Sağlık Bakan Yardımcısı Şuayip Birinci, Türkiye genelinde kaçak tütün tüketiminin, gençlerin sağlığını tehdit eden, tütün kullanımına geçişi hızlandıran ve uzun vadede toplumsal yükü çok boyutlu artıran sorun alanına dönüştüğünü ifade etti.

Sağlığı Geliştirme ve Sigara ile Mücadele Derneği tarafından düzenlenen "Türkiye Geneli Kaçak Tütün Ürünleri Tüketimi Saha Araştırması Bulguları ve Vergi Politikası Zorlukları Çalıştayı" Sağlık Bilimleri Üniversitesi (SBÜ) Gülhane Külliyesi Prof. Dr. Cevdet Erdöl Konferans Salonu'nda düzenlendi.

Sağlık Bakan Yardımcısı Birinci, burada yaptığı konuşmada, dünyada her yıl yaklaşık 8 milyon kişinin tütün kullanımı ve pasif etkilenim nedeniyle hayatını kaybettiğine, Türkiye'de ise bu sayının 160 bin civarında olduğuna dikkati çekti.

Tütün kullanımının gençler arasında artış eğilimi gösterdiğine işaret eden Birinci, son 10 yılda birçok ülkede sigara kullanımında düşüş yaşanmasına rağmen, Türkiye'de artışın görülmeye devam ettiğini söyledi.

Birinci, elektronik sigara, nikotin poşetleri ve sentetik nikotin içeren ürünlerin daha zararsız gösterilerek, çocuklar ve gençlerin hedef alındığını belirtti.

Dünya genelinde 13-15 yaş aralığında en az 40 milyon çocuğun halihazırda en az bir tütün ürünü kullandığını aktaran Birinci, "Bunların 20 milyonu sigara, 10 milyonu dumansız tütün. Dumansız tütünün çok yaygın hale geldiğini ve gençleri hedefe koyduğunu gösteriyor. Daha da çarpıcı olan ise en az 15 milyon çocuğun bu yaşta elektronik sigaraya başlamış olması." dedi.

Birinci, DSÖ verilerine göre da çocuklarda elektronik sigara kullanım oranının yetişkinlere kıyasla 9 kat daha yüksek olduğunu belirterek, Türkiye'de 2020'de yüzde 3,4 olan hayat boyu en az bir kez elektronik sigara kullanma oranının 2025'te yüzde 8,1'e yükseldiğini kaydetti.

Tütün ürünlerine uygulanan vergilere değinen Birinci, "Vergi politikalarını yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda halk sağlığı koruyan bilimsel temelli müdahaleler olarak da ele alıyoruz ve böyle değerlendiriyoruz. Türkiye genelinde kaçak tütünün tüketimine ilişkin saha araştırmasının ortaya koyduğu risklere baktığımızda yalnızca vergi kayıpları ile sınırlı olmayıp, gençlerin sağlığını tehdit eden, tütün kullanımına geçişi hızlandıran ve uzun vadede toplumsal yükü çok boyutlu bir şekilde artıran sorun alanına dönüşmüş durumda." diye konuştu.

"2025'in 11 ayında 522 bin 830 elektronik sigara ele geçirildi"

İçişleri Bakan Yardımcısı Mehmet Aktaş da tütün kullanımının yalnızca bir sağlık sorunu olmadığını, küresel ve ulusal ekonomi, sağlık harcamaları, iş gücü kaybı ve çevre üzerindeki etkileriyle aynı zamanda sosyal ve ekonomik bir sorun olduğunu söyledi.

Bakanlık olarak kaçak tütün ve tütün mamullerinin piyasaya arzını engellemeye yönelik çalışmalarının sürdüğünü belirten Aktaş, son 3 yılda 17 bin 391'i 2025 yılında olmak üzere toplam 51 bin 55 operasyon gerçekleştirildiğini, bu operasyonlarda 64 bin 769 şüpheli hakkında adli işlem yapıldığını aktardı.

Aktaş, "Son 3 yıllık operasyonlarda 27 milyon paket kaçak sigara, 5 milyar boş makaron, 1,5 milyar dolu makaron, 2 bin 800 ton tütün, 2,6 milyon puro ve çeşitleri ile 1,6 milyar elektronik sigara ele geçirilmiştir. 2025'in 11 ayı itibarıyla ele geçirilen sigara paketi miktarları 11 milyonu, boş makaron miktarı 1,4 milyarı ve dolu makaron miktarı ise 334 milyonu aşmaktadır." bilgisini paylaştı.

Elektronik sigaranın Cumhurbaşkanlığı kararıyla yasaklanmasına rağmen yasa dışı yollarla piyasaya sürülmeye devam edildiğine dikkati çeken Aktaş, bu yıl aralık ayı haricinde 522 bin 830 elektronik sigaranın ele geçirildiğini ifade etti.

Tütün ürünleri kaçakçılığına ilişkin cezai yaptırımların 5607 ve 4207 sayılı kanunlarda düzenlendiğini hatırlatan Aktaş, kapalı alan denetimleri kapsamında 2025'in 11 ayında yaklaşık 30 bin idari yaptırım uygulandığını ve 306 milyon lira idari para cezası tahakkuk ettirildiğini bildirdi.

Uyuşturucu öncesi tütün kullanım oranının yüzde 83,3 olduğunu dile getiren Aktaş, "Bu çarpıcı veriler, devlet kurumları, üniversiteler, sivil toplum kuruluşları, yerel yönetimler, medya ve aileler dahil olmak üzere tüm paydaşların güçlü işbirliği içinde hareket etmesinin önemini ortaya koymaktadır." dedi.

"Tütün kullanımı önemli bir halk sağlığı sorunu"

Sağlığı Geliştirme ve Sigara ile Mücadele Derneği Başkanı Prof. Dr. Yasemin Açık da çalıştayda Türkiye genelini yansıtan saha araştırmasıyla tütün ürünleri tüketimi, kaçak tütün kullanımı ve vergi politikalarındaki zorlukların ele alınacağını belirtti.

Tütün kullanımının hastalık, erken ölüm, ekonomik kayıp ve iş gücü kaybına yol açan önemli bir halk sağlığı sorunu olduğunu vurgulayan Açık, bununla mücadelenin önemine işaret etti.

Konuşmaların ardından çalıştayın ilk oturumu, Sağlık Bilimleri Üniversitesi Kurucu Rektörü Prof. Dr. Cevdet Erdöl ve eski Sağlık Bakanı Recep Akdağ başkanlığında gerçekleşti.