İklim değişikliği: Çin'den 2060'a kadar 'karbon nötr olma' sözü

Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, ülkesinin 2030'dan önce karbon salımında zirve yapmayı ve 2060'a kadar karbon salımını sıfıra indirmeyi hedeflediğini söyledi. Duyuru, iklim değişikliğiyle mücadelede önemli bir adım olarak görülüyor.

"Karbon nötr olmak", bir kişi veya kurumun saldığı sera gazlarını dengelemek ve net olarak sıfır sera gazına ulaşabilmek için, salınan sera gazı miktarına eşdeğer sera gaz salımına engel olacak projeler gerçekleştirmesi anlamına geliyor.

Mevcut tüketimin azalması için ise güneş, rüzgar gibi yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanmak ve çalışmalarını sertifikalandırmak, "karbon nötr olmak" yolunda atılacak önemli adımlar olarak görülüyor.

Çin ise dünyanın en büyük karbondioksit üreticisi ve küresel karbon salımının yüzde 28'inden sorumlu.

Küresel iklim müzakereleri bu yıl durdu ve 2021'e kadar ertelendi.

Ancak Çin liderinin BM Genel Kurulu'ndaki açıklaması ve ülkesinin karbon salımıyla mücadeledeki planları, sürpriz oldu.

Şi Cinping tüm ülkelere koronavirüs pandemisinden sonra yeşil bir ekonomik toparlanmayı başarma çağrısı yaptı.

Çin şu ana dek karbon salımında en geç 2030'a dek zirve yapacağını söylemiş ancak uzun vadeli bir taahhütte girmekten kaçınmıştı.

Dünyanın büyük kısmının fosil yakıtlardan uzaklaşmaya başlamasına karşın, Çin'in karbon emisoynu 2018 ve 2019'da artmaya devam etti.

Covid-19 kriziyle ülkenin emisyonları Haziran itibarıyla yüzde 25 azaldı. Termik santraller, çimento ve diğer ağır sanayinin yeniden çalışmaya başlamasıyla eski seviyelerine geri döndü.

Gözlemciler, Şi'nin bu aşamada böyle bir açıklama yaparak, ABD'nin iklim sorununa karşı harekete geçmekteki isteksizliğinden faydalandığını söylüyor.

Greenpeace Asya'nın iklim politikası uzmanı Li Shuo "Şi Cinping'in BM'de, ABD Başkanı Trump'ın konuşmasından dakikalar sonra yaptığı iklim taahhüdü kesinlikle cesur ve hesaplı bir hamle" dedi.

Li ayrıca "Şi'nin iklim gündemini jeopolitik amaçlar için kullanmaya gösterdiği ilgiyi sergiliyor" diye konuştu.

2014'te Şi Cinping ve ABD Başkanı Barack Obama'nın vardığı sürpriz uzlaşma, Aralık 2015'te imzalanan Paris İklim Anlaşması'nın başlıca unsurlarından biri olmuştu.

Li Shuo'ya göre, Şi yeniden bir sürpriz yaptı.

"Şi, iklim kartını biraz farklı oynayarak küresel iklim politikalarına çok ihtiyaç duyulan bir ivme kazandırdı, ancak aynı zamanda dünyanın önüne ilginç bir jeopolitik soru da koydu. Çin küresel bir ortak soruna karşı ABD olmadan harekete geçti. Washington bunu izleyecek mi?"

Duyuruda yanıtı olmayan bir çok soru da var. Karbon nötr kavramından ne anlaşıldığı ve ülkenin bunu yapmak için hangi adımları atacağı gibi.

Eski ABD İklim Temsilcisi Todd Stern "Şi Jinping'in 2060'tan önce karbon nötr olma açıklaması büyük ve önemli bir haber. 2050'ye ne kadar yakın olursa, o kadar iyi" dedi.

"Çin'in daha sıkı politakalar izleyerek bu yola hemen gireceği açıklaması da memnun edici. 2030'dan önce karbon salımında zirve yapmak, Çin'in karbon nötr olması için hemen bir yola girmesi adına yeterli değil, ancak genel anlamda çok cesaret verici bir adım."

Çoğu gözlemci, Çin'in açıklamasının önemli bir adım olduğunu söylüyor. Özellikle de ülkenin dünya genelinde fosil yakıt geliştirilmesinin finanse edilmesinde oynadığı rolden.

Enerci ve İklim İstihbarat Birimi (ECIU) adlı düşünce kuruluşundan Richard Black "Çin sadece dünyanın en büyük karbon üreticisi değil, aynı zamanda en büyük enerji finansçısı ve pazarı. Dolayısıyla aldığı kararlar, dünyanın iklim değişikliğine yol açan fosil yakıtlardan uzaklaşmakta kaydettiği mesafe açısından şekillendirici bir role sahip" diyor.

"Bu duyuru aynı zamanda, son dönemde Şi'ye tam olarak bu adımı atması çağırısında bulunan AB liderleri için de bir teşvik oldu. Donald Trump ve Brezilya lideri Jair Bolsonaro'nun çabalarına karşın, gelecek yıl Glasgow'da yapılcak COP26 zirvesine giderken, iklim değişikliğiyle mücadele için uluslararası çabaların hala hayatta olduğunu gösteriyor."