(ANKARA) - Dünya Esnaf ve Sanatkarlar Derneği/Ahi Enstitüsü'nün İçişleri Bakanlığı desteğiyle yürüttüğü "Anadolu'nun Ahisiyiz, Türkiye'nin Ailesiyiz" projesi kapsamında düzenlenen çevrimiçi toplantıda, Hatay ve Adıyaman'daki esnaf temsilcileri sorunlarını anlattı. Oda başkanları, depremin üzerinden üç yıla yakın süre geçmesine rağmen esnafın hala ağır mali yüklerle boğuştuğunu ve toparlanma sürecinde ciddi yapısal sorunlar yaşandığını vurguladı.

Dünya Esnaf ve Sanatkarlar Derneği/Ahi Enstitüsü İçişleri Bakanlığı Sivil Toplum İlişkiler Genel Müdürlüğü desteğiyle yürütülen "Anadolu'nun Ahisiyiz, Türkiye'nin Ailesiyiz" projesi kapsamında, afet bölgelerindeki esnafın durumunu analiz eden bir çevrimiçi toplantı gerçekleştirdi.

Gazeteci-Yazar Fehmi Çalmuk moderatörlüğündeki toplantıda, Hatay Hatay Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği Başkanı Aziz Fatih Yılmaz ile Adıyaman Madeni Sanatkarlar Esnaf Odası Başkanı Mahmut Yücel katıldı. Oda başkanları, depremin üzerinden neredeyse üç yıl geçmesine rağmen esnafın karşılaştığı ağır mali yükü ve toparlanma sürecindeki yapısal engelleri dile getirdi.

"Esnaf, kapıya kilidi vuracak noktasına gelmiştir"

Toplantıda, Hatay ve Adıyaman'daki esnaf temsilcileri, ticari hayatın hala tam kapasiteye ulaşamadığını ve toparlanmanın uzun yıllar alacağını vurgulanarak, şu tespitlerde bulunuldu:

"Hatay'da ticaretin ana merkezi olan Antakya ilçesinin yüzde 85'i yıkılmış durumdadır. Esnaf hala 30'a yakın prefabrik çarşıda faaliyet yürütmektedir. Yeni iş yerlerine taşınma süreci tahminen 2026'dan sonra başlayacaktır. Adıyaman'ın ise altyapısının kalmadığı ve üstyapısının yüzde 65 yıkıldığı göz önüne alındığında, eski halini alması 7-8 yıldan önce mümkün değildir.

Esnaf, yüksek vergi, sigorta ve Bağkur primleri altında can çekişiyor. Bağkur primleri 8 bin 500 - 9 bin lira seviyelerine ulaşmıştır. Hatay'da 9 bin  esnafın kullandığı KOSGEB ve Esnaf Kredi Kefalet kredilerinin ödeme süreleri gelmiş, Adıyaman'da ise 350 bin lira kredi alan esnafın 9 ayda 116 bin 660 lira gibi yüksek taksitler ödemesi gerekmektedir; bu durum esnafa büyük geldi.

Yüksek elektrik faturalarının nedeni, bölgedeki kayıp/kaçak elektriğin maliyetinin abonelere bölünmesidir. Deprem bölgesi olmasına rağmen Adıyaman'da sanayi sitesinde her gün maliye denetimleri yapılmakta ve basit usuldeki esnafa ceza yazıp gitmesi gibi uygulamalar görülmektedir.

Göç eden esnafın tam olarak geri dönmemesi ticaret hacmini daraltmıştır. Yüksek maliyetler ve giderlerin altından kalkılamaması nedeniyle esnaf eleman çıkarıyor veya en pratik yöntem olarak kepenki kapatacak, kapıya kilidi vuracak noktasına gelmiştir. Adıyaman'da ev kiraları 20 bin liradan aşağı değildir.

Bağkur emeklisinin (esnaf emeklisi) devlet memurlarına kıyasla çok düşük maaş alması (19 bin 150 lira örneği verildi) eleştirilmiş, yüksek prim yatırmanın maaşı kademeli olarak düşürmesi gibi böyle bir şey olur mu denilen bir durum olduğu belirtilmiştir."

"Basit usul vergilendirmenin devam etmesi tercih değil, zorunluluktur"

Toplantıya katılan oda başkanlarının bazı talepleri ise şöyle:

"Basit usul vergilendirmenin devam etmesi tercih değil zorunluluktur. Gerçek usule geçiş işletmelerin kapanmasına yol açacaktır. Mücbir Sebep süresi uzatılmalı; borçlar faizsiz ve uzun vadeli yapılandırılmalı, zira 24 ay taksitle ödemesi mümkün değil.

Deprem bölgelerine pozitif ayrımcılık yapılmasını gerekmektedir. En az 5 yıl süreyle vergi ve elektrik tarifelerinde cazip hale getirilmiş ayrı bir paket hazırlanmalıdır. Yeni kurulacak işletmelerde, yıkılan dükkanlar için makine ve teçhizat yardımı hibe değil de uzun vadeli krediler verilmesi lazım. Personel için ödenecek kıdem tazminatında kullanılmak üzere bir fon oluşturulması gereklidir.

Esnaf Kredi Kefalet Kooperatiflerinde finansmana erişim zorluğuna ve 3 ay, 4 ay bekleme süresi olmasına neden olan plasman (finansman) yetersizliği giderilmelidir. Akaryakıtta KDV ve ÖTV indirimi yapılmalıdır. Cumhurbaşkanı'nın seçim öncesi verdiği 'ÖTV ve KDV almayacağız, indirimli araçlar vereceğiz' sözünün hayata geçirilmesi beklenmektedir.

İşverenler için emeklilik gün sayısının 9 bin günden 7 bin 200 güne düşürülmelidir. Mesleki eğitime ve çıraklık eğitimine önem verilmeli, mesleki eğitimin geliştirilmesi ve eğitim altyapısının güçlendirilmesi gerekmektedir."

Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği Başkanı Aziz Fatih Yılmaz, 24-30 Kasım günleri arasında deprem sonrasında ilk defa Hatay Mobilya Fuarı'nın dördüncüsünün Expo alanında düzenleneceğini duyurdu. Yılmaz, "Bu fuarın, şehrimizin ekonomisine esnaf sanatkarımızın kalkınmasına faydalı olacağına inanıyoruz" dedi.