrem-sağ Sırp milliyetçi oluşumlardan NATO üyeliğine destek veren ve yıllar boyunca retoriğinde reform gündemi hakkında ısrarcı olan pro-Avrupacı ve pro-Batıcı URA'ya (Birleşmiş Reform Hareketi) kadar. Seçimin ardından DPS, kısmi yenilgiyi kabullendi. Ancak, bir ihtimal gelecekte sağlanacak olan çoğunluğun bir parçası olabilmek veya en azından, onların söylediği üzere, pro-Avrupacı yollarında onlara destek olacak bir azınlık hükümetine destek verebilmek amacıyla kendisine bir alan bıraktı" dedi.

Yeni çoğunluğun ekseriyeti, etnik ve dini azınlıklar söz konusu olduğunda oldukça tek başına hareket eden partilerden oluştuğunu ifade eden Filipoviç, "Her ne kadar ılımlı konuşarak bunu saklamaya çalışıyor olsalar da zaferleri birçok kişiyi, uygunsuz ve Boşnak azınlığa mensup vatandaşlara karşı güvenlik tehdidi oluşturacak kutlamalar yapmaya teşvik etti. Bu durum, aylardır süregelen ve Boşnak-Arnavut azınlığı, değiştirilmiş olan, sözüm ona rejimin ortağı olarak hedefleyen, bir kampanyanın neticesi olarak ortaya çıkmış olmakla beraber bir yerde endişe vericiydiö şeklinde konuştu.

"ULUSAL ÇIKARLARIMIZ DA BİR O KADAR TEHLİKE ALTINDA OLACAK"

Yeni hükümet ile ilgili değerlendirmelerde bulunan Filipoviç, "Yeni hükümet bir sene içerisinde Karadağ'ın dış politika önceliklerini, gündemimizi ve istikametimizi, yani Avrupa-Atlantik entegrasyonuyla olan yatışmış ilişkilerimizi tehlikeye atamaz. Ancak kesinlikle, yeni hükümette ve yeni çoğunlukta yer alacak olan Belgrad ve Moskova siyasetinin doğrudan doğruya kontrolü altında olan birtakım insanlar oldukça, hayati ulusal çıkarlarımız da bir o kadar tehlike altında olacaktır. Hükümettekiler Karadağ dışında bir ülkeye güvenirlerse, Karadağ'a sadık kalamazlar" ifadelerini kullandı.

Karadağ'ın turizminin çökmekte olduğunu belirten Filipoviç sözlerine şöyle devam etti:

"Önümüzde büyük bir güçlük var. Karadağ ekonomik sıkıntı içerisinde. Dünya ne kadar sıkıntıdaysa, aynı şekilde Karadağ'da da sıkıntıda. Ancak bu durum Karadağ'ın çökmekte olan turizminin bir sonucudur. Bizim gayri safi yurt içi hasılamızın üçte biri turizmden gelmekte, bu sene hiç gelmediğini dahi söyleyebilmek mümkün. Emlak piyasası da turizmle doğrudan ilişkili. Birçok Türk vatandaşı burada emlak yatırımı yapıyor, aynı zamanda Türk işletmelerine örnek olarak burada Türk vatandaşları tarafından işletilen bir kumarhane var. MERIT örneğin, Karadağ'da bir kumarhane zinciri. Eğer yabancı yatırımcıları kaybedersek buna bağlı olarak insan ve gelir de kaybediyoruz. Karadağ ekonomik krizin derinleştiği bir döneme giriyor, bu yüzden bir yandan DPS'nin yetkisiz bırakılacağı, bir diğer yandan da öz yönetime tahripkar birtakım güçlerin girmesini engelleyecek bir azınlık geçiş hükümetinin kurulmasının en iyi çözüm olacağını umuyorum.ö

"MÜSLÜMANLARA YAPILAN BU SALDIRILAR KABUL EDİLEMEZö

Müslüman Boşnakların yaşadığı bölgelerde gerçekleşen ırkçı saldırılarla ilgili değerlendirmelerde bulunan Hamdi Fırat Büyük ise, "Bu saldırıları kim yaptı diye düşündüğümüz zaman, ilk akla gelen, Sırp aşırı milliyetçiler. Ama Sırp milliyetçiler de bunları kendilerinin yapmadığını, Milo Djukanovic'in partisinin ve özel polisinin bu saldırıları yaptığını iddia ediyorlar. İddialar ne olursa olsun, Müslüman Boşnaklara yapılan bu saldırılar kabul edilemez. Karadağ'da nüfusun yüzde 20'sini oluşturuyorlar. Arnavutları da katarsak, ülkenin yaklaşık 4'te 1'inin Müslümanlardan oluştuğunu söylemek mümkün. Özellikle Karadağ'ın Sırbistan'dan bağımsızlık kazanması sürecinde ve sonrasında Djukanoviç'in iktidarını koruması sonrasında, Müslümanların Djukanoviç'e verdiği destek büyük bir önemdeydi. Açıkçası Müslümanlar bir anahtar rolü üstleniyordu. Bu nedenle de Boşnaklara yapılan saldırı, esasında Djukanoviç'in iktidarına ve Müslümanların bu zamana kadar verdiği desteğe yapılmıştır diyebilirizö dedi.

"SEÇİM BİTMİŞ OLSA DA HÜKÜMETİ KİMİN KURACAĞI TARTIŞMA KONUSU OLMAYA DEVAM EDECEKö

Muhalefetin bir arada ülke kurup yönetme becerisi gösterip gösteremeyeceğinin de bir soru işareti olduğunu ifade eden Büyük, "Muhalefetin içerisindeki en büyük grup Sırp milliyetçiler. Bu partiler, Rus yanlısı ve Sırbistan yanlısı. Ülkenin NATO'dan bir şekilde ayrılmasını ve Rus yanlısı bir siyaset izlemesini ve hatta ilerleyen dönemlerde Karadağ ve Sırbistan'ın birleşmesini savunuyorlar. Baktığımızda, bunun içerisinde liberaller ve sosyal demokratlar da varö diyerek hala Avrupa Birliği yanlısı ve ülkenin geleceğini NATO'da gören partiler olduğunu söyledi.

Azınlıklara yönelik politikalar hakkında değerlendirmelerde bulunan Büyük, sözlerine şöyle devam etti:

"Djukanoviç düştükten sonra bir teknokrat uzman hükümeti kurulacağını söyledi ancak bunların detayları hala bilinmiyor. O nedenle, 30 yıldır ülkeyi yöneten tecrübeli bir siyasetçi. Ayrıca 2023 yılına kadar da cumhurbaşkanlığına devam edecek. Her ne kadar seçim bitmiş olsa da Karadağ'da siyasi tartışmalar, ülkede hükümetin kimin kuracağı ya da ileride hükümetin düşüp düşmeyeceği büyük bir tartışma konusu olmaya devam edecek.ö

"DF, TEK BAŞINA İKTİDARI YÖNETEBİLECEK BİR DURUMDA DEĞİLö

Karadağ'ın diplomatik ve siyasi ilişkileriyle ilgili konuşan Büyük, "Kısa ve orta vadede Karadağ'ın NATO üyeliğinden çıkması, Avrupa Birliği ile ilişkileri kesmesi, Sırbistan ile birleşmesi ya da yeniden Rus yanlısı bir siyaset izlemesi pek mümkün görünmüyor. Zaten muhalefet bloğu da, DF (Demokratska Fronta) de ülkenin NATO ve Avrupa Birliği gündemini desteklediğini açıkladı. Bu desteğin samimiyeti tartışılır. Ancak DF her ne kadar parlamentodaki ikinci en büyük parti olsa da tek başına iktidarı yönetebilecek bir durumda değil. Seçim ittifaklarına ya da hükümette koalisyona muhtaç durumda. Dolayısıyla böyle radikal kararları hayata geçirmesi pek mümkün değilö şeklinde konuşarak Djukanoviç'in fikir ayrılıklarından yararlanarak hükümeti yeniden ele geçirmeye çalışacağını ifade etti.

"CİDDİ BİR ETNİK TANSİYON YÜKSEKLİĞİ VARö

Karadağ'da ciddi bir etnik tansiyon yüksekliği olduğunu belirten Büyük, "Bu saldırılardan sonra Sırp partisinin protestoları oldu. Bunun dışında Djukanoviç ve ittifakını destekleyen gruplar, başkent Podgorica'da bir protesto düzenledi ve 50 bin kişi katıldı. Türkiye ile kıyaslandığında sayı çok çok küçük olabilir ama Karadağ'ın nüfusu 600 bin. Yani neredeyse ülkenin yüzde 10'u bir meydanda toplanarak bir protesto gerçekleştirdi. DF ve diğer Sırp partileri de bundan sonra Karadağ'ın birçok şehrinde protesto düzenleyeceğini söyledi. Yani tansiyon sürekli olarak yükselmeye devam edecekö diyerek saldırıların yeniden gerçekleşmeyeceğine yönelik herhangi bir garanti olmadığını vurguladı.

Tarihte sürekli olarak, sadece Karadağ'da değil, Sırbistan'da da, Bosna'da da sürekli olarak bu tarz etnik gerilimlerin yüksek olduğunu belirten Büyük, "Bu dönemlerde kaybedenler Müslüman Boşnaklar ve Arnavutlar oldu. Çeşitli katliamlara ve soykırımlara uğradılar. Elbette bunun yeniden gerçekleşmesi için şartlar müsait değil. Böyle bir şey olması da istenmez. Ancak burada anlamamız gereken önemli nokta şu, Boşnaklara yapılan saldırıyı her iki siyasi cephe de bir anlamda siyasi malzeme olarak kullanıyor. Djukanoviç, 'Ben olmazsam azınlıklara bu tarz saldırılar olur' diyor. Bunu yaparak hem kendis seçmenine hem Müslümanlara mesaj veriyor. Aynı zamanda batıya ve Avrupa Birliği'ne mesaj veriyor. 'Ben hala bu ülkede en tercih edilebilir liderim' demek istiyor. Sırplar da, bu tarz saldırıları onlar yapıyorsa, kendi seçmenini kenetlemiş oluyor. Dolayısıyla Boşnakların ve Boşnaklara yapılan saldırıların bir siyasi malzeme haline geldiğini görüyoruzö ifadelerini kullanarak sözlerine son verdi.

Kaynak: Demirören Haber Ajansı / Güncel